Ο υδράργυρος είναι ένα χημικό στοιχείο (Hg στον περιοδικό πίνακα) το οποίο βρίσκεται φυσικά στο περιβάλλον, όπως στον αέρα, στο νερό, στους βράχους και…
στο έδαφος. Ο υδράργυρος απαντάται σε διάφορες μορφές: μεταλλικός, ανόργανος και οργανικός υδράργυρος.

Ο μεταλλικός υδράργυρος είναι επίσης γνωστός και ως στοιχειακός υδράργυρος. Σε θερμοκρασίες δωματίου αυτή η μορφή υδραργύρου εμφανίζεται ως εκθαμβωτικό ασημί υγρό, ενώ όταν θερμαίνεται, ο μεταλλικός υδράργυρος γίνεται άοσμο και αόρατο αέριο.
Πώς ο υδράργυρος μεταφέρεται στο περιβάλλον

Παρόλο που ο υδράργυρος εντοπίζεται φυσικά στο περιβάλλον, η μεγαλύτερη ποσότητα θα ήταν παγιδευμένη στους βράχους κάτω από την επιφάνεια της γης αν δεν υπήρχε η βιομηχανική ρύπανση. Η αξιοποίηση κάρβουνου για παραγωγή ηλεκτρισμού, η καύση ορυκτών καυσίμων όπως του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, το λιώσιμο, η μεταλλευτική βιομηχανία και η καύση αποβλήτων είναι οι βασικοί λόγοι που συμβάλουν στην απελευθέρωση του υδραργύρου στο περιβάλλον.

Πιο συγκεκριμένα, τα ανθρακωρυχεία ευθύνονται για πάνω από τη μισή ποσότητα υδραργύρου που καταλήγει στα θαλασσινά, ενώ ο υδράργυρος που χρησιμοποιείται στη βιομηχανία λαμπτήρων, διακοπτών και θερμόμετρων επίσης μολύνει εξαιτίας της λανθασμένης απόρριψης των προϊόντων.
Η βιοσυσσώρευση υδραργύρου στην πιο τοξική του μορφή

Ο υδράργυρος που απελευθερώνεται στον αέρα από την καύση του κάρβουνου, καταλήγει στο έδαφος και διαχέεται στο νερό μέσω της βροχής και του χιονιού. Ποικίλα είδη εδάφους στα οποία ενσωματώνονται αναερόβια βακτήρια που καταλαμβάνουν θειικό άλας, μετατρέπουν τον ανόργανο υδράργυρο σε μεθυλικό υδράργυρο μέσω της διαδικασίας του μεταβολισμού. Αυτή η μετατροπή είναι ανησυχητική από οικολογικής πλευράς διότι ο μεθυλικός υδράργυρος είναι πολύ πιο τοξικός και χρειάζεται περισσότερο καιρό ο οργανισμός για να τον αποβάλλει.

Τα βακτήρια που περιέχουν μεθυλικό υδράργυρο είτε τον εκκρίνουν στο νερό είτε οργανισμοί της ανώτερης διατροφικής αλυσίδας καταναλώνουν τα βακτήρια που κουβαλάνε τον υδράργυρο. Εν συνεχεία, ο μεθυλικός υδράργυρος ταξιδεύει από τα νερά στον ωκεανό.

Ο μεθυλικός υδράργυρος ανεβαίνει στη διατροφική αλυσίδα από την απορρόφησή του από το φυτοπλαγκτόν. Το φυτοπλαγκτόν καταναλώνεται από το ζωοπλαγκτόν, το μικρό ψάρι τρώει το ζωοπλαγκτόν, το μικρό ψάρι τρώγεται από ένα μεγαλύτερο κ.ο.κ.

Ο μεθυλικός υδράργυρος απορροφάται από οργανισμούς πολύ πιο γρήγορα απ’ ότι αποβάλλεται. Τα ζώα της ανώτερης διατροφικής αλυσίδας καταναλώνουν και διατηρούν μεγαλύτερες ποσότητες μεθυλυδραργύρου. Γι’αυτό και ο μεθυλικός υδράργυρος εντοπίζεται σε μεγάλες ποσότητες σε μεγάλα αρπακτικά ψάρια όπως ο τόνος. Αυτή η βιομεγέθυνση του υδραργύρου γίνεται ακόμα πιο ανησυχητική για ψάρια πιο ψηλά στη διατροφική αλυσίδα όπως είναι τα δελφίνια και μερικές φάλαινες καθώς και για εμάς.

Θαλασσινά με υψηλές ποσότητες υδραργύρου

Παρακάτω, η αμερικανική επιστημονική κοινότητα, κατηγοριοποιεί τα ψάρια με τον υψηλότερο βαθμό μόλυνσης.
Υψηλής επικινδυνότητας θαλασσινά:
• Ερυθρός τόνος
• Ποταμολάβρακο
• Σκουμπρί
• Βασιλική ζαργάνα
• Γοφάρι
• Καρχαρίας
• Ξιφίας
• Οξύρρυγχος
• Λαμπρόψαρο
• Τόνος είδους Big Eye
Εξίσου υψηλής επικινδυνότητας, αλλά σε μικρότερο βαθμό είναι τα εξής:
• Καθρεπτόψαρο Ατλαντικού
• Λαβράκι Χιλής
• Μπλε καβούρι
• Lingcod
• Ισπανικό σκουμπρί
• Πέστροφα
• Ψάρι Wahoo
• Σφυρίδα
• Λουτιάνος
• Βακαλάος
• Ψάρι πλακί
• Σαργός
• Μπακαλιάρος
• Μπαρακούντα
• Μακρύπτερος τόνος
• Κιτρινόπετρος τόνος

Θαλασσινά με χαμηλές ποσότητες μεθυλυδραργύρου

Προτείνουμε λοιπόν την κατανάλωση ποικιλίας ψαριών που διακρίνονται από χαμηλών επιπέδων μόλυνσης όπως ο σολωμός, κιχλίδες του γένους τιλάπια, γαρίδες, τόνο σε κονσέρβα, μπακαλιάρο και γατόψαρο, τα οποία έχει αποδειχθεί πως έχουν χαμηλές ποσότητες υδραργύρου. Στην Ελλάδα μπορούμε να καταναλώνουμε Σαρδέλα, Γαύρο, Mαρίδα, Aθερίνα, Mύδια, Mπακαλιάρο, Kαβούρι, Pέγκα Mικρό σκουμπρί, Πέστροφα, Στρείδια, Γαρίδα, Kαλαμάρι
Συμπέρασμα

Σιγουρευτείτε πως οποιοδήποτε θαλασσινό είναι σωστά διατηρημένο, δεν είναι ιχθυοτροφείου και είναι φρέσκο (δε μυρίζει άσχημα). Συμπεριλάβετε τροφές που καταπραΰνουν τα βαριά μεταλλικά στοιχεία όπως κόλιαντρο, σκόρδο, κρεμμύδι, φιστίκι βραζιλίας, χλωρέλλα και σπιρουλίνα.