Χρησιμοποιώντας τα μάτια της η 21χρονη Αλεξάνδρα Κερλίδου αρχίζει να παίζει σιγά-σιγά τις πρώτες νότες του τραγουδιού «Χάρτινο το Φεγγαράκι». Στην οθόνη του υπολογιστή της οι νότες διαδέχονται η μία την άλλη και η κ. Κερλίδου ολοκληρώνει με επιτυχία το τραγούδι.

Η κ. Κερλίδου γεννήθηκε με σπαστική τετραπληγία και σε μικρή ηλικία έφυγε από τη Βέροια, την γενέτειρα του πατέρα της και μετακόμισε με την οικογένειά της στην Λέσβο, από όπου κατάγεται η μητέρα της. Πριν λίγο καιρό μπήκε στη ζωή της το eyeharp ένα λογισμικό που επιτρέπει κάποιος να παίζει μουσική με τα μάτια. Δημιουργός αυτού του λογισμικού είναι ο ερευνητής νέων μουσικών ψηφιακών οργάνων για προσβασιμότητα, Ζαχαρίας Βαμβακούσης.

Όπως εξηγεί στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο κ. Βαμβακούσης, κάποιος μπορεί να παίξει μουσική με τα μάτια χρησιμοποιώντας την τεχνολογία εντοπισμού βλέμματος. Πρόκειται δηλαδή για μία κάμερα που με τη χρήση του κατάλληλου λογισμικού ο υπολογιστής μπορεί κι εντοπίζει το πού κοιτάει ο χρήστης στην οθόνη. Από εκεί και πέρα στο eyeharp οι νότες είναι τοποθετημένες με τον κατάλληλο τρόπο, ώστε ο χρήστης να μπορεί την στιγμή που κοιτάζει μία νότα αυτή να ακούγεται.

Για την κ. Κερλίδου η διαδικασία που ακολουθεί για να παίξει μουσική είναι απλή. «Χρειάζεται να ανοίξω το πρόγραμμα της μουσικής ύστερα να επιλέξω το τραγούδι που θέλω. Στη συνέχεια μου δίνεται η δυνατότητα να διαλέξω αν επιθυμώ, να παίξω το τραγούδι με οπτική βοήθεια, είτε χωρίς βοήθεια. Στο τέλος πρέπει να πατήσω το κουμπί play και κοιτάζω τις νότες. Το αποτέλεσμα είναι ότι ακούγεται η νότα που βλέπω. Αξίζει να πω σε αυτό το σημείο ότι αφού έχω παίξει το τραγούδι δηλαδή στο τέλος μου εμφανίζεται το αποτέλεσμα για το πώς τα έχω πάει», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Κερλίδου.

Η ιδέα για το eyeharp γεννήθηκε το 2011 όταν ο κ. Βαμβακούσης έκανε μεταπτυχιακό στη μουσική πληροφορική σε Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης. Αυτό ήταν το θέμα της μεταπτυχιακής του εργασίας και συνεχώς όλα αυτά τα χρόνια εξελίσσεται και βελτιώνεται. Ο κ. Βαμβακούσης συνέχισε με ένα διδακτορικό πάνω στο ίδιο θέμα, στα ψηφιακά μουσικά όργανα για προσβασιμότητα, δηλαδή για ανθρώπους με κινητικές δυσκολίες και μετά με ένα μεταδιδακτορικό που το βασικό θέμα ήταν πώς η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει στην εκμάθηση της μουσικής. «Όταν τα έκανα όλα αυτά συνειδητοποίησα ότι για να έχει πραγματικά αντίκτυπο στην κοινωνία όλα αυτά που αναπτύσσουμε πρέπει να δημιουργηθεί ένα προϊόν, και το προϊόν δημιουργείται κάνοντας μια επιχείρηση και παρέχοντας στήριξη, γιατί χωρίς τεχνική υποστήριξη και με την κατάλληλη προώθηση δεν φτάνει στον κόσμο», λέει.

