Σίγουρα θα έχετε ακούσει τις εκφράσεις ”θα φάνε όλοι μαύρο” και ”το έριξα δαγκωτό στο τάδε κόμμα/υποψήφιο”… Αλήθεια πως προέκυψαν;
Ας δούμε!

Όλοι έχουμε ακούσει ή έχουμε και οι ίδιοι χρησιμοποιήσει τιςεκφράσεις “μαύρο” και “δαγκωτό” στην πολιτική. Γνωρίζουμε, όμως,πως βγήκαν;

Δεν πάει με τίποτε το μυαλό σας…

Καταρχήν να πούμε ότι στην Ελλάδα, μετά την επανίδρυση του Ελληνικού κράτους, χρησιμοποιήθηκαν δύο τρόποι ψηφοφορίας.

Ο ένας είναι το γνωστό μας ψηφοδέλτιο, και ο άλλος το όχι και τόσο διάσημο σφαιρίδιο.

Μέχρι τότε οι ψηφοφορίες ήταν προφορικές και ως εκ τούτου φανερές.

Τα πρώτα ψηφοδέλτια ήταν λευκά και η ψηφοφορία γινόταν με χειρόγραφη αναγραφή του ονόματος του υποψηφίου.

Ο τρόπος αυτός, όμως, είχε ένα σοβαρό πρόβλημα.

Μεγάλο ποσοστό του ελληνικού λαού ήταν αναλφάβητοι γεγονός που αφενός καθιστούσε δύσκολη την ψηφοφορία και αφετέρου αύξανε δραματικά τις πιθανότητες χειραγώγησης και νοθείας.

Έτσι, μετά από πρόταση των Επτανήσιων βουλευτών χρησιμοποιήθηκε η ψηφοφορία με σφαιρίδιο, που ήταν σίγουρα πιο διαφανής.

Ο τρόπος αυτός εφαρμοζόταν με επιτυχία στο Ιόνιο κράτος το οποίο είχε σαφείς επιρροές από τη Βενετία και άλλα Ευρωπαϊκά κράτη.

Επιπλέον κατοχυρώθηκε και συνταγματικά η μυστικότητα της ψήφου.

Πως όμως ψήφιζαν με το σφαιρίδιο;

Πολύ απλά, αντί να ρίχνουν στην κάλπη τον φάκελο με το ψηφοδέλτιο, έριχναν ένα μικρό μολυβένιο σφαιρίδιο.

Η διαφορά ήταν ότι πλέον στις εκλογές δεν υπήρχε μόνο μια κάλπη, αλλά πολλές και για την ακρίβεια τόσες όσοι και οι υποψήφιοι.

Κάθε κάλπη ήταν μεταλλική και χωρισμένη στα δύο. Εξωτερικά, η μια πλευρά ήταν λευκή και έγραφε ΝΑΙ και η άλλη ήταν μαύρη και έγραφε ΟΧΙ.

Κάθε ψηφοφόρος έπιανε ένα σφαιρίδιο και το έριχνε μέσω ενός σωλήνα στην πλευρά της αρεσκείας του.

Και αυτό έπρεπε να το κάνει υποχρεωτικά για κάθε υποψήφιο χωριστά.

Μάλιστα για να μην “προδοθεί” η ψήφος του από τον ήχο του σφαιριδίου, οι κάλπες είχαν μάλλινη εσωτερική επένδυση!

Όταν λοιπόν κάποιος δεν ήθελε να ψηφίσει υπέρ κάποιου υποψηφίου, έπρεπε να ρίξει το σφαιρίδιο του στην μαύρη περιοχή με το ΟΧΙ. Συνεπώς τον “μαύριζε” ή του “έριχνε μαύρο”.

Πως προέκυψε όμως το “δαγκωτό”;
Οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές κάποιων υποψηφίων προκειμένου να αποδείξουν την πίστη και το φρόνημά τους, δάγκωναν το σφαιρίδιο για να μείνει υποτίθεται το αποτύπωμα των δοντιών τους!

Έτσι προέκυψε η φράση “το έριξα δαγκωτό στον τάδε”…

Αργότερα, λόγω του ότι η ψηφοφορία με σφαιρίδιο ήταν αρκετά χρονοβόρα, και δεδομένου ότι ο αναλφαβητισμός είχε μειωθεί σημαντικά, επανήλθε το ψηφοδέλτιο στις δημοτικές εκλογές του 1914.

Η διαφορά ήταν ότι πλέον τα ψηφοδέλτια ήταν έντυπα και η ψηφοφορία γινόταν με σταυρό προτίμησης, ακριβώς όπως γίνεται και σήμερα.

Πάντως, ακόμη κι αν το σφαιρίδιο πέρασε στην ιστορία εδώ και έναν αιώνα, το μαύρο και το δαγκωτό παραμένουν ζωντανά για να μας θυμίζουν μια εποχή, τελικά, όχι και τόσο μακρινή…