Μυρσίνη Ζορμπά, Δίκτυο για τα δικαιώματα του παιδιού,
καμπάνια για το βιβλίο, Απρίλιος 2016
Η βιβλιοθήκη είναι ένας κόσμος που κάθε παιδί έχει δικαίωμα να γνωρίσει από κοντά. Είναι σαν τον κρυμμένο θησαυρό, που πρέπει να τον ψάξεις, να τον πλησιάσεις για να τον βρεις, να τον αγγίξεις. Εύκολα μπορεί να περάσεις δίπλα του βιαστικά και να χάσεις την ευκαιρία να τον ανακαλύψεις. Είναι σαν το σύμπαν που περιέχει τα πάντα.
Κάθε αναγνώστης μπορεί να επιλέγει ελεύθερα και να απολαμβάνει ό,τι τον ευχαριστεί, περνώντας από το ένα βιβλίο στο άλλο, ανάλογα με την έμπνευση, τα ενδιαφέροντα, την περιέργεια και τη διάθεσή του: βιβλία καθρέφτες όπου βρίσκει έκπληκτος τον εαυτό του, βιβλία πικάντικα γεμάτα νοστιμιά, βιβλία τζιτζίκια που οι ιστορίες τους του τριβελίζουν τ’ αφτιά, βιβλία ανθισμένα σαν κερασιές την άνοιξη που δεν τα χορταίνει, βιβλία ηφαίστεια γεμάτα εκρήξεις, βιβλία φεγγάρια γεμάτα ονειροπόληση, βιβλία μυρμήγκια που κουβαλούν πληροφορίες, βιβλία εργόχειραγεμάτα μικρές παράξενες λεπτομέρειες,βιβλία ποτάμια που κυλούν ήρεμα, βιβλία χορταστικά με άφθονη τροφή για σκέψη,βιβλία πούπουλα που ελαφραίνουν το βάρος της καρδιάς, βιβλία ορχήστρες που δε χορταίνει να τις ακούει, βιβλία αερόστατα ή καράβια ή τρένα ή αεροπλάνα που τον ταξιδεύουν μακριά από τη δυσάρεστη πραγματικότητα, βιβλία σπίτια στα οποία θα κατοικεί και θα βρίσκει ζεστασιά, βιβλία φοβισμένα που δεν τολμούν να πουν την αλήθεια, βιβλία κονσέρβες χωρίς ενδιαφέρον, βιβλία καβούρια που η ιστορία τους πάει κουτσαίνοντας,βιβλία χαρτομάντιλα με δακρυσμένες ιστορίες, βιβλία δέντρα που μεγαλώνει μαζί τους, βιβλία άλογα που τα διαβάζει και καλπάζει, βιβλία πουλιά που πετούν ελεύθερα και ξαναγυρίζουν στο νου του αναγνώστη για να του πουν κάτι μετά από καιρό.
Στα ράφια της βιβλιοθήκης υπάρχουν εκατοντάδες βιβλία για τα πιο διαφορετικά θέματα. Βιβλία για τα παιδιά, με παραμύθια και φανταστικές ιστορίες γεμάτες δράκους, μάγισσες, βασιλιάδες και νεράιδες. Βιβλία για τη ζωή των παιδιών, για τις δυσκολίες, τις τιμωρίες, τις σκανταλιές και τις περιπέτειές τους. Βιβλία για τα ζώα, τα φυτά, τη γη, τους ωκεανούς, τα άστρα. Βιβλία για όλες τις χώρες και τις συνήθειες των λαών. Βιβλία με φωτογραφίες και εικόνες, βιβλία τέχνης, βιβλία για ταξίδια, για λουλούδια, για πρωτόγονες φυλές, βιβλία για να μάθεις σκάκι. Βιβλία για όλες τις επιστήμες. Βιβλία με συμβουλές.
?Δεν ήξερα ακόμα να διαβάζω, αλλά ήμουν αρκετά πονηρός ώστε να απαιτήσω να έχω τα βιβλία μου. Πήρα τους δυο μικρούς τόμους, τους μύρισα, τους χάιδεψα, τους άνοιξα δήθεν αμέριμνα στην κατάλληλη σελίδα κάνοντάς τους να τρίζουν. Μάταιος κόπος, δεν είχα το συναίσθημα πως τους έκανα δικούς μου. Προσπάθησα να τους κατακτήσω με πλάγια μέσα, τους χειρίστηκα σαν να ήταν κούκλες, τους νανούρισα, τους φίλησα, τους έδειρα. Όταν έφτασα στο σημείο να κλάψω απ’ το κακό μου πήγα και τους απόθεσα στα γόνατα της μητέρας μου. Σήκωσε τα μάτια απ’ το εργόχειρό της. Και μου είπε “Τι θέλεις να σου διαβάσω καλό μου, τις Νεράιδες;” Έμεινα σύξυλος από την ερώτησή της και ρώτησα με πολύ δυσπιστία “Εκεί μέσα είναι οι Νεράιδες;”.
