Του Νίκου Τσούλια
Δεν είναι μια ενιαία χώρα με καθολικά πολιτισμικά χαρακτηριστικά. Δεν είναι μια χώρα στην οποία οι κάτοικοί της έχουν τα ίδια εθνογραφικά και κοινωνικά στοιχεία. Υπάρχει κάτι που ενώνει τους κατοίκους της, αλλά η διαφορετικότητα είναι το σπουδαιότερο κοινό σημείο τους.
Οι αναγνώστες δημιουργούν μια ενιαία κοινότητα ανθρώπων, μια ενότητα ως προς μια συμπεριφορά τους – το διάβασμα -, αλλά οι ποικίλες αντιλήψεις και πρακτικές τους διαφοροποιούν και τους διαχωρίζουν δημιουργώντας μικρότερα σύνορα μέσα στα σύνορα τηςχώρας των αναγνωστών.
Η μεγάλη πλειοψηφία είναι αναγνώστες «ελαφρών» βιβλίων, περιοδικών που απλώς ξεφυλλίζονται, εφημερίδων φτηνού βερμπαλισμού και του «trash» μέρους του διαδικτύου. Όχι, δεν επιδιώκουν την αγωγή της ψυχής και την ικανοποίηση της δίψας του πνεύματος και την ανάγκη του για διαρκή καλλιέργεια. Διαβάζουν για να περάσει η ώρα, για να «σκοτώσουν τον χρόνο» που δεν περνάει, γιατί δεν έχουν τίποτα άλλο να κάνουν, για να δείξουν μια φαινομενική αισθητική εικόνα του διαβάσματος.
Τα αναγνώσματά τους είναι διαβαστερά, κείμενα που δεν κουράζουν το μυαλό, που δεν ασκούν τη σκέψη. Είναι αναγνώσματα του τύπου «βίπερ», είναι λαϊκίστικα βιβλία των τίτλων «ένα σπίτι στο λιβάδι». Είναι εφημερίδες του κουτσομπολιού και της κλειδαρότρυπας, είναι αθλητικές εφημερίδες των ορδών της βαρβαρότητας και των χούλιγκαν γηπέδων. Το διάβασμά τους δεν εξευγενίζει τη συμπεριφορά τους. Αντίθετα προωθεί την προκατάληψη, το λαϊκισμό, τις γλυκανάλατες ιστορίες, τη φτηνή προπαγάνδα, τη «σεξουαλική μαγκιά».
Η δεύτερη κατά ποσοτική σειρά αναγνωστών είναι οι ευκαιριακοί αναγνώστες. Η περιφέρειά τους συνορεύει και εν μέρει τέμνεται με την προηγούμενη κατηγορία. Είναι αναγνώστες της εύπεπτων κειμένων – όπως της προηγούμενης περίπτωσης –, αναγνώστες της ξαπλώστρας στις καλοκαιρινές παραλίες, αναγνώστες των οποίων το διάβασμά τους εξυπηρετεί μόνο τη δυνατότητα μαυρίσματος του σώματος. Είναι αναγνώστες του μαξιλαριού, που διαβάζουν μόνο και μόνο για να κοιμηθούν, αν αυτή την εξυπηρέτηση δεν την κάνει καλύτερα η τηλεόραση.
Η τρίτη σειρά αναγνωστών είναι εκείνη του επαγγελματικού διαβάσματος. Οι αναγνώστες αυτοί έχουν μια χρησιμοθηρική αντίληψη για το διάβασμα. Θεωρούν αξιοσημείωτη πηγή ανάγνωσης κάθε υλικό που συνδέεται με την άσκηση του επαγγέλματός τους ή που τους δίνει κάποιες δυνατότητες περαιτέρω επαγγελματικής ανέλιξης. Ο πυρήνας – η πρωτεύουσα – αυτής της περιφέρειας των αναγνωστών – είναι οι τεχνοκράτες με την εξειδικευμένη γνώση, με τη γνώση που είναι ένα σύνολο πληροφοριών, με τη γνώση που την εντάσσουν απλά και μόνο στις οικονομικές τους επιδιώξεις.
