Από τη φτώχεια έως την καταστροφή στη Μάνδρα – Τα παιδικά δικαιώματα που καταπατώνται στην Ελλάδα

Πρόκειται για λίγα μόνο παραδείγματα καταπάτησης των δικαιωμάτων ενός παιδιού, που σημειώνονται καθημερινά στη χώρα μας. Η 20η Νοεμβρίου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού και κάθε χρόνο αποτελεί μια «ευκαιρία» για ένα μικρό απολογισμό… Τα στοιχεία για την Ελλάδα παραμένουν αποκαρδιωτικά, κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης. Τα παιδιά στη χώρα μας βρίσκονται αντιμέτωπα με τη φτώχεια, την ψυχολογική και σωματική βία ενώ δεν έχουν πάντα πρόσβαση σε σχολεία και εκπαίδευση.

Σύμφωνα με την έρευνα της UNICEF «Η Κατάσταση των Παιδιών στην Ελλάδα 2017- Τα παιδιά της κρίσης», το 2015 σχεδόν ένα στα δύο παιδιά στην Ελλάδα ζουν σε συνθήκες υλικής αποστέρησης. Η φτώχεια, όπως λέει στο cnn.gr η πρόεδρος της UNICEF στην Ελλάδα κ. Σοφία Τζιτζίκου, είναι ίσως το σημαντικότερο παιδικό δικαίωμα που καταπατάται στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια.

Η έκθεση της UNICEF –που βασίστηκε σε στοιχεία του 2015- αποκαλύπτει ότι με ποσοστό 45%, η Ελλάδα είναι η χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε) όπου τα παιδιά αντιμετωπίζουν την υψηλότερη υλική αποστέρηση. Το ποσοστό αυτό είναι σχεδόν διπλάσιο από αυτό που παρουσιάζει η Ιταλία, η χώρα που κατακτά το «αργυρό» μετάλλιο στην Ένωση.

Η εν λόγω έρευνα, που δόθηκε στη δημοσιότητα πριν από λίγο καιρό, αναδεικνύει την δραματική κατάσταση στην οποία διαβιώνει μεγάλο μερίδιο οικογενειών στη χώρα μας αλλά και τις αδυναμίες του συστήματος κοινωνικής προστασίας της χώρας στο πεδίο αυτό.

«Η φτώχεια είναι ορατή στη χώρα μας και πλέον είναι διαστρωματική» λέει στο cnn.gr, η κ. Τζιτζίκου, τονίζοντας παράλληλα ότι πρόκειται για την νούμερο ένα παραβίαση παιδικού δικαιώματος, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.

«Πρέπει να αντιμετωπιστεί, πρέπει να απαλειφθεί… Η φτώχεια γεννά άλλα προβλήματα» εξηγεί στο cnn.gr η κ. Τζιτζίκου, συμπληρώνοντας ότι δεν είναι τυχαίο που ο μηδενισμός της ακραίας φτώχειας αποτελεί τον νούμερο ένα στόχο του ΟΗΕ. «Στην έρευνα της UNICEF αποτυπώνονται προβλήματα σίτισης, αδυναμία θέρμανσης, δυσκολία εκπαίδευσης αλλά και ζητήματα σε άλλα επίπεδα» αναφέρει η πρόεδρος της UNICEF, και συνεχίζει: «Η φτώχεια αποτελεί εμπόδιο στο να βιώσουν τα παιδιά την παιδική τους ηλικία».

Την ίδια ώρα, η κ. Τζιτζίκου υπογραμμίζει ότι τα προβλήματα που έχει προκαλέσει στις ελληνικές οικογένειες η χρόνια οικονομική ύφεση και η συνεπακολουθούμενη ανεργία επηρεάζουν τα παιδιά, ακόμη και αν αυτά δεν βιώνουν βία μέσα στην οικογένειά τους, την εισπράττουν. Η ατμόσφαιρα μέσα σε ένα σπίτι όπου οι γονείς ή ο γονιός αντιμετωπίζει προβλήματα διαβίωσης είναι σαφώς πιο τεταμένη από αυτήν που επικρατεί όταν η οικογένεια μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του παιδιού ή των παιδιών.

H «πληγή» του bullying

To bullying, γνωστό στα ελληνικά ως σχολικός εκφοβισμός, αποτελεί σημαντικό πρόβλημα και στην Ελλάδα –όπως και στον υπόλοιπο κόσμο- και κατά την κ. Τζιτζίκου αποτελεί μια από τις συνηθέστερες μορφές καταπάτησης δικαιωμάτων παιδιών στη χώρα μας. Όπως εξηγεί η ίδια, η UNICEF πραγματοποιεί σειρά προγραμμάτων για την ενημέρωση των παιδιών για τα δικαιώματά τους αλλά και το bullying. Εξηγεί δε, ότι η ανάγκη ενημέρωσης παιδιών και ενηλίκων είναι υπαρκτή. «Η UNICEF θα βραβεύσει αύριο (21 Νοεμβρίου) παιδιά που συμμετείχαν στον διαγωνισμό “Γράφω και Ζωγραφίζω τα Δικαιώματά μου”» είπε, και συνέχισε: «Γράφουν παραμυθάκια, ζωγραφίζουν και συζητούν υλικό που τους έχουμε δώσει… Στη συνέχεια τα παιδιά βραβεύονται, όλα παίρνουν έπαινο φυσικά, αλλά ορισμένες ομάδες που εργάστηκαν περισσότερο παίρνουν και κάποια βραβεία για τη δουλειά τους».

