Η έκθεση, με τίτλο «Τεχνολογία και Δημοκρατία» καταγράφει, σύμφωνα με την , «την πίεση που ασκεί στα θεμέλια των δημοκρατικών κοινωνιών η επιρροή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και τις επιπτώσεις τους στις πολιτικές απόψεις και συμπεριφορές».

Επιπλέον αναλύει τις κύριες προκλήσεις, όπως το ότι «οι πλατφόρμες εκμεταλλεύονται τις πληροφορίες που συλλέγουν σχετικά με τις προσωπικότητες των χρηστών για να προσελκύσουν και διατηρήσουν το ενδιαφέρον τους ή το ότι χρησιμοποιούν συμπεριφορικές τεχνικές για να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να συμμετέχουν και να ανταλλάσσουν πληροφορίες συνεχώς».

«Οι χρήστες πολλές φορές δεν γνωρίζουν τι δεδομένα παραχωρούν και πώς αυτά χρησιμοποιούνται», αναφέρεται.

Σύμφωνα με τα βασικά επιστημονικά ευρήματα της έκθεσης:

– Ορισμένα αυτοδιοικούμενα διαδικτυακά φόρουμ έχουν αναγνωριστεί ότι συμβάλλουν στη ριζοσπαστικοποίηση και τον τοξικό εξτρεμισμό.

– Οι απομονωμένοι διαδικτυακοί χώροι μπορούν να λειτουργήσουν ως εργαστήρια που αναπτύσσουν εξτρεμιστική ρητορική  που στη συνέχεια βρίσκει είσοδο στο mainstream χώρο, αλλά μπορούν επίσης να παρέχουν φωνές σε περιθωριοποιημένες και μειονεκτούσες κοινότητες.

– Οι καταναλωτές εξτρεμιστικού περιεχομένου σε αυτοδιοικούμενα φόρουμ συχνά ξεκινούν με λιγότερο ακραίο περιεχόμενο και αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου.

– Οι τρέχουσες αρχιτεκτονικές πλατφόρμας κοινωνικών μέσων παρέχουν κοινωνικά σήματα που μπορούν να οδηγήσουν σε παρανοήσεις σχετικά με τα σχετικά μεγέθη ομάδων. Αυτό έχει συνέπειες για τα κοινωνικά κινήματα που μπορούν να πιστεύουν ότι οι ιδέες τους έχουν ευρύτερη ή μικρότερη διείσδυση από ό, τι στην πραγματικότητα.

– Οι πλατφόρμες που υποστηρίζονται από την κυβέρνηση επέτρεψαν με επιτυχία δημόσια διαβούλευση μεγάλης κλίμακας

–  Η υπάρχουσα έρευνα σε διαδικτυακούς διαβουλευτικούς χώρους υποδηλώνει ότι η διαδικτυακή συζήτηση, όταν έχει σχεδιαστεί σωστά, μπορεί να ταιριάζει με την επιτυχία των διαδικτυακών διαβουλεύσεων και των συνελεύσεων πολιτών.

Επιπλέον καταγράφεται ότι:

– Τα κοινωνικά μέσα μπορούν να έχουν αιτιώδη επίδραση στις πολιτικές συμπεριφορές των ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένης της υποκίνησης επικίνδυνων συμπεριφορών, όπως εγκλήματα μίσους.

–  Ο ιστός είναι γνωστικά μοναδικός, με αποτέλεσμα συγκεκριμένες ψυχολογικές απαντήσεις στη δομή και τη λειτουργικότητά του, καθώς και διαφορές στην αντίληψη και τη συμπεριφορά σε σύγκριση με τον κόσμο εκτός σύνδεσης.

– Υπάρχουν 4 σημεία πίεσης όταν αλληλεπιδρούν άνθρωποι και διαδικτυακά συστήματα: η οικονομία προσοχής. αρχιτεκτονικές επιλογής; αλγοριθμική επιμέλεια περιεχομένου; και παραπληροφόρηση και παραπληροφόρηση.

Τα social media έχουν πολύ μικρή επίδραση στην ευτυχία των νέων ανθρώπων

– Οι δομικοί παράγοντες στο σχεδιασμό διαδικτυακών περιβαλλόντων μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα επεξεργάζονται πληροφορίες και επικοινωνούν μεταξύ τους.

