Μουσειοβαλίτσα: Πώς επικοινωνούσαν οι Μακεδονομάχοι χωρίς κινητά;

Μία Μουσειοβαλίτσα, η αποκρυπτογράφηση του αυθεντικού κώδικα του Παύλου Μελά, η μαγική ανακάλυψη του βάλτου της Μακεδονίας είναι μόνο μερικά από τα διαδραστικά εκπαιδευτικά προγράμματα στο Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα στη Θεσσαλονίκη, που καλεί τα παιδιά να κάνουν ένα συναρπαστικό βιωματικό ταξίδι στο χώρο και στον χρόνο της Μακεδονίας.

Ένα ταξίδι στον χώρο και τον χρόνο, προκειμένου να ανακαλύψουν τη νεότερη ιστορία και τον πολιτισμό της και να προσεγγίσουν «μνήμες» από τα συνταρακτικά γεγονότα και τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της.

«Το Μουσείο αφηγείται την ιστορία της Μακεδονίας, την καθημερινή ζωή των ανθρώπων της στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου, τόσο στην ύπαιθρο όσο και στην αστική Θεσσαλονίκη. Μέσα από τη διαδικασία του δημιουργικού παιχνιδιού, της ψυχαγωγίας και της συμμετοχής, τα παιδιά μαθαίνουν. Εικόνες, ήχοι, αφηγήσεις, ξεναγήσεις, αντικείμενα ξετυλίγουν την ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία του χώρου και καλούν τα παιδιά να συνδημιουργήσουν», όπως τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η συνεργάτης του Μουσείου, ιστορικός Αθανασία Πρωτοψάλτη.

«Αποκρυπτογραφώντας τον Μακεδονικό Αγώνα»

Πώς επικοινωνούσαν οι Μακεδονομάχοι… χωρίς κινητά; Μαθητές της Β΄, Γ΄ και Δ΄ δημοτικού ανακαλύπτουν τον μυστικό κώδικα επικοινωνίας των αγωνιστών της Μακεδονίας, βλέπουν μηνύματα για τα σχέδια που δεν έπρεπε να πέσουν στα χέρια των εχθρών και καλούνται να φτιάξουν τους δικούς τους. «Με τον τρόπο αυτό τα παιδιά καταλαβαίνουν την ιδιαιτερότητα της εποχής, ότι τότε δεν υπήρχαν sms και διαδίκτυο και ότι οι αγωνιστές έστελναν αποκρυπτογραφημένα μηνύματα, με κίνδυνο να πέσουν στα χέρια του εχθρού. Τα παιδιά εντυπωσιάζονται και συμμετέχουν με μοναδικό τρόπο. Μάλιστα επισημαίνουν κάποιες φράσεις που είναι ανορθόγραφες (π.χ. ήμαι κάτω από τη γη)» αναφέρει η κ. Πρωτοψάλτη.

Μουσειοβαλίτσα για… το «ταξίδι» στη Μακεδονία

Η μουσειοσκευή είναι η… αποσκευή κάθε μικρού μαθητή πριν ξεκινήσει το ταξίδι γνώσης περιπέτειας και δημιουργίας, δηλαδή πριν ακόμη επισκεφτεί το Ίδρυμα του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα. Μία μικρή κατασκευή που μπορεί να πάρει ο δάσκαλος στο σχολείο, για να κάνει μία προεργασία. Η μουσειοσκευή βοηθά τον εκπαιδευτικό να αφηγηθεί στα παιδιά με εικόνες και αντικείμενα της εποχής, ώστε να ξεκινήσει μία ιστορική αφήγηση που είναι σχετικά δύσκολη.

«Ο τρόπος είναι έντονα βιωματικός, κουκλοθέατρο, κατασκευές, ζωγραφική και ο στόχος είναι ο ίδιος ο μαθητής να κατασκευάσει πράγματα, όπως μία μπλάβα ή με πλαστελίνες ένα μικρό βάλτο», όπως εξηγεί η κ. Πρωτοψάλτη. Στη συνέχεια, στους χώρους του μουσείου οι μικροί μαθητές συνεχίζουν το παιχνίδι μαζί με τις κατασκευές που έφτιαξαν και παρουσιάζουν, ανιχνεύουν μέσα από τις αναπαραστάσεις στον χώρο, τον πολιτισμό και την καθημερινότητα των ανθρώπων.