Ζαν Πωλ Σαρτρ, συγγραφέας
Τα βιβλία στη βιβλιοθήκη είναι ελεύθερα και για όλους χωρίς εξαίρεση. Στον κόσμο των βιβλίων δεν υπάρχουν διακρίσεις και αποκλεισμοί. Αρκεί κάποιος να έχει την επιθυμία να τα ανοίξει και να τα διαβάσει. Είναι δικαίωμα του καθενός να επιλέγει. Το ρήμα διαβάζω δεν έχει προστακτική μέσα στη βιβλιοθήκη. Τι σημαίνει όμως αγαπάω το διάβασμα; Τι σημαίνει μου αρέσουν τα βιβλία και οι βιβλιοθήκες; Πολλά και διαφορετικά πράγματα για τον καθένα, αφού το διάβασμα έχει τους παθιασμένους, τους φανατικούς οπαδούς του, τους συστηματικούς αναγνώστες αλλά και αυτούς που το βαριούνται ή το αποφεύγουν.
Υπάρχουν οι αναγνώστες που περιμένουν με λαχτάρα το καινούριο βιβλίο ενός συγγραφέα, αυτοί που προτιμούν μόνο ιστορίες και αυτοί που διαβάζουν αποκλειστικά κόμικς, οι περιστασιακοί αναγνώστες που διαβάζουν κάτι που τους πρότεινε μια φίλη, αυτοί που διαβάζουν μόνο όταν ένα βιβλίο γίνεται ταινία και πολλές ακόμη κατηγορίες αναγνωστών. Μπορούμε να πρέπει να φανταστούμε τους αναγνώστες σαν ταξιδευτές που τριγυρνούν στα ξένα μέρη, σαν νομάδες που κυνηγούν λαθραία στους κάμπους. Το πού και κάτω από ποιες συνθήκες θα συναντήσουν το αντικείμενο του πόθου τους εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Κανείς αναγνώστης δεν ξέρει το πού και πότε θα συναντήσει το βιβλίο που θα του αλλάξει τη ζωή. Οι ζωές των αναγνωστών είναι παράξενες, συχνά γεμάτες εκπλήξεις, με πολλές περιπέτειες και αλλαγές πορείας. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πότε θα νιώσει κάποιος τις μεγάλες συγκινήσεις ενός βιβλίου και ποιο θα είναι αυτό. Άλλοι βιώνουν αυτή την επικοινωνία πολύ νωρίς, όταν ακόμη είναι παιδιά, κι άλλοι αργότερα. Είναι κάτι αναπάντεχο, σαν τον έρωτα.
Η σχέση μας με τα βιβλία είναι τρόπος ζωής. Περιέχει αναζήτηση, φαντασία, γνώση, επικοινωνία, συναισθήματα, δραστηριότητες, συναντήσεις με συγγραφείς, ψυχαγωγία. Η δανειστική παιδική βιβλιοθήκη είναι ένας χώρος που δεν έχει μόνο ράφια με βιβλία αλλά και διαδίκτυο, wi-fi, επιτραπέζια παιχνίδια, υπολογιστές, ταμπλέτες και διαδραστικό πίνακα αλλά, κυρίως, είναι ένας χώρος όπου βρισκόμαστε με τους φίλους με τους οποίους έχουμε παρόμοια ενδιαφέροντα, συμμετέχουμε σε συζητήσεις, σε δημιουργικές ομάδες, εκπαιδευτικά προγράμματα και εκδηλώσεις.
Η βιβλιοθήκη είναι σαν ένα πλωτό νησί που ανάλογα με την παρέα και το βιβλίο που διαλέγεις σε ταξιδεύει με τη σκέψη στο χρόνο, σε άλλες εποχές στο παρελθόν και το μέλλον, αλλά και στο χώρο, σε μακρινές ηπείρους ή ακόμη και στο διάστημα. Στη βιβλιοθήκη μαθαίνουμε να χρησιμοποιούμε όλους τους τρόπους και τα σύγχρονα εργαλεία που είναι απαραίτητα στη ζωή μας: διαβάζουμε, κάνουμε αναζήτηση, φωτογραφίζουμε, βιντεοσκοπούμε, κατεβάζουμε διαδραστικούς χάρτες, παίρνουμε και δίνουμε συνεντεύξεις, ηχογραφούμε εκπομπές για το διαδικτυακό ραδιόφωνο, ακούμε και παίζουμε μουσική, παρακολουθούμε ταινίες, προγραμματίζουμε στο τάμπλετ και δημιουργούμε τα δικά μας τεχνήματα, ξεφυλλίζουμε εφημερίδες, κόβουμε αποκόμματα, κατασκευάζουμε βιβλία.