Η τέταρτη κατά σειρά τάξη αναγνωστών είναι όλοι εκείνοι οι αναγνώστες που θεωρούν τοδιάβασμα ανάσα ζωής, συστατικό και καθοριστικό στοιχείο για την ανάπτυξη του πνεύματός των. Αυτοί έχουν ένα ευρύ φάσμα αναγνωσμάτων, που ποικίλλει από επιμέρους περίπτωση σε περίπτωση. Μπορεί να διαβάζουν ταυτόχρονα διαφορετικού περιεχομένου βιβλία, βιβλία επαγγελματικής φύσης, λογοτεχνικά βιβλία και βιβλία δοκιμίων (φιλοσοφικά, πολιτικά, επιστημονικά). Σε κάθε περίπτωση, αυτοί οι αναγνώστες παρακολουθούν τη βιβλιογραφική κίνηση και επιλέγουν πάντα με προσοχή τα βιβλία που θα διαβάσουν.
Ο πιο στενός πυρήνας αυτής της τάξης των αναγνωστών έχουν προχωρήσει και στα εξίσου όμορφα εδάφη του γραψίματος. Νιώθουν μια απόλυτη ικανοποίηση στη δραστηριότητα της ανάγνωσης. Κάνουν αποδελτιώσεις από τα βιβλία που διαβάζουν είτε για να στηρίζουν βιβλιογραφικά τα δικά τους κείμενα είτε για να αφομοιώνουν καλύτερα το περιεχόμενο των βιβλίων και για να έχουν γρήγορη αναφορά στα πιο ουσιώδη σημεία των. Το διάβασμα είναι γι’ αυτούς υπόθεση ζωής, είναι ψυχική και πνευματική ανάγκη και προτεραιότητα. Συχνά υπερβαίνουν και τα όρια του διαβάσματος προχωρώντας στους πιο δημιουργικούς τόπους της μελέτης. Αυτοί οι αναγνώστες έχουν και μια άλλη άποψη για τη σχέση του με τη μάθηση. Ξέρουν πολύ καλά μια δύσκολη αλλά και απλή αλήθεια. «Η γνώση δεν βρίσκεται σε ένα βιβλίο, σε μια βάση δεδομένων, σε ένα λογισμικό. Αυτά παρέχουν πληροφορίες. Η γνώση βρίσκεται πάντα σε ένα άτομο»[1]. Γι’ αυτό και το διάβασμα εξευγενίζει το χαρακτήρα τους και τους αποκαλύπτει άφθονα κοιτάσματα ουμανιστικής παιδείας και κοσμοαντίληψης.
Η χώρα των πραγματικών και ουσιαστικών αναγνωστών είναι μια όμορφη χώρα. Δεν έχει γεωγραφικές, κρατικές ή εθνικές δεσμεύσεις. Τα σύνορά της δεν περιλαμβάνουν μια συγκεκριμένη κοινωνική βάση, δεν έχουν ένα ενιαίο πολιτισμικό στερέωμα. Μπορεί μια κατηγορία κατοίκων της να έχει περισσότερες συγγένειες με ανθρώπους εκτός συνόρων της σε σχέση με άλλους εντός των τειχών αναγνώστες. Μπορεί μια κατηγορία ανθρώπων εκτός των τειχών να βρεθούν πολύ εύκολα στο στενό πυρήνα, στην πρωτεύουσα αυτής της χώρας.
Η χώρα των πραγματικών και ουσιαστικών αναγνωστών είναι η μόνη χώρα που μπορεί να χωρέσει ισότιμα όλους τους ανθρώπους, χωρίς διακρίσεις και προκαταλήψεις. Είναι η χώρα του φωτεινού μέλλοντος, των ανθρώπων του πνεύματος, των αδελφωμένων ανθρώπων.
Ακολουθείστε το iPaidia στο Google News