«Τα μυστικά του Βάλτου… αλλιώς»

Νήπια και προνήπια παίζουν το επιτραπέζιο παιχνίδι που θυμίζει το γνωστό φιδάκι, αλλά συστήνει στους μικρούς εξερευνητές την ταυτότητα του τόπου. Ο βάλτος, ευρηματικές εικόνες από τη χλωρίδα και την πανίδα, τους ανθρώπους και τα αντικείμενα της εποχής πρωταγωνιστούν. «Σε αυτές τις ηλικίες είναι δύσκολο να κατανοήσουν τον όρο Μακεδονικός Αγώνας, ξεκινάμε από τον άνθρωπο και τον τόπο του, έτσι ώστε τα παιδιά να τοποθετηθούν μέσα στον χρόνο», αναφέρει η συνεργάτης του Μουσείου.

Οι μικροί επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τη λαϊκή παράδοση μέσα από το παιχνίδι – παζλ με φιγούρες και φορεσιές Μακεδονομάχων.

Αυτό που ενθουσιάζει τα παιδιά είναι ότι μυούνται στην άσκηση της γνώσης, αισθάνονται άνετα και αποκτούν κίνητρα να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους.

«Τους είναι πολύ ευχάριστο, τους δίνουμε ένα κίνητρο να έρθουν στο μουσείο. Δεν είναι απαραίτητο σε αυτή την ηλικία να αφηγηθείς την όλη την ιστορία, αλλά να καταλάβουν ότι ένα μουσείο είναι ένας χώρος ανοικτός, όπου μπορείς να έρθεις να παίξεις, να δεις, να μάθεις και σταδιακά να γνωρίσεις περισσότερα», τονίζει η κ.Πρωτοψάλτη.

«Θεσσαλονίκη. Μεταμορφώσεις μίας πόλης»

Πώς ανακαλύπτουν μαθητές της Ε΄ και Στ΄ δημοτικού τη Θεσσαλονίκη; Τη μετάβασή της από πόλη μιας αυτοκρατορίας σε συμπρωτεύουσα εθνικού κράτους; Πώς βιώνεται η πολυπολιτισμικότητα;

Ένα ντοκιμαντέρ για τους Εβραίους, τους Έλληνες τους Φράγκους, τους Βούλγαρους και τους Μουσουλμάνους, στατιστικά στοιχεία και χάρτης για τις περιοχές που κατοικούσαν, ένα παιχνίδι μνήμης με τα μνημεία πώς ήταν τότε και τώρα δίνουν το έναυσμα για μία διαδραστική δραστηριότητα. Τα παιδιά αναλαμβάνουν ρόλους, κάποιοι είναι Βούλγαροι άλλοι Έλληνες, Εβραίοι και κάνουν ένα αυτοσχέδιο θεατρικό.

«Αυτό το πρόγραμμα έχει πολύ ενδιαφέρον γιατί μέσα από αυτό το παιχνίδι ρόλων, αφηγούμαστε για τους Βαλκανικούς πολέμους και φτάνουμε μέχρι και τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο και το πώς έφυγαν τόσοι πολλοί Εβραίοι» λέει χαρακτηριστικά η κ. Πρωτοψάλτη.

«Η Θεσσαλονίκη θυμάται»

Επίσκεψη στο Μουσείο και στα συμμαχικά κοιμητήρια του Ζέιτενλικ, έρευνα από τα ίδια τα παιδιά για τη λογοτεχνική και εικαστική παραγωγή της εποχής περιλαμβάνει το πρόγραμμα για όλες τις ηλικίες “Η Θεσσαλονίκη θυμάται”.

«Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα εστιάζει στους ανθρώπους του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μουσειακές εκθέσεις, ιστορικά κτίρια, αλλά και νεκροταφεία αναγνωρίζονται όχι μόνο ως πολεμικά – ιστορικά μνημεία, αλλά αποτελούν την αφορμή για έρευνα και καλλιτεχνική δημιουργία. Τα παιδιά προσεγγίζουν την έννοια του πολέμου μέσα από προσωπικές ιστορίες που έχουν ανακαλύψει τα ίδια, όπως έναν στρατιώτη ή μία νοσοκόμα» επισημαίνει η συνεργάτης του Μουσείου.

Τα παλιά ξεχασμένα επαγγέλματα στις αρχές του αιώνα, αλλά και το «Ταξιδεύοντας με μία πένα και ένα ποντίκι» περιλαμβάνονται στα εκπαιδευτικά προγράμματα που γίνονται στο Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, με στόχο ο πολιτισμός όχι μόνο να προβάλλεται, αλλά και να συνδημιουργείται.

Υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων είναι η επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Βαλκανικών Σλαβικών & Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και Διευθύντρια του ΚΕΜΙΤ κ. Σταυρούλα Μαυρογένη.