Σημειώνεται ακόμη ότι:

– Το Διαδίκτυο ελέγχεται αυστηρά από ιδιωτικούς εταιρικούς αλγόριθμους που έχουν σχεδιαστεί για να μεγιστοποιούν τα κέρδη τραβώντας την προσοχή μας χωρίς δημόσια λογοδοσία.

– Η ανθρώπινη προσοχή είναι το κύριο αντικείμενο της διαδικτυακής οικονομίας και θεωρείται ως εμπορικό «προϊόν» ειδικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

–  Το επιχειρηματικό μοντέλο της διαδικτυακής οικονομίας περιορίζει τον χώρο πιθανών λύσεων που είναι εφικτές χωρίς ρυθμιστική παρέμβαση.

– Η μικρο-στόχευση πολιτικών μηνυμάτων έχει σημαντικές δυνατότητες υπονόμευσης του δημοκρατικού λόγου, που αποτελεί θεμέλιο δημοκρατικής επιλογής και χρησιμοποιείται προς το σκοπό αυτό.
– Τα περισσότερα άτομα αντιτίθενται στη μικρο στόχευση συγκεκριμένου περιεχομένου (π.χ. πολιτική διαφήμιση) ή βασίζονται σε συγκεκριμένα ευαίσθητα χαρακτηριστικά (π.χ. πολιτική σχέση).

– Τα εταιρικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενέχουν κίνδυνο απορρήτου τόσο για χρήστες όσο και για μη χρήστες, κάτι που υπερβαίνει κατά πολύ αυτό που οι άνθρωποι μοιράζονται ρητά με ιστότοπους κοινωνικών μέσων, λόγω του πόσο μπορούν να συναχθούν από τη δραστηριότητα των χρηστών.

–  Η ψηφιακή σφαίρα έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε οι άνθρωποι να δίνουν τον πολύτιμο χρόνο, την προσοχή και τα δεδομένα τους χωρίς να λαμβάνουν υπόψη το κόστος – για τον εαυτό τους και τους άλλους. Αυτό εκμεταλλεύεται ορισμένα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης συμπεριφοράς, γεγονός που καθιστά δύσκολη την αντιμετώπιση σε ατομικό επίπεδο. Σε κοινωνικό επίπεδο, απαιτείται συντονισμός για τη διασφάλιση της ιδιωτικής ζωής ως δημόσιου αγαθού και για την ενίσχυση της δημοκρατίας, της ελευθερίας και της ισότητας.

Σύμφωνα με την έκθεση, περί το 48 % των Ευρωπαίων χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καθημερινά και αλληλεπιδρά πολιτικά στο διαδίκτυο. Οι διαδικτυακές πλατφόρμες υπόκεινται σε περιορισμένη δημόσια εποπτεία και δημοκρατική διακυβέρνηση, γεγονός που έχει δυνητικά τεράστιο αντίκτυπο στις κοινωνίες.

Η έκθεση αναφέρει ότι οι αλγόριθμοι είναι ένα απαραίτητο χαρακτηριστικό του διαδικτύου που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ή να χρησιμοποιηθεί κατάχρηση σε σχέση με την αυξημένη ικανοποίηση, αφοσίωση και ευαισθητοποίηση του χρήστη.

Τα επιμελημένα τροφοδοτικά ειδήσεων και τα αυτοματοποιημένα συστήματα σύστασης έχουν σχεδιαστεί για να μεγιστοποιούν την προσοχή των χρηστών ικανοποιώντας τις υποτιθέμενες προτιμήσεις τους, κάτι που μπορεί να σημαίνει επισήμανση πολωτικού, παραπλανητικού, εξτρεμιστικού ή άλλως προβληματικού περιεχομένου για μεγιστοποίηση της αφοσίωσης των χρηστών.

Οι βαθμολογίες τροφοδοσίας ειδήσεων, η παραγγελία μηχανών αναζήτησης και τα συστήματα προτάσεων μπορούν να επηρεάσουν αιτιακά τις προτιμήσεις και τις αντιλήψεις μας”, σημειώνεται..

