Τα δικαιώματα των παιδιών στην εκπαίδευση, την υγεία, την ψυχοκοινωνική προστασία, την οικογενειακή επανένωση και την πρόσβαση σε υπηρεσίες συγκεντρώθηκαν σε ένα διαφορετικό διαβατήριο.

Το «Διαβατήριο των Δικαιωμάτων» αποτελεί προϊόν της συνεργασίας μεταξύ των οργανώσεων «Κοινωνικό ΕΚΑΒ» και ΚΕΑΝ (Κέντρο Εναλλακτικών Αναζητήσεων Νέων).

Πρόκειται για ένα έντυπο, συμβολικά ονομαζόμενο ως διαβατήριο, στο οποίο συνοψίζονται τα βασικά δικαιώματα των προσφυγόπουλων στην Ελλάδα, δικαιώματα που διασφαλίζονται από διεθνείς συμβάσεις και ενσωματώνονται στην εθνική νομοθεσία. Μέσω αυτού οι ανήλικοι κάτοχοί του, καθώς και εκείνοι στους οποίους το επιδεικνύουν, συνειδητοποιούν καλύτερα ότι τα δικαιώματά τους προστατεύονται από την εθνική και διεθνή νομοθεσία. Στόχος του «Διαβατηρίου Δικαιωμάτων» είναι η ακριβής ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση και η μέγιστη δυνατή διασφάλιση των δικαιωμάτων των παιδιών προσφύγων. Το έντυπο έχει συνταχθεί σε ελληνικά, φαρσί, ουρντού και αραβικά και έχει διατεθεί ήδη σε ασυνόδευτα παιδιά.

«Η ιδέα ήταν να βγάλουμε ένα “Διαβατήριο Δικαιωμάτων” για παιδιά, που θα γράφει τι μπορούν να ζητούν και να απαιτούν από τις διάφορες υπηρεσίες στη χώρα. Εύχομαι στο μέλλον τα δικαιώματα να είναι αυτονόητα και να μην χρειάζεται το διαβατήριο αυτό», επεσήμανε ο πρόεδρος του ΚΕΑΝ, Σταύρος Μηλιώνης, μιλώντας σε σχετική εκδήλωση παρουσίασης του εντύπου στην Αθήνα.

Ο Οδυσσέας Βουδούρης, πρόεδρος του «Κοινωνικού ΕΚΑΒ», παρατήρησε ότι «ένας κόσμος χωρίς δικαιώματα θα είναι μια κόλαση όχι μόνο γι’ αυτούς που θα βλέπουν τα δικαιώματά τους να καταπατώνται, αλλά και για όλους μας» και πρόσθεσε: «Η έννοια των δικαιωμάτων είναι αδιαίρετη. Ή θα υπάρχουν για όλους μας ανεξαρτήτως προέλευσης, θρησκείας, φύλου, ή για κανέναν».

Το παρών στην παρουσίαση του εντύπου έδωσε και ο ειδικός γραμματέας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, Ηρακλής Μοσκώφ, ο οποίος τόνισε ότι πρόκειται για ένα «διαβατήριο υποχρεώσεων μιας κοινωνίας που έχει νόμους και υπερασπίζεται τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων». Ο κ. Μοσκώφ συμπλήρωσε απευθυνόμενος σε ασυνόδευτα παιδιά που παρακολούθησαν την εκδήλωση: «Εμείς ως Πολιτεία θέλουμε να στηρίξουμε την προσπάθειά σας να ενταχθείτε, να συμμετέχετε, να πηγαίνετε σχολείο, να μαθαίνετε νέα πράγματα, να ελπίζετε και να ονειρεύεστε. Πολλές φορές τα όνειρά σας ματαιώνονται από δύσκολες καταστάσεις, αλλά υπάρχει μια αφοσιωμένη ομάδα από την πλευρά της Πολιτείας για να σας υποστηρίξει».

Playmobil σε ρόλο πρόσφυγα

Φιγούρες playmobil καλούνται να αποτυπώσουν μερικά από τα βιώματα των παιδιών προσφύγων. Προσπαθούν να επιβιώσουν σε ακυβέρνητες βάρκες, φυλακίζονται, δέχονται τις πρώτες βοήθειες σε νοσοκομεία, φοιτούν στα σχολεία.

Η φωτογράφος Χριστίνα Βάζου επέλεξε να χρησιμοποιήσει τις συγκεκριμένες φιγούρες ως «όχημα» στα εργαστήρια συμμετοχικής φωτογραφίας, που κάνει σε ασυνόδευτα αγόρια ηλικίας 13-18 ετών από δύο δομές φιλοξενίας του «Κοινωνικού ΕΚΑΒ». Φωτογραφίες από τα εργαστήρια αυτά εκτέθηκαν κατά την παρουσίαση του «Διαβατηρίου Δικαιωμάτων».

Τα παιδιά πήραν στα χέρια τους -για πρώτη φορά στη ζωή τους τα περισσότερα- φιγούρες playmobil και κλήθηκαν να τις χρησιμοποιήσουν για να αναπαραστήσουν τα βιώματά τους, αλλά και τα σημαντικότερα δικαιώματά τους. «Τα playmobil είναι εκφραστικά και εύστοχα», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η φωτογράφος, Χριστίνα Βάζου. «Πράγματα που δεν θα έλεγαν με τα λόγια, τα εκφράζουν μέσω των εικόνων που έφτιαξαν», προσθέτει.

Μέσα από τα εργαστήρια αυτά η κ. Βάζου διαπίστωσε τη μεγάλη ανάγκη των παιδιών για προστασία. «Με συγκλόνισε πως όποια σκηνή και να φτιάξουν τοποθετούν γύρω από την οικογένεια ή το σχολείο κάποια ανθρωπάκια playmobil. Περιγράφοντας γιατί τα έβαλαν μου είπαν ότι τα ανθρωπάκια αυτά προστατεύουν τους άλλους. Επίσης, χρησιμοποιούν φιγούρες αστυνομικών για να δείξουν την επιθυμία τους η αστυνομία να τους προστατεύσει», επισημαίνει.

Ο στόχος της ίδιας μέσω των εργαστηρίων, όπως εξηγεί, «δεν είναι να μάθουν τις τεχνικές, αλλά να συνδέσουν τη φωτογραφία με την καρδιά τους, με το συναίσθημα». Όπως περιγράφει, «τα παιδιά θέλουν συνήθως να βγάζουν πορτρέτα, αλλά προσπαθώ να τα πάω πιο πέρα, να εκφράζονται μέσα από τη φωτογραφία και να διεκδικούν μέσα από τη φωτογραφία, να είναι οι φωτογραφίες τους μια μαρτυρία της κατάστασης που βιώνουν».