Η βιβλιοθήκη είναι οι συγγραφείς αλλά και αναγνώστες της, που καθένας έχει τη δική του ταυτότητα αλλά όλοι ανήκουν στην ίδια κοινότητα. Η βιβλιοθήκη σου μαθαίνει να αγαπάς το διάβασμα, να αναρωτιέσαι τι θα συμβεί στην επόμενη σελίδα, να αγωνιάς για την τύχη του αγαπημένου σου ήρωα που έχει μπλέξει σε περιπέτειες, να αναρωτιέσαι πώς τελειώνει το βιβλίο. Διαβάζοντας κάνεις ένα σωρό σκέψεις, σου έρχονται ιδέες, καταλαβαίνεις τι σημαίνουν οι καινούριες λέξεις. Κάποιοι διατύπωναν το φόβο ότι οι υπολογιστές θα καταργήσουν το διάβασμα αλλά διαψεύστηκαν. Ζούμε σε έναν κόσμο όπου οι λέξεις αποκτούν ολοένα μεγαλύτερη σημασία και όσο περισσότερο εισχωρούμε στον κόσμο του διαδικτύου τόσο περισσότερο έχουμε ανάγκη από λέξεις για να επικοινωνήσουμε, να παρακολουθήσουμε τι συμβαίνει γύρω μας, μα κατανοήσουμε τι διαβάζουμε.
Είναι απλό να απολαμβάνουμε το διάβασμα, φτάνει να βρίσκουμε τα βιβλία που μας αρέσουν. Γι’ αυτό οι βιβλιοθήκες έχουν τόσο πολλά βιβλία, για να μπορούμε να διαλέξουμε. Σκεφτείτε ότι όλες οι ιστορίες φτιάχνονται από 24 μόνο γράμματα. Χιλιάδες ιστορίες, εκατομμύρια λέξεις με μόνο 24 γράμματα και μερικά σημεία στίξης. Δεν είναι ένα μικρό θαύμα; Κι εμείς, ο κάθε αναγνώστης, χρησιμοποιώντας τη φαντασία μας δημιουργούμε έναν κόσμο ολόκληρο, δίνουμε ζωή στους αγαπημένους μας ήρωες, ταυτιζόμαστε με τη ματιά του συγγραφέα, βιώνουμε τις ιστορίες που διαβάζουμε, μπαίνουμε στη θέση των πρωταγωνιστών του βιβλίου, συμπάσχουμε και χαιρόμαστε, ταξιδεύουμε εκεί που δεν μπορεί κάποιος εύκολα να πάει και, παράλληλα, είμαστε ελεύθεροι να φανταστούμε τον κόσμο όσο διαφορετικό τον θέλουμε.
Το να ζει ένα παιδί χωρίς να υπάρχουν βιβλία γύρω του είναι σαν το έχει κάποιος εγκαταλείψει σε μιαν έρημο χωρίς νερό. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό πρόσωπο σε μια παιδική βιβλιοθήκη ο βιβλιοθηκονόμος που γνωρίζει τα βιβλία. Μπορείς να τον ρωτήσεις και να σου πει τη γνώμη του για ένα βιβλίο, να σου δείξει πού είναι τα βιβλία που ψάχνεις, να σκεφτεί ποιο βιβλίο ταιριάζει στη χαρά, στη λύπη ή στην περιέργειά σου, να σε βοηθήσει να αναζητήσεις πληροφορίες για ένα θέμα που σε απασχολεί.
Οι βιβλιοθήκες είναι οι ανοιχτές πύλες του μέλλοντος και είμαστε ελεύθεροι να τις διαβούμε. Οι βιβλιοθήκες είναι οι διαδρομές και τα σταυροδρόμια της ανθρώπινης ιστορίας που μας οδήγησαν στις σύγχρονες κοινωνίες. Οι βιβλιοθήκες είναι ο κόσμος μας όπως τον ονειρευόμαστε και όπως μπορούμε να τον αλλάξουμε για να γίνει καλύτερος.
Ακολουθείστε το iPaidia στο Google News