Τα στοιχεία για φυσαλίδες φίλτρου (δηλαδή αλγοριθμικός διαχωρισμός του περιεχομένου πληροφοριών των χρηστών), είναι αμφίσημο, αλλά υπάρχουν θεμιτές σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τους θαλάμους ηχούς (δηλ. Σχηματίζονται μέσω της αυτο-επιλογής περιεχομένου από τους χρήστες), προειδοποιεί η έκθεση.

Προειδοποιεί δε ακόμη πιο αυστηρά ότι τσύο βασικά χαρακτηριστικά από την οικονομία της προσοχής και την ανθρώπινη ψυχολογία δημιουργούν τις τέλειες συνθήκες για την εξάπλωση της παραπληροφόρησης: αλγόριθμοι που προωθούν ελκυστικό, ελκυστικό περιεχόμενο και ισχυρή προδιάθεση των ανθρώπων να προσανατολίζονται σε αρνητικά νέα”.

Τα ψεύτικα νέα αποτελούν συνήθως ένα μικρό κλάσμα της «δίαιτας μέσων» του μέσου ατόμου, αλλά ορισμένα δημογραφικά στοιχεία είναι δυσανάλογα ευαίσθητα. Ο ισχυρός συντηρητισμός, ο δεξιός λαϊκισμός και η προχωρημένη ηλικία είναι προγνωστικά της αυξημένης εμπλοκής με παραπλανητικό περιεχόμενο.

Το πρόβλημα του παραπλανητικού διαδικτυακού περιεχομένου εκτείνεται πολύ πέρα ??από τα αυστηρά ψεύτικα νέα και όταν το παραπλανητικό περιεχόμενο θεωρείται στο σύνολό του, το πρόβλημα είναι εκτεταμένο και ανησυχητικό, καταγράφει η έκθεση.

Η ερμηνεία και η κατάσταση του παραπλανητικού περιεχομένου συχνά ενεργοποιεί λεπτά ζητήματα πρόθεσης και πλαισίου που είναι δύσκολο να εξακριβωθούν από τρίτους – ειδικά αλγόριθμους – καθιστώντας δύσκολη τη διάκριση της νόμιμης πολιτικής ομιλίας από το παράνομο περιεχόμενο”, σημειώνεται.

Υπάρχουν ασυμμετρίες σχετικά με το πώς το ψευδές ή παραπλανητικό περιεχόμενο και το γνήσιο περιεχόμενο διαδίδονται στο διαδίκτυο, με παραπλανητικό περιεχόμενο που αναμφισβήτητα εξαπλώνεται ταχύτερα και πέρα ??από τις πραγματικές πληροφορίες. Ορισμένες από αυτές τις ασυμμετρίες οφείλονται σε συναισθηματικό περιεχόμενο και διαφορετικά επίπεδα καινοτομίας.

Η ευαισθησία σε παραπληροφόρηση ποικίλλει μεταξύ των ατόμων, με την ηλικία και ορισμένα γνωστικά χαρακτηριστικά που οδηγούν σε μεγαλύτερη ευπάθεια, αναφέρει η έκθεση.

Η εξάπλωση της παραπληροφόρησης διαμορφώνεται από τις δομές δικτύου των κοινωνικών μέσων. Ορισμένες δομές δικτύου μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές στρεβλώσεις στα αντιληπτά κοινωνικά σήματα που με τη σειρά τους μπορούν να επηρεάσουν τον περιορισμό των στάσεων, καταγράφει.

Τέλος, η έκθεση επισημαίνει τους πολύπλοκους αλγόριθμους που επιλέγουν τις πληροφορίες, τις οποίες βλέπουν οι χρήστες στο διαδίκτυο. Οι αλγόριθμοι αυτοί είναι συχνά αδιαφανείς και δυσνόητοι, και μπορεί να ενθαρρύνουν τον πολωμένο λόγο ή να μην μας επιτρέπουν να λαμβάνουμε αξιόπιστες πληροφορίες, αναφέρει η Κομισιόν.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Πρόγραμμα Πανελληνίων 2025