Άσχημα νέα για το εργασιακό bullying στην Ελλάδα – Στην τρίτη θέση η χώρα

Κατά την οργάνωση, που βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με τους εκπαιδευτικούς, τα σχολεία που έχουν συμμετάσχει σε μια τέτοια δράση συνήθως συνεχίζουν τις συζητήσεις με τους μαθητές τους και, έτσι, τα παιδιά ενημερώνονται και ευαισθητοποιούνται για το θέμα. «Τα παιδιά από αυτά τα σχολεία έχουν διοργανώσει και δράσεις από μόνα τους. Η πληροφορία και η γνώση ακόμη και σε αυτές τις τρυφερές ηλικίες είναι απαραίτητη για την εξάλειψη αυτών των φαινομένων» είπε η κ. Τζιτζίκου. Τα δικαιώματα των παιδιών της χώρας μας καταπατώνται, επίσης, από συνομήλικους ή και «αρπακτικά» μέσω διαδικτύου. «Στο θέμα αυτό τα παιδιά είναι εκτεθειμένα σε πολλά» είπε η πρόεδρος της UNICEF. Τοcyberbullying δεν είναι μόνο ο εκφοβισμός μέσω διαδικτύου αλλά και η στοχοποίηση ή εκμετάλλευσή τους από ενήλικους για σεξουαλικούς ή άλλους λόγους.

«Τα παιδιά αυτή χρειάζονται άμεση και συνεχή προστασία» τονίζει η κ. Τζιτζίκου, σημειώνοντας επίσης ότι η UNICEF κινείται σε δύο κατευθύνσεις στον τομέα αυτό –την παιδική προστασία και την εκπαίδευση. «Είναι παιδιά όλα. Όλα τα παιδιά πρέπει να βρίσκονται κάτω από την ίδια ομπρέλα προστασίας» εξήγησε η ίδια, και συμπλήρωσε: «Υπάρχουν νομοθετικά κενά αλλά και ελλείψεις σε υπηρεσίες. Το πρόβλημα αυτό είναι διεθνές, δεν αφορά μόνο στην Ελλάδα. Είναι διεθνές το θέμα των προσφυγικών ροών. Όταν ξέσπασε η προσφυγική κρίση, ούτε οι μεγάλοι οργανισμοί δεν ήταν έτοιμοι να τις αντιμετωπίσουν. Αρχίζουμε σιγά-σιγά να βρίσκουμε έναν βηματισμό και αντιμετωπίζονται λάθη και παραλείψεις».

Από την περασμένη Τετάρτη, όταν και σημειώθηκαν οι φονικές πλημμύρες στη Δυτική Αττική, παιδιά δικαιώματα παραβιάζονται και στη Μάνδρα και τη Νέα Πέραμο… «Παιδιά είναι άστεγα, πιθανώς να έχασαν κάποιο γονιό και δεν έχουν πρόσβαση στο σχολείο. Η υπόθεση είναι συγκλονιστική, παιδιά ζουν μέσα στη λάσπη. Πρόκειται για ένα εφιαλτικό σενάριο, ένα τραύμα που μοιάζει πολύ με το σοκ που έχουν περάσει τα προσφυγόπουλα» λέει η πρόεδρος της UNICEF, υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι η οργάνωση έχει ζητήσει να ενημερωθεί για τις ανάγκες των παιδιών και να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των ζητημάτων που εγείρονται μέσα στο σχολείο και να επιστρέψουν το δυνατόν συντομότερο στην κανονικότητα. «Σήμερα είναι η κορύφωση της επετείου. Ας ελπίσουμε ότι σύντομα θα μπορούμε να γιορτάζουμε κάθε μέρα του χρόνου» είπε η κ. Τζιτζίκου, στέλνοντας ένα ηχηρό μήνυμα υπέρ των παιδιών.

Ποια είναι τα δικαιώματα του παιδιού

Φαγητό, ρούχα, ιατρική περίθαλψη, στέγη και προστασία από κάθε είδους κακοποίηση ή κακομεταχείριση. Τα δικαιώματα αυτά είναι από τα σημαντικότερα αλλά σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν ολόκληρη τη «λίστα» με όσα θα έπρεπε να είναι αυτονόητα για κάθε παιδί…

Ολόκληρος ο κατάλογος με τα δικαιώματα του παιδιού περιλαμβάνεται στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ, που υπογράφτηκε το 1989 από τα κράτη-μέλη του οργανισμού. Με αυτό το κείμενο, ρυθμίζονται οι υποχρεώσεις των κρατών για την προστασία και την προαγωγή των δικαιωμάτων του παιδιού. Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού υιοθετήθηκε και νομοθετήθηκε το 1992 στη χώρα μας (νόμος 2101/92).

