Στίχοι παιδιών γίνονται τραγούδια - Η ιστορία του Χασάν που έκανε τραγούδι την προσφυγιά.

Παιδιά κάθε ηλικίας από όλη την Ελλάδα και από το εξωτερικό πήραν μολύβι και χαρτί για να συνθέσουν στίχους εμπνευσμένους από τα θεμελιώδη δικαιώματά τους, με την ευκαιρία διαγωνισμού που προκήρυξε το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Οι στίχοι ντύθηκαν με μελωδίες και έγιναν τραγούδια από σπουδαίους Έλληνες καλλιτέχνες. Τα τραγούδια κυκλοφορούν σε βιβλίο-cd, το οποίο θα παρουσιαστεί σε εκδήλωση στην Αθήνα.

Ανάμεσα στα παιδιά που είδαν τους στίχους τους να γίνεται τραγούδι είναι και ο Χασάν Αλσλάς, έφηβος πρόσφυγας από τη Συρία, ο οποίος βρέθηκε για πέντε μήνες στην Κω ως αιτών άσυλο μαζί με τον μικρότερο αδελφό του. Μετά τη φυγή από την πατρίδα του, ο Χασάν γράφει ποιήματα για να καταγράψει τα βιώματα, τις σκέψεις και τα όνειρά του.

Όπως περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ίδιος από την Ολλανδία όπου ζει σήμερα περιμένοντας να εγκριθεί το αίτημα ασύλου του, «όταν είμαι στεναχωρημένος ή χαρούμενος, παίρνω χαρτί και στυλό και γράφω αυτό που νιώθω. Αφού δεν μπορεί να με βοηθήσει και να με ακούσει κανείς, καλύτερα να μιλήσω με τον εαυτό μου».

Κατά την παραμονή του στην Κω, ο Χασάν παρακολουθούσε μαθήματα ελληνικών και αγγλικών στο κέντρο μη τυπικής εκπαίδευσης της Άρσις KEDU. Εκεί έμαθε για το διαγωνισμό και αποφάσισε μαζί με το KEDU να πάρουν μέρος. «Ήθελα οι στίχοι μου να γίνουν τραγούδια, να δώσουν λύση για όσα ζουν οι πρόσφυγες», λέει. Στα τραγούδια του γράφει συχνά για τα όσα έχει ζήσει στην πατρίδα και κατά το ταξίδι του, αλλά και για τις συνθήκες διαμονής των παιδιών στο κέντρο υποδοχής της Κω. «Είναι σημαντικό να πω το πώς ζουν τα παιδιά στο καμπ. Δεν υπάρχει γιατρός, δεν υπάρχει καλό φαγητό. Εκεί ένιωσα σαν να έκανα έγκλημα, σαν να είμαι φονιάς. Ήταν σαν να ζω σε φυλακή». Η συντονίστρια του KEDU, Ξένια Χατζηδαυίδ περιγράφει ότι «η υποδοχή των παιδιών μέσα στα ΚΥΤ είναι δύσκολη, δεν παύουν να είναι χώροι που δεν είναι κατάλληλοι για παιδιά. Οπότε στο KEDU προσπαθούμε να καλλιεργήσουμε για τα παιδιά οποιαδήποτε μορφή μάθησης μέσα από βιωματικές δραστηριότητες».

Οι στίχοι του Χασάν που υποβλήθηκαν στον διαγωνισμό μετασχηματίστηκαν σε δύο τραγούδια. Στο ένα με τίτλο «Πού μένει δεν μπορώ να πω» τη μουσική και την επιμέλεια των στίχων υπογράφει ο Νίκος Ζούδιαρης, ενώ ερμηνεύει ο Μπάμπης Στόκας. Το άλλο τραγούδι έχει τον τίτλο «Μια όμορφη γυναίκα η ζωή» και εκεί έγραψε μουσική και ερμηνεύει ο Σταύρος Σιόλας. «Μια όμορφη γυναίκα η ζωή/ Σαν αυτή άλλη καμια δεν έχω δει/ Αυτή είναι η ζωή/ Είναι η πατρίδα/ Σχολεία γεμάτα παιδιά με ελπίδα» γράφει μεταξύ άλλων ο Χασάν.

