Οι τροφές που διαλέγουμε και ο τρόπος με τον οποίο καταναλώνουμε επηρεάζει όχι μόνο την υγεία μας, αλλά και την υγεία του πλανήτη, επισημαίνει ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών εκτιμά πως οι δραστηριότητες οι οποίες σχετίζονται με την παραγωγή, την επεξεργασία, τη διανομή και την κατανάλωση τροφίμων, είναι υπεύθυνες για το ένα τρίτο των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

«Μιλάμε πλέον για την ακεραιότητα τροφίμων, το λεγόμενο product integrity», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επιστήμονας τροφίμων και βιολόγος, Νίκος Γδοντέλης. «Δηλαδή ένα προϊόν πρέπει να είναι “ηθικό”, να μην βλάπτει το περιβάλλον. Με τις αγορές κρέατος της Κίνας και της Ινδίας να διευρύνονται, παρατηρείται αύξηση της παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα. Υπάρχουν μελέτες που λένε ότι αν στρέψουμε τη διατροφή μας σε λιγότερο ενεργοβόρα μοντέλα, δηλαδή δεν τρώμε μοσχαρίσιο κρέας, δεν τρώμε χοιρινά, δεν τρώμε προϊόντα εντατικής καλλιέργειας που είναι τα σιτηρά, θα σώσουμε τον πλανήτη με αυτόν τον τρόπο», συμπληρώνει.

Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ, η οποία δημοσιεύτηκε τον Σεπτέβριο, με τη διατήρηση των φυσικών οικότοπων, τη μείωση σπατάλης τροφίμων και τη μετάβαση σε φυτικές διατροφικές συνήθεις, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα μπορούσαν να μειωθούν έως και οχτώ γιγατόνους ετησίως. Ήδη, στα ψυγεία και τα ράφια των σούπερ μαρκετ έχει μεγαλώσει η γκάμα των προϊόντων τα οποία παρασκευάζονται από φυτικές πρωτεϊνες, όπως για παράδειγμα τα υποκατάστατα τυριού. Παράλληλα, σε χώρες όπως η Αμερική, το Ισραήλ και η Ιαπωνία εδώ και μερικά χρόνια έχουν ξεκινήσει μελέτες και πειράματα για παραγωγή κρέατος από βλαστοκύτταρα.

«Αυτό δεν είναι φαντασία. Έχουν φτάσει και παράγονται. Υπάρχουν εταιρείες που έχουν επενδύσει σε ό,τι έχει να κάνει με αυτή τη νέα τάση, ώστε να μειώσουμε το ενεργειακό αποτύπωμα και το αποτύπωμα άνθρακα του φαγητού μας. Δηλαδή, αντί να εκτρέφουμε αγελάδες και μοσχάρια, εξετάζεται η ανάπτυξη υποκατάστατων μπριζόλας από μάζες κυττάρων. Τα προϊόντα αυτά παίρνουν μορφή με τη βοήθεια των τριδιάστατων εκτυπώσεων. Όλα δείχνουν πως το κόστος του να τρεφόμαστε δεν θα χαμηλώνει, θα ανεβαίνει. Οπότε θα πρέπει να αναπτυχθούν υποκατάστατα της σημερινής διατροφής τα οποία θα είναι φτηνά για το λαό», περιγράφει ο Ν. Γδοντέλης.

Δισεκατομμυριούχοι όπως ο Ρίτσαρντ Μπράνσον και ο Μπιλ Γκέιτς έχουν επενδύσει στην ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας από το 2018, σύμφωνα με το αμερικανικό δίκτυο CNBC. Όμως, για τους ειδικούς η μετάβαση σε λιγότερο ενεργοβόρα τρόφιμα πρέπει να συνοδευτεί και από συντονισμένες δράσεις για τη μείωση της σπατάλης. Στην Ελλάδα από την 1η Ιανουαρίου 2022, σύμφωνα με τον πρόσφατα ψηφισθέντα νόμο 4819/2021 (ΦΕΚ 129/Α/23-7-2021), τα ξενοδοχεία άνω των εκατό κλινών, οι υπηρεσίες catering με ετήσιο τζίρο άνω των τριακοσίων χιλιάδων ευρώ και οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης με ετήσιο τζίρο άνω των πεντακοσίων χιλιάδων ευρώ, υποχρεούνται να εφαρμόσουν διαδικασίες αποφυγής δημιουργίας αποβλήτων τροφίμων. Όπως και να καταχωρούν σε ετήσια βάση τα παραγόμενα απόβλητα τροφίμων. Επίσης, όπως προβλέπεται στον νόμο, τα πλεονάσματα τροφίμων θα διατίθενται με τη μορφή δωρεάς, μέσω ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, η σπατάλη τροφίμων παγκοσμίως υπολογίζεται σε 1 τρισ. δολάρια ενώ τουλάχιστον 690 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη δεν έχουν πρόσβαση σε διατροφικά αγαθά. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας, εκτιμά πως λόγω της επισιτιστικής ανασφάλειας, του αυξανόμενου κόστους ζωϊκών πρωτεϊνών, των περιβαλλοντικών πιέσεων και της αύξησης του πληθυσμού, περισσότεροι άνθρωποι παγκοσμίως θα στραφούν στην κατανάλωση εντόμων. Ενδεικτική είναι η απόφαση της Mόνιμης Επιτροπής Φυτών, Ζώων, Τροφών και Ζωοτροφών (scoPAFF), η οποία έδωσε το «πράσινο φως» για την εμπορευματοποίηση του κίτρινου σκουλικιού στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα αποξηραμένα κίτρινα σκουλήκια αποτελούν το πρώτο βρώσιμο έντομο, που έλαβε ευνοϊκή γνωμάτευση και η απόφαση θεωρείται ορόσημο.