Ένα γεγονός ωστόσο που τον επηρέασε ήταν το ατύχημα που είχε ένας φίλος του μουσικός με μοτοσικλέτα. «Προβάραμε για να παίξουμε σε ένα μαγαζί και δεν προλάβαμε να παίξουμε γιατί τραυματίστηκε στην σπονδυλική στήλη και όταν τον επισκέφθηκα στο νοσοκομείο οι γιατροί μάς είχαν πει ότι δεν ξέρουν αν θα κουνήσει και τα χέρια. Τελικά τα κούνησε, συνεχίζει να παίζει λύρα αλλά τις πρώτες μέρες που δεν το ήξερα αυτό, συνειδητοποίησα ότι αν κάποιος μουσικός πάθει κάποιο ατύχημα ή κάποια νευροεκφυλιστική ασθένεια δεν μπορεί να ξαναπαίξει μουσική. Τότε είχα μόλις πάρει το πτυχίο στην Πληροφορική και ταυτόχρονα είχα πτυχίο στη μουσική, στο ακορντεόν, σπούδαζα πολλά χρόνια στα ωδεία οπότε πάντα ήθελα να ασχοληθώ με τη μουσική πληροφορική. Με αυτό το γεγονός συνειδητοποίησα ότι είναι μια καλή ιδέα να προσπαθήσω να βοηθήσω ανθρώπους με αναπηρίες να παίξουν μουσική, οπότε όταν σπούδαζα στο μεταπτυχιακό μουσική πληροφορική αποφάσισα αυτό το θέμα. Έκανα μία έρευνα διαπίστωσα πώς δεν υπήρχε τίποτα τότε και συμπέρανα πως είχα όλα τα μέσα στα χέρια μου για να το δημιουργήσω. Η τεχνολογία εντοπισμού βλέμματος ήταν στα πρώτα της βήματα τότε αλλά λειτουργούσε και έτσι το δημιούργησα», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βαμβακούσης.

«Στην αρχή ξεκίνησε σαν ένα λογισμικό ανοιχτού κώδικα που ήταν σε πιο πειραματικό στάδιο αλλά είναι ώριμο για να φτάσει σε όλο τον κόσμο εδώ και περίπου έναν χρόνο, και συνεχίζει να εξελίσσεται», λέει ο κ. Βαμβακούσης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Ωστόσο όπως τονίζει χρειάζεται στήριξη και βοήθεια. «Μέσω της σελίδας μας eyeharp.org κάποιος μπορεί να ανακαλύψει πώς μπορεί να βοηθήσει, καθώς είναι μια κοινωνική επιχείρηση μη κερδοσκοπική που τόσα χρόνια δουλεύουμε χωρίς να αμειβόμαστε. Μέσα στη σελίδα υπάρχει φόρμα επικοινωνίας και όλες οι πληροφορίες για το τι χρειάζεται για να μπορεί να κατεβάσει κάποιος δωρεάν το λογισμικό. Υπάρχει μία δωρεάν έκδοση εφόρου ζωής και μια έκδοση premium με επιπλέον χαρακτηριστικά που είναι επί πληρωμή», προσθέτει.

