Εφημερίς. Η αρχαιότερη ελληνική Εφημερίδα που έχει διασωθεί!

Τυπογράφοι, εκδότες, δημοσιογράφοι, πατριώτες

Οι αδερφοί Μαρκίδες Πούλιου από τη Σιάτιστα της Δυτικής Μακεδονίας είναι οι εκδότες της πρώτης σωζόμενης ελληνικής εφημερίδας, δραστήριοι τυπογράφοι, μεγάλοι πατριώτες και στενοί συνεργάτες του Ρήγα Βελεστινλή.

Ο πατέρας τους, Μάρκος Πούλιου, εγκαταστάθηκε στη Βιέννη ως έμπορος και από το 1776 πήρε κοντά του τους δυο γιους του, Πούλιο (μικρό όνομα που συνηθιζόταν στη Σιάτιστα) και Γεώργιο. Τα δυο αδέρφια μορφώθηκαν, έμαθαν ξένες γλώσσες, ασχολήθηκαν με το εμπόριο και πήραν την αυστριακή υπηκοότητα. Ο Πούλιος (ή Πούπλιος) εργάστηκε ως εφοριακός υπάλληλος και ο Γεώργιος ως «εμπορομεσίτης ανατολικών ειδών». Από το 1790 στράφηκαν στην τυπογραφία και την έκδοση βιβλίων.

Δούλεψαν στο τυπογραφείο του Ιωσήφ Μπαουμάιστερ, το οποίο ανέλαβαν από το 1792 ως το 1797, οπότε έκλεισε από τις αυστριακές αρχές μετά τη σύλληψη τουΡήγα. Στην εμπορική φίρμα των εκδοτικών επιχειρήσεών τους καθιέρωσαν το όνομα Μαρκίδες, δηλαδή: οι γιοι του Μάρκου.

Το 1790 τα δυο αδέρφια εξέδωσαν την Εφημερίδα, ενώ στο τυπογραφείο τους τύπωσαν πολλά ελληνικά βιβλία. Το 1797 διώχτηκαν ως στενοί συνεργάτες του Ρήγα και τυπογράφοι του επαναστατικού μανιφέστου του. Ο Γεώργιος εξορίστηκε, πήρε άσυλο στη Γαλλία, πήγε στην Αγκόνα, όπου δρούσε κέντρο επαναστατικών πυρήνων με προορισμό την Ελλάδα, και τελικά εγκαταστάθηκε στη Νυρεμβέργη. Πέθανε το 1830 και θάφτηκε σε οικογενειακό τάφο στη γειτονική πόλη Φιρτ. Ο Πούλιος Μαρκίδης Πούλιου, που βρισκόταν εκτός της αυστριακής επικράτειας όταν συνελήφθη ο αδερφός του, κατέβηκε με μια ομάδα δημοκρατών στην Ιταλία για να τεθεί στην υπηρεσία του Ναπολέοντα και κατέληξε στη Βενετία για να συνεχίσει την εκδοτική του δράση. Επιδίωξε να βγάλει εφημερίδα στην Ιόνιο Πολιτεία, αλλά για την τελευταία φάση της ζωής του δεν υπάρχουν τεκμηριωμένα βιογραφικά στοιχεία.

Ο Ρήγας Βελεστινλής συνδέθηκε με τους εκδότες Μαρκίδες Πούλιου από το πρώτο ταξίδι του στη Βιέννη, το 1790, όταν τύπωσε στο τυπογραφείο τους το βιβλίο του Σχολείον των ντελικάτων εραστών. Από το καλοκαίρι του 1796 ως το τέλος του 1797 είχε μόνιμο καθημερινό «στέκι» τα γραφεία της Εφημερίδος τους. Η επιχείρηση των Μαρκίδων Πούλιου είχε αναλάβει την κεντρική πώληση και τη διακίνηση των χαρτών του Ρήγα, ενώ η Εφημερίς δημοσίευε τακτικά αγγελίες για τη «Χάρτα της Ελλάδος». Στο πατάρι ο Ρήγας με τους Σιατιστινούς αδερφούς και τον πατριωτικό κύκλο λογίων και σπουδαστών της Βιέννης προετοίμαζαν τα επαναστατικά τους σχέδια. Στο τυπογραφείο ο Ρήγας τύπωσε το επαναστατικό μανιφέστο του, ένα πυκνοτυπωμένο μονόφυλλο μεγάλου σχήματος που περιείχε την Επαναστατική Προκήρυξη, τα Δίκαια του Ανθρώπου και τον Θούριο.

Το τυπογραφείο των Μαρκίδων Πούλιου

Το τυπογραφείο των Μαρκίδων Πούλιου ανήκε στο νομοδιδάσκαλο και παιδαγωγό Ιωσήφ Μπαουμάιστερ (Josef Baumeister). Τα δύο αδέρφια εργάστηκαν αρχικά εκεί ως τυπογράφοι, αλλά ανέλαβαν τη διεύθυνσή του από το 1792, όταν ο Μπαουμάιστερ προσλήφθηκε ως οικοδιδάσκαλος των πριγκίπων του αυστριακού θρόνου.

Στην εφταετία 1791-1797, πέρα από την Εφημερίδα, το πρώτο σωζόμενο φύλλο του ελληνισμού, οι Μαρκίδες Πούλιου τύπωσαν στο τυπογραφείο τους 56 ελληνικά βιβλία, αρκετά από αυτά με τη φίρμα του Μπαουμάιστερ. Τα πρώτα χρόνια υπάρχει η εκδοτική ένδειξη Παρά Ιωσήφ Βαουμαϋστέρω και αργότερα Παρά Μαρκίδ. Πούλιου και άλλες συναφείς καταγραφές, όπως Παρά τοις αυταδέλφοις Μαρκίδ. Πούλιου.

Το τυπογραφείο έκλεισε από τις αυστριακές αρχές το 1797, μετά τη σύλληψη του Ρήγα και την αποκάλυψη ότι σ’ αυτό τυπώθηκε το επαναστατικό μανιφέστο του πρωτομάρτυρα της ελληνικής εθνεγερσίας.

markides.gr