Πόσες φορές έχετε ακούσει τη φράση «αν δεν έπαιρνες κάθε μέρα καφέ, θα είχες λεφτά στην άκρη»; Κι όμως, ίσως δεν είναι ο καφές το πραγματικό πρόβλημα. Ούτε το κουλούρι, ούτε το delivery της Τετάρτης το βράδυ. Το ζήτημα είναι βαθύτερο: πρόκειται για τη λογική πίσω από αυτές τις καθημερινές μικρές αγορές – τη συνήθεια της ευκολίας, της παρόρμησης και της άκριτης κατανάλωσης.
Η θεωρία που έγινε γνωστή ως «latte factor», διατυπωμένη από τον Αμερικανό συγγραφέα David Bach, βασίζεται στην ιδέα ότι οι μικρές, καθημερινές αγορές –όπως ένας καφές στο χέρι– συσσωρεύονται σε μεγάλα ποσά μέσα στον χρόνο, χωρίς καν να το αντιληφθούμε. Με άλλα λόγια, δεν χρειάζεται να κόψετε το αυτοκίνητο ή τις διακοπές για να εξοικονομήσετε χρήματα· αρκεί να επαναξιολογήσετε τις επαναλαμβανόμενες μικρές δαπάνες που περνούν «κάτω από το ραντάρ».
Καφές απ’ έξω – Πώς τα μικροέξοδα δείχνουν κάτι βαθύτερο για τη σχέση μας με το χρήμα
Αν το δούμε με αριθμούς, ένας καθημερινός freddo cappuccino των 2,50 ευρώ κοστίζει περίπου 75 ευρώ τον μήνα. Σε έναν χρόνο, αγγίζει τα 900 ευρώ. Σε μια δεκαετία, 9.000 ευρώ. Και όλα αυτά για έναν καφέ την ημέρα.
Όμως, η αλήθεια είναι πως αυτά τα χρήματα, από μόνα τους, δεν είναι εκείνα που θα σας στερήσουν την οικονομική ελευθερία ή την αγορά ενός σπιτιού. Το πρόβλημα βρίσκεται αλλού: στη συμπεριφορά που διαμορφώνεται όταν επαναλαμβάνετε την ίδια «αθώα» απόφαση χωρίς δεύτερη σκέψη.
Καφές απ’ έξω – Η θεωρία του latte factor
Ορισμένοι ειδικοί πλέον αμφισβητούν την απόλυτη ισχύ της θεωρίας του latte factor. Όχι επειδή οι αριθμοί είναι λάθος, αλλά επειδή το θέμα δεν είναι ακριβώς οικονομικό – είναι συμπεριφορικό. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο οικονομικός σύμβουλος Nick Smith, «το να ξοδεύεις 5 δολάρια τη μέρα σε καφέ δεν είναι αυτό που σε εμποδίζει να αγοράσεις σπίτι – είναι οι αυθόρμητες αποφάσεις που κάνεις καθημερινά και που δημιουργούν μια γενικότερη κουλτούρα κατανάλωσης».
Η καθημερινή μικρή αγορά δεν είναι απλώς ένα έξοδο – είναι μια συνήθεια που εγκαθιστά ένα μοτίβο επιπολαιότητας στις οικονομικές μας επιλογές. Η λογική του «δεν χάλασε ο κόσμος» μεταφέρεται από τα 2,50 ευρώ του καφέ σε πιο σημαντικές και κοστοβόρες αποφάσεις: από ένα περιττό γκάτζετ μέχρι ένα δάνειο που ξεπερνά τις δυνατότητές μας.
Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να στερηθούμε κάθε μικρή απόλαυση. Δεν είναι θέμα λιτότητας, αλλά συνείδησης. Το ζητούμενο είναι να γνωρίζουμε γιατί ξοδεύουμε – και να είμαστε σίγουροι ότι αυτό που αγοράζουμε μάς εξυπηρετεί ουσιαστικά. Αν ο καφές είναι μια στιγμή απόλαυσης και κοινωνικότητας, δεν υπάρχει λόγος να τον κόψετε. Αν όμως τον παίρνετε μηχανικά κάθε πρωί, τότε ίσως ήρθε η ώρα να επανεξετάσετε τη συνήθεια.
Η οικονομική σταθερότητα δεν χτίζεται μόνο με μεγάλες αποφάσεις. Χτίζεται με επίγνωση – και αυτή ξεκινά από τα μικρά. Από τον καφέ στο χέρι, μέχρι την αυθόρμητη αγορά στο σούπερ μάρκετ. Δεν είναι τα ποσά που κάνουν τη διαφορά, αλλά η συμπεριφορά που τα γεννά.
Ακολουθείστε το iPaidia στο Google News