Ο κ. Βαμβακούσης διδάσκει ο ίδιος μουσική σε μαθητές και μέσα από τα μαθήματα συνεχώς ανακαλύπτει μαζί τους τι μπορεί να βελτιωθεί, τι μπορούν να αναπτύξουν επιπλέον για να διευκολύνουν ακόμα περισσότερο τον τρόπο που παίζουν μουσική. Η πιο συγκινητική στιγμή για εκείνον είναι όταν οι μαθητές του δίνουν συναυλίες, όπως ένας μαθητής του στη Βαρκελώνη, ο Τζοέλ, που έπαιξε στο Μέγαρο Μουσικής με 2.500 κοινό από κάτω να χειροκροτεί συγκινημένο. Ωστόσο καθημερινά μετά από κάθε μάθημα νιώθει ικανοποίηση. «Μου αρέσει να βλέπουμε τη μουσική σαν παιχνίδι. Νιώθω ικανοποίηση όταν βλέπω ότι περάσαμε καλά και πόσο μάλλον όταν έχω μαθητές που δεν μπορούν να κουνήσουν τίποτα, κανένα μέρος του σώματος, μόνο τα μάτια. Όταν βλέπεις ότι καταφέρνεις να σηκώσει ο μαθητής σου λίγο το άνω χείλος, που σημαίνει ότι γελάει εκεί είναι η μεγάλη η συγκίνηση και η ικανοποίηση αλλά και πάνω από όλα οι συναυλίες, όταν ο κόσμος χειροκροτεί, βλέπεις ότι δέχεται και ο μαθητής, ο μουσικός, όλο αυτό το χειροκρότημα. Βλέπεις πόσο χαρούμενος είναι ο μαθητής και νιώθεις κι εσύ δύο φορές χαρούμενος από όλο αυτό», σημειώνει.

Στην Ελλάδα δεν είναι αρκετός ο καιρός που το eyeharp χρησιμοποιείται, ωστόσο όσοι το χρησιμοποιούν είναι αρκετά ενθουσιασμένοι.

«Αισθάνομαι σαν να τραγουδάω εγώ με τα μάτια μου και με ακούν οι άνθρωποι που βρίσκονται κοντά μου κι έτσι νιώθω χαρούμενη και πολύ δημιουργική», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Κερλίδου που είναι η πρώτη μαθήτρια που χρησιμοποιεί το λογισμικό στην Ελλάδα.

«Όταν μαθαίνουν ότι μπορούν να παίξουν μουσική με τα μάτια στην αρχή είναι όλοι σκεπτικοί, αλλά μετά όταν βλέπουν ότι πραγματικά μπορούν να παίξουν μουσική κανονικά σαν να έπαιζαν ένα οποιοδήποτε όργανο, ενθουσιάζονται και εκείνοι και οι οικογένειές τους», εξηγεί ο κ. Βαμβακούσης.

Η κ. Κερλίδου μάλιστα θα δώσει συναυλία στο κέντρο πολιτισμού του ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» μέσα στον Ιούνιο και έχει μάθει εκτός από το «Χάρτινο το Φεγγαράκι», τον «Κυρ Αντώνη» και τον «Κεμάλ». Όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ αισθάνεται λίγη αγωνία για το πώς θα είναι αλλά πολλή υπερηφάνεια που θα λάβει μέρος σε μια συναυλία. Τα λόγια της Αλεξάνδρας δεν θα ξεχάσει ούτε ο κ. Βαμβακούσης καθώς όπως αναφέρει, του είχε πει πως όταν παίζει τη μελωδία με τα μάτια της για πρώτη φορά νιώθει σαν να την τραγουδάει, σαν να μπορεί να τραγουδήσει κι εκείνη μαζί με τους άλλους τη μελωδία, και αυτό την κάνει να νιώθει πολύ ελεύθερη και χαρούμενη. «Αυτό μου φάνηκε πολύ όμορφο όπως το πε, το να μπορεί για πρώτη φορά να χει φωνή, άλλη από το να γράφει», τονίζει ο κ. Βαμβακούσης.

Η κ. Κερλίδου στέλνει και το δικό της μήνυμα για όλη την κοινωνία. «Το μήνυμα μου για την κοινωνία είναι ισότητα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, ιδιαίτερα για την τριτοβάθμια. Πιο συγκεκριμένα τα άτομα με τετραπληγία είναι πολύ λειτουργικά, όπως εγώ που φοιτώ στο Ειδικό Εργαστήριο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης Λέσβου, (ΕΕΕΕΚ Λέσβου). Δυστυχώς δεν μας δίνει τη δυνατότητα ο νόμος να φοιτήσουμε στο πανεπιστήμιο, επιπλέον ούτε γενικό λύκειο δεν μας δίνεται η δυνατότητα να πάμε μετά το ΕΕΕΕΚ», εξηγεί η κ. Κερλίδου.