Ο μουσικοσυνθέτης και ερμηνευτής, Σταύρος Σιόλας, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πώς οι στίχοι του Χασάν έγιναν τραγούδι και πόση ευθύνη ένιωσε κρατώντας τους στα χέρια του: «Έχοντας την πληροφορία γι’ αυτό το παιδί και διαβάζοντας αυτό το στίχο ένιωσα ότι κρατώ στα χέρια μου κάτι πολύτιμο. Περισσότερο από κάθε άλλη φορά, περισσότερο και από στίχους σπουδαίων στιχουργών που έχω πιάσει στα χέρια μου με την ευθύνη να τα μελοποιήσω, ένιωσα μια μεγαλύτερη ευθύνη σε βαθμό που με εμπόδιζε να καταφέρω να τον πειράξω». Όπως λέει χαρακτηριστικά, «άρχισα να φοβάμαι ότι δεν μπορώ να το κάνω γιατί αυτή τη φορά δεν ήταν κάτι που επινοήθηκε από το ένστικτο και τη φαντασία ενός στιχουργού, ήταν η πραγματική ιστορία ενός παιδιού και επειδή ήταν τόσο βιωματικό είχα μεγάλο προβληματισμό ποια εξίσου αληθινή, αυθεντική μελωδία να του φορέσω. Το να βάζεις μια μελωδία σε ένα στίχο είναι πολύ καταλυτικό». Τελικά, όπως προσθέτει ο κ. Σιόλας, «αυθόρμητα μού βγήκε το κλίμα, η ατμόσφαιρα αυτού του τραγουδιού που περισσότερο αποτυπώνει το αίσθημα της ασφάλειας και της γαλήνης που έχασε και αποζητά αυτό το παιδί. Και νομίζω ότι τελικά το μεταχειρίστηκα με ευθύνη και πολύ σεβασμό».

Η εκστρατεία του μη κερδοσκοπικού σωματείου «Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού» με τίτλο «Αν σας τα τραγουδήσουμε. Τα δικαιώματά μας γίνονται τραγούδι» ξεκίνησε στα τέλη του 2019 με ένα εργαστήρι για παιδιά, τα οποία με τη βοήθεια του συγγραφέα Αντώνη Παπαθεοδούλου και της παιδαγωγού Κούλας Πανάγου, μέσα από ευφάνταστες δραστηριότητες, χειροτεχνίες, παιχνίδια και παραμύθια, δημιούργησαν στίχους εμπνευσμένους από τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Οι στίχοι στη συνέχεια μελοποιήθηκαν από τον Φοίβο Δεληβοριά και μέσα από τη διαδικασία αυτή προέκυψαν τα δύο πρώτα τραγούδια του βιβλίου-cd. Η απήχηση της δράσης οδήγησε το Δίκτυο στην απόφαση να προσκαλέσει περισσότερα παιδιά, μέσα από ένα διαγωνισμό, να καταθέσουν τους στίχους τους.

«Στο Δίκτυο, σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά να κατανοήσουν σε βάθος τα δικαιώματά τους, είναι και καταστατικός στόχος αυτός της οργάνωσης. Διαπιστώθηκε ότι παρόλο που η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του παιδιού είναι επικυρωμένη και αποτελεί νόμο του ελληνικού κράτους από το 1992, δεν τη γνωρίζει πολύς κόσμος και δεν τη γνωρίζουν τα ίδια τα παιδιά», επισημαίνει ο διευθυντής του Δικτύου, Πάνος Χριστοδούλου και προσθέτει: «Στόχος μας είναι να τη μάθουν τα παιδιά μέσα από καινοτόμες δραστηριότητες, γιατί θεωρούμε ότι πιο δύσκολα πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης και επίσης με αυτό τον τρόπο μελλοντικά υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να γίνουν και τα ίδια ευαισθητοποιημένοι πολίτες που θα προασπίζουν τα δικαιώματα των συνανθρώπων τους».

Συνολικά στον διαγωνισμό υποβλήθηκαν 284 στίχοι από σχολεία, εκπαιδευτικούς φορείς και παιδιά από κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα σε όλη την Ελλάδα και ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα στο εξωτερικό. Κριτική επιτροπή επέλεξε τελικά τους 14 στίχους που έγιναν τραγούδια, με βασικό κριτήριο την ανάδειξη των δικαιωμάτων και τη δυνατότητα μελοποίησής τους. Ανάμεσα στις συμμετοχές που διακρίθηκαν ήταν και δύο συλλογικές, του El Systema Greece και της Στ’ τάξης του Δημοτικού Σχολείου Αγίου Θωμά Βοιωτίας.

