Όχι, δεν υπάρχουν Χριστούγεννα των φτωχών

Μπορούμε να μιλήσουμε για τα Χριστούγεννα των φτωχών με τη ματιά ενός παρατηρητή; Μπορούμε να μιλάμε για τους φτωχούς, όντας εμείς έξω από το σκοτεινό σύμπαν τους; Μπορούμε να περιγράφουμε και να αναλύουμε μια κατάσταση του ανθρώπου, με την οποία δεν έχουμε καμιά οργανική σχέση;

Του Νίκου Τσούλια

Μπορούμε να αναφερόμαστε σε ακραία άσχημες βιωματικές καταστάσεις, σε συνθήκες ζωής εξαθλιωμένης, ενώ εμείς έχουμε εξασφαλίσει μια καλή προοπτική – έστω και με την αίρεση της όποιας αβεβαιότητας που πάντα κρύβει το μέλλον;

Και δεν αναφέρομαι στη φυσική δυνατότητα, στο αν έχουμε εκείνα τα εργαλεία της σκέψης για να αποδώσουμε με κάποιο τρόπο μια περίπτωση φτώχειας αλλά στέκομαι στην ηθική δυνατότητα, στο αν έχουμε δικαίωμα να προσεγγίζουμε αυτή την προσέγγιση μέσα από μια αρθρογραφία – είτε για να δείξουμε πλούτο ιδεών είτε για να εκφράσουμε αίσθημα συμπάθειας είτε…

Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι η λογοτεχνία, η φιλοσοφία και άλλες επιστήμες κάνουν τέτοιες απόπειρες και μας έχουν χαρίσει αθάνατα έργα και σοβαρές κατακτήσεις για να αντιμετωπιστούν όψεις της φτώχειας. Μπορεί επίσης να ισχυριστεί ότι με αυτό τον τρόπο δείχνει την αγάπη του και το ενδιαφέρον του για ένα διαχρονικό πρόβλημα του ανθρώπου, που ίσως να είναι και το πιο κοινωνικά σημαντικό.
Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορούμε να βιώσουμε μέσα από νοητικές προσεγγίσεις το ουσιαστικό πρόβλημα της φτώχειας. Γιατί, πολύ απλά αν νοιαζόμαστε πραγματικά για τους φτωχούς, θα ήταν το κύριο αίτημά μας και μια βασική πολιτική επιλογή μας. Και δεν είναι! Και δεν αισθανόμαστε καμιά ενοχή.

Η μεσαία τάξη κοιτάζει μόνο τον εαυτό της, πως θα βελτιώνει διαρκώς το οικονομικό κυρίως καθεστώς της. Και θα επιδίδεται σε πρωτοβουλίες φιλανθρωπίας. Κάπως έτσι θέλει να ξεχνάει την απειλή της φτώχειας. Το ίδιο κάνουν και οι θεσμοί της πολιτείας και της εκκλησίας.
Δεν νομίζω ότι αγγίζουν τα Χριστούγεννα τους πολύ φτωχούς, τους άστεγους, τους απελπισμένους. Δεν αλλάζουν καθόλου τα Χριστούγεννα τη ζωή τους – μπορεί μάλιστα να τους πληγώνουν, αν κρατάνε κάποια ελπίδα ότι κάτι θα αλλάξει στο μέλλον τους. Τα αμέτρητα λαμπιόνια δεν φωτίζουν καθόλου την ημέρα τους. Δεν καταλαβαίνουν τίποτα για το πανηγύρι των αγορών και των καταστημάτων. Τα όνειρά τους δεν έχουν καθόλου δώρα. Είναι σε άλλο, σε παράλληλο σύμπαν.

Όχι, δεν υπάρχουν Χριστούγεννα των φτωχών. Όλα όσα σχετικά γράφονται περί αυτών είναι φαντασιώσεις και ψευδαισθήσεις, επινοήσεις και δικαιολογίες των μη φτωχών.