Ορισμένα από τα δικαιώματα του παιδιού

• Όλα τα παιδιά είναι ίσα και πρέπει να προστατεύονται από διακρίσεις λόγω φυλής, χρώματος, φύλου, γλώσσας, θρησκείας, καταγωγής, πεποιθήσεων, νομικής κατάστασης των ίδιων ή μελών της οικογένειάς τους.
• Το συμφέρον του παιδιού πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε όλες τις αποφάσεις που το αφορούν.
• Τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην ταυτότητα, δηλαδή σε ένα όνομα, επώνυμο και ιθαγένεια.
• Τα παιδιά πρέπει να μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον που τους παρέχει τα αναγκαία υλικά αγαθά (στέγη, ρούχα, τροφή) και διασφαλίζει τη σωματική, νοητική, συναισθηματική και κοινωνική τους ανάπτυξη.
• Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να μην αποχωρίζονται από τους γονείς τους, εκτός αν αυτό γίνεται με κοινή απόφαση των γονέων ή ύστερα από απόφαση της Πολιτείας, επειδή οι γονείς τα παραμελούν ή τα κακομεταχειρίζονται.
• Όλα τα παιδιά, ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητά τους, έχουν δικαίωμα να εκφράζουν τη γνώμη και τις απόψεις τους σε θέματα που τα αφορούν. Οι ενήλικες πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τη γνώμη τους πριν πάρουν αποφάσεις γι’ αυτά.
• Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να εκφράζουν τις θρησκευτικές ή άλλες πεποιθήσεις τους.
• Κανείς δεν μπορεί να επεμβαίνει αυθαίρετα στην ιδιωτική ζωή των παιδιών, στην οικογένεια, την κατοικία ή την αλληλογραφία τους, ούτε να προσβάλλει την τιμή και την υπόληψή τους.
• Τα παιδιά έχουν δικαίωμα πρόσβασης στα μέσα ενημέρωσης (εφημερίδες, ραδιόφωνο, τηλεόραση, ηλεκτρονικά μέσα) αλλά πρέπει και να προστατεύονται από τις αρνητικές επιδράσεις τους.
• Τα παιδιά έχουν δικαίωμα προστασίας από κάθε μορφής κακομεταχείριση: βία, παραμέληση, κακοποίηση (σωματική, λεκτική, ψυχολογική, σεξουαλική) και εκμετάλλευση, μέσα και έξω από την οικογένεια.
• Τα παιδιά που προέρχονται από ξένη χώρα έχουν δικαίωμα φροντίδας και προστασίας.
• Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες έχουν δικαίωμα στη δωρεάν ειδική φροντίδα, εκπαίδευση και επιμόρφωση, ώστε να απολαμβάνουν ισότιμη και αξιοπρεπή ζωή.
• Τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην ιατρική περίθαλψη και φροντίδα, τους εμβολιασμούς, τη νοσηλεία, κ.λπ.
• Όταν η οικογένεια δεν μπορεί να φροντίσει ένα παιδί, τότε η Πολιτεία αναλαμβάνει τη φροντίδα του με θεσμούς όπως η υιοθεσία, η φιλοξενία σε ανάδοχη οικογένεια ή σε ίδρυμα, που πρέπει να σέβονται πλήρως τα δικαιώματά του.
• Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην εκπαίδευση, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητές τους. Το κράτος πρέπει να παίρνει μέτρα ώστε τα παιδιά να γράφονται και να μη διακόπτουν στο σχολείο, να αναπτύσσουν τις ικανότητες και την προσωπικότητά τους. Τα πειθαρχικά μέτρα δεν πρέπει να προσβάλλουν την αξιοπρέπεια των μαθητών.
• Τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην ανάπαυση, στο παιχνίδι και την ψυχαγωγία.
• Τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται από κάθε μορφής οικονομική εκμετάλλευση (επαιτεία, εκπόρνευση, πορνογραφία, δουλεμπόριο, κ.λπ.) Έχουν όμως δικαίωμα στην εργασία με ασφάλιση και υπό προϋποθέσεις, ανάλογα με την ηλικία, το είδος εργασίας, το ωράριο, κ.λπ..
• Τα παιδιά που είτε τα ίδια είτε μέλη της οικογένειάς τους κάνουν χρήση ναρκωτικών ή άλλων ουσιών που προκαλούν εξάρτηση έχουν δικαίωμα κατάλληλης υποστήριξης.
• Τα παιδιά που συλλαμβάνονται και δικάζονται έχουν δικαίωμα να αντιμετωπίζονται με αξιοπρέπεια και σεβασμό στην ιδιωτική τους ζωή, να ενημερώνονται αναλυτικά από τις Αρχές σε κατανοητή γλώσσα και να έχουν νομική βοήθεια. Σε περίπτωση που είναι απολύτως απαραίτητη η κράτησή τους, αυτή πρέπει να γίνεται χωριστά από ενήλικα άτομα και με σεβασμό στην προσωπικότητα και τις ανάγκες τους