Η φήμη τους έχει ταξιδέψει πολύ πέρα από τα γεωγραφικά όρια της Κρήτης, ακόμη και της Ελλάδας και τις ημέρες του Πάσχα έχουν την τιμητική τους. Πρόκειται για τα Σητειακά καλιτσούνια, που έχουν τόπο προέλευσης τη Σητεία και το δικό τους τρόπο παρασκευής. Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Σφάκας Σητείας, Νίκος Μαυροματάκης, είπε ότι η παρασκευή των παραδοσιακών καλιτσουνιών, εξακολουθεί να αποτελεί μια ολόκληρη ιεροτελεστία τις άγιες μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας, καθώς μπορεί λόγω νηστείας τα καλιτσούνια να μην τρώγονται μέχρι το τραπέζι της Ανάστασης, ωστόσο η προετοιμασία τους χρειάζεται τουλάχιστον ένα τριήμερο.

«Οι γυναίκες του χωριού μας και του πολιτιστικού συλλόγου, περιμένουν πώς και πώς τις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας που είναι ταυτισμένες εκτός από το κομμάτι της συμμετοχής στις λειτουργίες στην Εκκλησία, με τη φροντίδα του σπιτιού, της οικογένειας και των εθίμων που τηρούνται με ευλάβεια κάθε χρόνο. Αναπόσπαστο κομμάτι είναι τα καλιτσούνια, που έλαβαν το όνομα Σητειακά, γιατί εδώ έχουν ως προς τη συνταγή τους ιδιαιτερότητες» εξηγεί ο κ. Μαυροματάκης, ο οποίος συμπληρώνει ότι συνηθίζεται στην τήρηση του εθίμου να συμμετέχουν οι γυναίκες του χωριού, που βοηθούν όλες στο να παρασκευάζονται τα καλιτσούνια στα σπίτια των συγχωριανών τους.

«Μαζεύονται οι νοικοκυρές, τη μια στο σπίτι της μιας και αργότερα στο σπίτι της άλλης, ώστε όλα τα σπιτικά να έχουν το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου τα καλιτσούνια τους» διευκρινίζει, περιγράφοντας εικόνες που θυμίζουν άλλες εποχές.

«Τα Σητειακά καλιτσούνια με προζύμι, χωρίς υπερβολή για να φτιαχτούν χρειάζονται τρεις μέρες. Τρεις μέρες κατά τις οποίες οι γυναίκες φροντίζουν το ζυμάρι τους, με ευλάβεια. Όλα ξεκινούν από ένα κομμάτι προζύμι που έχει κρατηθεί με προσοχή στο ψυγείο. Αυτή είναι βάση, στην οποία για ένα τριήμερο, δυο φορές την ημέρα προσθέτουν με την ίδια προσοχή, γάλα, λάδι, αυγά, ζάχαρη και αλεύρι. Προσθέτουν σιγά-σιγά και το αφήνουν να ξεκουραστεί. Επί τρεις μέρες γίνεται αυτό και το όμορφο της ιστορίας, είναι ότι αυτό το τριήμερο, το πως πηγαίνει το ζυμάρι, είναι από τις σημαντικότερες συζητήσεις μεταξύ των νοικοκυράδων» ανέφερε ο κ. Μαυροματάκης που συμπλήρωσε ότι με το πέρασμα του τριημέρου, το ζυμάρι είναι έτοιμο για την δημιουργία των καλιτσουνιών.

«Εφόσον έχει πάει καλά η διαδικασία του ζυμαριού, το μυστικό στη δεύτερη φάση είναι τα καλά υλικά. Μια καλή ντόπια μυζήθρα, αρωματικό και ποιοτικό θυμαρίσιο μέλι από τα χωριά μας, αυγά που συνήθως είναι ντόπια και άλλα μυρωδικά που χρησιμοποιούν για να δώσουν γεύση και άρωμα στα Σητειακά καλιτσούνια που αυτές τις ημέρες ταξιδεύουν όπου γης» εξηγεί ο πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου Σφάκας Σητείας που διευκρινίζει ότι οι ποσότητες που φτιάχνονται είναι μεγάλες, γιατί οι νοικοκυρές, στέλνουν στα μέλη της οικογένειάς τους, τα παιδιά και τους συγγενείς τους, όπου κι αν αυτοί ζουν.

«Είναι ένα από τα στοιχεία που ξεχωρίζουν αυτό. Όσοι έχουν σχέση με την περιοχή, αυτές τις μέρες περιμένουν το πεσκέσι με τα Σητειακά καλιτσούνια και όσο βλέπουμε ότι μέσα σε όλο αυτό συμμετέχουν και νεότερες γυναίκες, μας δίνει τη χαρά και την ελπίδα να πιστεύουμε ότι το έθιμο θα συνεχιστεί» λέει ο κ. Μαυροματάκης.

Τα καλιτσούνια αφού φτιαχτούν με τη μαεστρία των γυναικών, για ένα ολόκληρο βράδυ ξεκουράζονται και ψήνονται την επόμενη μέρα το πρωί και αυτό είναι μια σημαντική παράμετρος για την επιτυχία τους.

Όταν δε την επομένη ψηθούν, προσεχτικά, όλοι γνωρίζουν ότι η καλύτερη στιγμή για να τα απολαύσουν, είναι όταν θα κρυώσουν. «Αυτός είναι και ο λόγος που δεν μπαίνουν σε πειρασμό να δοκιμάσουν πριν την Ανάσταση , αν και η μυρωδιά τους η αλήθεια είναι ότι φτάνει μέχρι την ψυχή σου» αναφέρει ο Νίκος Μαυροματάκης, που διευκρινίζει ότι ως πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου, η μεγαλύτερη του επιθυμία, είναι αυτές οι όμορφες αναμνήσεις και οι μυρωδιές από τα παιδικά χρόνια, να συνεχίσουν για πολλά- πολλά ακόμη χρόνια, να είναι εμπειρίες για τα μικρά παιδιά, που με χαρά συμμετέχουν σε αυτό.