Του Νίκου Τσούλια

Το διάβασμα, ως γενική ιδέα και για τους περισσότερους ανθρώπους, είναι μια υποχρεωτική και μόνο σχολική υπόθεση. Συνδέεται με μια συνθήκη θεσμικού εκπαιδευτικού …καταναγκασμού. Είναι φασκιωμένο με μια σειρά εκπαιδευτικών μέτρων και επιλογών, που δημιουργούν ένα απόλυτα δεσμευτικό πλαίσιο αλλοιώνοντας την πρωτογενή επιθυμία της γνώσης και την ελευθερία της θέλησης του ανθρώπου, που είναι και κινητήριες δυνάμεις σε κάθε έκφραση της ζωής του.

Εμφανίζεται στη συνείδηση των πολιτών να κινείται πάνω σε σιδηροτροχιές που οδηγούν σχεδόν αποκλειστικά στη σχετική προετοιμασία του επαγγελματικού μέλλοντος των νέων.
Από την αρχή, στην παιδική ηλικία, υπονομεύεται η γοητεία του και η μοναδική του ομορφιά. Γιατί το διάβασμα είναι μεν το κύριο όχημα της γνώσης και της μάθησης, προσδίδοντας μια φοβερή δυναμική στον κόσμο της εμπειρίας, αλλά παράλληλα αποτελεί και μια πνευματική λειτουργία που προσφέρει μοναδική ψυχική ευφορία και συναισθηματική απόλαυση. Αν κάποιος που διαβάζει δεν νιώθει την ομορφιά της ζωής και μια εικόνα πλήρωσης του εαυτού του, σημαίνει ότι δεν έχει κατακτήσει την κουλτούρα του διαβάσματος, ότι βρίσκεται ακόμα έξω από τον ορίζοντα της πνευματικής περιπλάνησης και της στοχαστικής αναζήτησης, ότι δεν έχει καν ψηλαφίσει την ουσία της περιδιάβασής του στα βιβλία.
Μια έρευνα απέδειξε τη θετική επιρροή του διαβάσματος στην υγεία των αναγνωστών. «Οι ερευνητές, με επικεφαλής την καθηγήτρια επιδημιολογίας Μπέκα Λέβιτης Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Γέιλ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό κοινωνικής ιατρικής «Social Science and Medicine», ανέλυσαν στοιχεία για 3.635 ανθρώπους, συσχετίζοντας τις αναγνωστικές συνήθειες καθενός, με τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του σε βάθος 12 ετών. Η ανάγνωση βιβλίων όχι μόνο κάνει καλό στο μυαλό και στον ίδιο τον εγκέφαλο απομακρύνοντας την πιθανότητα εκδήλωσης άνοιας – κάτι ήδη γνωστό- αλλά συνδέεται και με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Οι άνθρωποι που διαβάζουν ένα βιβλίο έστω και για μισή ώρα κάθε μέρα (συνολικά 3,5 ώρες την εβδομάδα), μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου κατά περίπου 20%, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα. Το όφελος από την ανάγνωση εφημερίδων και περιοδικών είναι πολύ μικρότερο…
Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι τα βιβλία προάγουν το λεγόμενο βαθύ και αφοσιωμένο διάβασμα – περισσότερο από τις εφημερίδες, τα περιοδικά ή τις αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα – πράγμα που ωφελεί περισσότερο το νου και τον εγκέφαλο. Επιπλέον, το λεξιλόγιο, η λογική, η συγκέντρωση και η κριτική σκέψη ευνοούνται από τα βιβλία, ιδιότητες που επίσης συμβάλλουν στο πλεονέκτημα επιβίωσης που χαρίζει η ανάγνωσή τους. Η έρευνα δεν έκανε διάκριση για το είδος των βιβλίων, όμως οι περισσότεροι συμμετέχοντες διάβαζαν λογοτεχνία. Μια μελλοντική έρευνα θα μελετήσει τις ωφέλειες των βιβλίων σε μεγαλύτερο βάθος, αναζητώντας απαντήσεις στο κατά πόσο τα ηλεκτρονικά βιβλία έχουν το ίδιο όφελος με τα παραδοσιακά έντυπα βιβλία, αν κάποιο είδος βιβλίων είναι σαφώς πιο «υγιεινό» κ.α.» (ΤΟ ΒΗΜΑ, 9.8.2016).
Η εν λόγω έρευνα έδειξε κάτι που ήταν ήδη γνωστό στον κόσμο των βιβλιοφάγων. Το διάβασμα προσφέρει μια μοναδική και συναρπαστική αίσθηση του εαυτού μας. Και είναι αυτή η ψυχολογία που μετασχηματίζει όχι μόνο την υγεία – με την όποια προσέγγισή της – αλλά την ίδια την προσωπικότητα του αναγνώστη χαρίζοντάς του μια θετική στάση της ζωής, μια διαρκή επιθυμία για πνευματική καλλιέργεια. Το διάβασμα δεν είναι μόνο απλά και μόνο μια συνθήκη για την υγεία – είναι μια ξεχωριστή μαγεία, που αναπτερώνει διαρκώς το ηθικό μας και καταυγάζει την όποια γκρίζα όψη των πραγμάτων. Νιώθει ποτέ ανία ένας βιβλιοφάγος; Μήπως αντιμετωπίζει καθόλου πρόβλημα αξιοποίησης του χρόνου του ή νιώθει ότι δεν έχει τίποτα να κάνει; Δεν συνειδητοποιεί με τον πιο απόλυτο τρόπο ότι το διάβασμα είναι αυτοσκοπός και έχει αυταξία, γιατί τον θέτει σε ένα σκηνικό εμβάθυνσης του εαυτού του;
Όταν και αν συμβεί να κυκλοφορούν οι άνθρωποι παντού με ένα βιβλίο στο χέρι και να διαβάζουν σε κάθε ευκαιρία, όταν δημιουργηθούν «έθνη του πνεύματος και όχι του ξίφους» και κοινωνίες πολιτών / αναγνωστών, τότε η ιστορία θα έχει γυρίσει σελίδα, θα αναζητεί την προαγωγή της πνευματικότητας ως πρώτιστο αγαθό και θα εγκαταλείψει το κυνήγι των υλικών αγαθών και την υποδούλωση του ανθρώπου στον καταναλωτισμό και στην εμπορευματοποίηση.