Ο συγγραφέας παιδικών βιβλίων, Αντώνης Παπαθεοδούλου, που ήταν μέλος της κριτικής επιτροπής, επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι τα παιδιά που συμμετείχαν στο διαγωνισμό περισσότερο απασχόλησαν «οι ανισότητες». «Δεν μπήκαν σε συγκεκριμένα δικαιώματα, αλλά πήγαν πολύ περισσότερο στο γεγονός του ποια παιδιά μπορούν να ασκούν τα δικαιώματά τους και ποια τα στερούνται», τονίζει και περιγράφει το ότι τα παιδιά εστίασαν πολύ και στο προσφυγικό. «Φαίνεται ότι είναι ένα θέμα που τα παιδιά το βιώνουν πάρα πολύ, το γεγονός δηλαδή ότι παιδιά σαν και αυτά στερούνται τα δικαιώματά τους, το σπίτι τους, την οικογένειά τους, την ελευθερία τους, το σχολείο, τους φίλους τους, την ηρεμία τους», αναφέρει ο κ. Παπαθεοδούλου.

Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν

Στην επόμενη φάση απευθύνθηκε κάλεσμα σε τραγουδοποιούς να συνθέσουν πρωτότυπες μελωδίες και να ηχογραφήσουν τα τραγούδια. Το τελικό αποτέλεσμα υπογράφουν οι Άγγελος Αγγέλου, Φωτεινή Βελεσιώτου, Γιώργος Γκώνιας, Σπύρος Γραμμένος, Φοίβος Δεληβοριάς, Νίκος Ζούδιαρης, Τατιάνα Ζωγράφου, Κώστας Λειβαδάς, Τζώρτζια, Αριστείδης Μάραντος, Σαββέρια Μαργιολά, Ανδριάνα Μπάμπαλη, Δημήτρης Μπασλάμ, Δάφνη Πανουργιά, Μαρία Παπαγεωργίου, Αντώνης Παπαθεοδούλου, Θοδωρής Παπαϊωάννου, Κώστας Παρίσσης, Σταύρος Σιόλας, Μπάμπης Στόκας, Γιώργος Χαρωνίτης, Γιώργης Χριστοδούλου, Νεφέλη Φασούλη, Burger Project και Dilemma.

Το βιβλίο/cd κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μικρή Άρκτος», ενώ επίκειται και η έκδοση συλλεκτικού βινυλίου με εξώφυλλο που φιλοτέχνησαν σε δέκα διαφορετικές εκδοχές οι Μυρτώ Δεληβοριά, Ίρις Σαμαρτζή, Ντανιέλα Σταματιάδη, Χαρά Μαραντίδου, Αχιλλέας Ραζής, STMTS, Μάρια Μπαχά, Αλέξης Κυριτσόπουλος, Βασίλης Παπατσαρούχας και Παύλος Νικολακόπουλος. Μέρος των εσόδων από την κυκλοφορία του βιβλίου/cd και του βινυλίου θα διατεθούν για την ενίσχυση των δράσεων του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που έχουν ως στόχο την προάσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού. Μέσα από εξειδικευμένα παιδαγωγικά προγράμματα, δημιουργικές ομαδικές δραστηριότητες, δράσεις μη τυπικής εκπαίδευσης και δράσεις ψυχοκοινωνικής και νομικής υποστήριξης, το Δίκτυο απευθύνεται σε όλα τα παιδιά ανεξαρτήτως καταγωγής, φυλής, φύλου, θρησκείας και γλώσσας.

Εκδήλωση για την παρουσίαση της εκστρατείας

Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Δικαιωμάτων του Παιδιού, το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού διοργανώνει σε συνεργασία με τις εκδόσεις Μικρή Άρκτος, γιορτή για παιδιά αυτή την Κυριακή, 11 π.μ.-7 μ.μ., στην οδό Β.Σοφίας 61, στο κέντρο της Αθήνας.

Τα τραγούδια θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά live από τους καλλιτέχνες που τα ερμήνευσαν στη δισκογραφική δουλειά. Επίσης, θα πραγματοποιηθούν καλλιτεχνικά διαδραστικά εργαστήρια για παιδιά από τους Αντώνη Παπαθεοδούλου, Ίριδα Σαμαρτζή, Χαρά Μαραντίδου και Δήμητρα Κουζή. Η εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδα του δήμου Αθηναίων.

Στην εκδήλωση θα τηρηθούν όλα τα υγειονομικά πρωτόκολλα και λόγω μεγάλου ενδιαφέροντος καλούνται όσοι επιθυμούν να παρευρεθούν να δηλώσουν συμμετοχή αναφέροντας τα στοιχεία τους μέχρι το Σάββατο 20 Νοεμβρίου στα τηλέφωνα 6987584809 και 6946558928.

Μαρία Κουζινοπούλου

Σ.Σ. Επισυνάπτονται εξώφυλλα του βινυλίου, το εξώφυλλο του cd και στιγμιότυπο από το εργαστήρι στιχουργικής στο Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού