Τη δραστική ουσία atezolizumab ενέκρινε πρόσφατα ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) για τη θεραπεία ασθενών με μεταστατικό μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, που εμφανίζουν εξέλιξη της νόσου κατά τη διάρκεια ή μετά από χημειοθεραπεία με πλατίνα, καθώς και για τους ασθενείς που έχουν λάβει εγκεκριμένες στοχεύουσες θεραπείες εάν ο όγκος τους παρουσιάζει EGFR μεταλλάξεις ή ALK διαμεταθέσεις.

Το atezolizumab είναι εγκεκριμένο στην παρούσα φάση μόνο στις ΗΠΑ για τη θεραπεία ασθενών με μεταστατικό μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα και για το μεταστατικό ουροθηλιακό καρκίνωμα, ενώ έχει κατατεθεί φάκελος αδειοδότησης στις αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές.

Η αμερικανική έγκριση βασίστηκε στα αποτελέσματα των μελετών φάσης ΙΙΙ ΟΑΚ και φάσης ΙΙ POPLAR. Τα δεδομένα της μελέτης ΟΑΚ παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ESMO 2016) που πραγματοποιήθηκε στις αρχές Οκτωβρίου στην Κοπεγχάγη.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης οι ασθενείς που έλαβαν atezolizumab παρουσίασαν διάμεση συνολική επιβίωση 13,8 μηνών, κατά 4,2 μήνες μακρύτερη σε σχέση με αυτούς που έλαβαν χημειοθεραπεία με δοσεταξέλη. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, στη μελέτη εντάχθηκαν ασθενείς ανεξαρτήτως των επιπέδων έκφρασης της πρωτεΐνης PD-L1 και συμπεριέλαβε ασθενείς με πλακώδες, καθώς και με μη πλακώδες ιστολογικό τύπο της νόσου.

To atezolizumab είναι η πρώτη και μοναδική εγκεκριμένη αντικαρκινική ανοσοθεραπεία που έχει σχεδιαστεί για τη στόχευση της πρωτεΐνης PD-L1. Πρόκειται για μία ανοσοθεραπεία, που δρα εκπαιδεύοντας και επαναδιεγείροντας το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να επιτεθεί στα καρκινικά κύτταρα και να τα εξοντώσει.

To atezolizumab είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα, το οποίο σχεδιάστηκε για να στοχεύσει και να δεσμεύσει μία πρωτεΐνη, η οποία ονομάζεται PD-L1 (συνδέτης προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου-1) και εκφράζεται στα καρκινικά κύτταρα και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού που διηθούν τον όγκο. Η PD-L1 αλληλοεπιδρά με τους υποδοχείς PD-1 και B7.1, οι οποίοι εντοπίζονται αμφότεροι στην επιφάνεια των Τ λεμφοκυττάρων (ανοσοποιητικού), σύνδεση που οδηγεί στην αδράνεια των Τ-λεμφοκυττάρων. Μπλοκάροντας αυτή την αλληλεπίδραση, τo atezolizumab ενδέχεται να επιτρέψει την ενεργοποίηση των Τ-λεμφοκυττάρων, αποκαθιστώντας την ικανότητά τους να εντοπίζουν και να επιτίθενται αποτελεσματικά στα καρκινικά κύτταρα.

Το πρόγραμμα ανάπτυξης του atezolizumab περιλαμβάνει περισσότερες από 15 κλινικές μελέτες στον καρκίνο του πνεύμονα, συμπεριλαμβανομένων επτά μελετών φάσης ΙΙΙ στον μη προθεραπευμένο καρκίνο του πνεύμονα (σε θεραπεία πρώτης γραμμής). Οι μελέτες αυτές αξιολογούν τη χρήση του atezolizumab ως μονοθεραπεία ή σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα.

Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες (≥ 20%) σε ασθενείς με μεταστατικό μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα ήταν η κόπωση, η μειωμένη όρεξη, η δύσπνοια, ο βήχας, η ναυτία, ο μυοσκελετικός πόνος και η δυσκοιλιότητα.

Η μελέτη OAK είναι μία διεθνής, πολυκεντρική, ανοιχτής επισήμανσης, τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη μελέτη φάσης ΙΙΙ, η οποία αξιολόγησε την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του atezolizumab συγκριτικά με τη δοσεταξέλη σε 1.225 ασθενείς με τοπικά προχωρημένο ή μεταστατικό μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα (ΜΜΚΠ), των οποίων η νόσος επιδεινώθηκε μετά από προηγούμενη χημειοθεραπεία που περιέχει πλατίνα, με την αρχική ανάλυση να περιλαμβάνει τους πρώτους 850 τυχαιοποιημένους ασθενείς. Τα κύρια καταληκτικά σημεία της μελέτης ήταν η συνολική επιβίωση (OS) σε όλους τους τυχαιοποιημένους ασθενείς (πληθυσμός ΙΤΤ), καθώς και στις υποομάδες των ασθενών ανάλογα με την έκφραση PD-L1.

Η μελέτη POPLAR είναι μία πολυκεντρική, ανοιχτής επισήμανσης, τυχαιοποιημένη μελέτη φάσης ΙΙ αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας του atezolizumab συγκριτικά με χημειοθεραπεία (δοσεταξέλη) σε άτομα με προθεραπευμένο, υποτροπιάζοντα τοπικά προχωρημένο ή μεταστατικό ΜΜΚΠ. Το κύριο καταληκτικό σημείο ήταν η συνολική επιβίωση (OS). Τα δευτερεύοντα καταληκτικά σημεία περιελάμβαναν την επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου (PFS), το ποσοστό αντικειμενικής ανταπόκρισης (ORR) και την ασφάλεια.

Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι η κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως. Κάθε χρόνο 1,59 εκατομμύρια άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους εξαιτίας της νόσου. Αυτό μεταφράζεται σε περισσότερους από 4.350 θανάτους παγκοσμίως καθημερινά. Ο καρκίνος του πνεύμονα διακρίνεται γενικά σε δύο μεγάλες κατηγορίες: μη μικροκυτταρικός και μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα. Ο μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα είναι ο πιο συχνός τύπος και αφορά στο 85% των περιστατικών.