Το προσφυγικό βουλιάζει τον τουρισμό

Βασική αιτία της τουριστικής κρίσης των νησιών του βορείου Αιγαίου είναι οι υψηλές προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές.

Οι αφίξεις χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών, που κορυφώθηκαν το καλοκαίρι του 2015 είχαν πολλαπλές επιπτώσεις- ανθρωπιστικές, κοινωνικές και οικονομικές- όπως προκύπτει από την έρευνα του Εργαστηρίου Τουριστικών Ερευνών και Μελετών του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Αντικείμενο της έρευνας ήταν η αποτύπωση των επιδράσεων του προσφυγικού στις ελληνικές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις των νησιών, που βρίσκονται στην «πρώτη γραμμή» αυτής της κρίσης, μέσω του ερωτηματολογίου που απάντησαν οι ξενοδόχοι στη Λέσβο, τη Χίο, τη Σάμο και την Κω.

Από τις απαντήσεις τους σκιαγραφήθηκε μια ιδιαίτερα αρνητική επιρροή του προσφυγικού στα λειτουργικά αποτελέσματα των επιχειρήσεών τους. Ενδεικτικά, κατά μέσον όρο το 2015, σε σύγκριση με το 2014, οι διανυκτερεύσεις στα ξενοδοχεία των νησιών μειώθηκαν κατά 18,75%, ο αριθμός των επισκεπτών μειώθηκε σε ποσοστό 22,79%, οι τιμές παρουσίασαν πτώση σε ποσοστό 12,45% και η μέση διάρκεια παραμονής μειώθηκε σχεδόν κατά μία ημέρα.

Επίσης, η απασχόληση στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις μειώθηκε κατά 5,26%, ενώ το κόστος λειτουργίας τους αυξήθηκε κατά 5,66%. Αντίστοιχα, ιδιαίτερα αρνητικές και ανησυχητικές καταγράφηκαν οι προβλέψεις τους για το κλείσιμο των αποτελεσμάτων τους τη διετία 2016 και 2017. Ειδικότερα, η μεσοσταθμική πτώση στις διανυκτερεύσεις εκτιμάται σε ποσοστό 40,63%, η μείωση στον αριθμό των επισκεπτών σε ποσοστό 42,58% και οι απώλειες στα έσοδα σε ποσοστό 35,16%.

Χειρότερη η κατάσταση στη Λέσβο

Οι επιπτώσεις διέφεραν σε κάθε περίπτωση, ανάλογα με τις προσφυγικές ροές και την τουριστική δυναμική κάθε νησιού. Ομως, οι συνέπειες ήταν βαρύτερες για τη Λέσβο, εξαιτίας του μεγάλου αριθμού προσφύγων και μεταναστών που έφτασαν εκεί.

Αρνητική δημοσιότητα

Η προσφυγική κρίση είχε ιδιαίτερα αρνητική επίπτωση και στην εικόνα των νησιών, αλλά και των επιχειρήσεων, σε μικρότερο βαθμό. Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις της έρευνας: «Τα νησιά έχουν παραμείνει στο επίκεντρο της διεθνούς δημοσιότητας για πολλούς μήνες και, παρά την προβολή της αλληλεγγύης των κατοίκων, η δημοσιότητα είναι στη συντριπτική της πλειονότητα αρνητική, τείνοντας να μετατρέψει την αντιληπτή τουριστική εικόνα των νησιών από παράδεισους αναψυχής, χαλάρωσης και ηρεμίας σε σύγχρονα κολαστήρια». «Όλες οι κύριες αγορές αποστολής τουριστών προς τα νησιά επηρεάστηκαν ιδιαίτερα αρνητικά από το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα, παρουσιάζοντας σημαντικές μειώσεις των αφίξεων και, φυσικά, βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες ακυρώσεις. Η μεγαλύτερη αντίδραση καταγράφεται στη γερμανική αγορά, ενώ αρνητική, αλλά ηπιότερη, είναι η αντίδραση της ελληνικής αγοράς».

Τα νησιά, συμπεραίνει η έρευνα, δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την παρούσα κατάσταση χωρίς την ανάπτυξη συλλογικών δράσεων και την υποστήριξη της πολιτείας και των φορέων της. Επίσης, τονίζεται ότι στην παρούσα τουριστική, οικονομική και γεωπολιτική συγκυρία, οι επιπτώσεις δεν περιορίζονται στα εν λόγω νησιά, αλλά διαχέονται στο σύνολο της χώρας, επηρεάζοντας δυσμενώς τόσο τα οικονομικά, όσο και τα τουριστικά της δεδομένα.

Μακροπρόθεσμες επιπτώσεις

Ακόμη πιο σοβαρές θα είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στα νησιά με μεγάλες προσφυγικές ροές, σύμφωνα με την έρευνα. Αυτές αφορούν τόσο την εικόνα που έχει διαμορφωθεί για τα νησιά και τη χώρα στο μυαλό και στη συνείδηση των δυνητικών, ξένων κυρίως, τουριστών, όσο και στον τρόπο που οι tour operators θα αντιμετωπίζουν τα νησιά ως τουριστικούς προορισμούς και τα ξενοδοχεία τα επόμενα χρόνια, κυρίως κατά την περίοδο των διαπραγματεύσεων για την υπογραφή συμβολαίων.

Οι επιπτώσεις αυτές επιτείνονται από την, έστω με μικρότερο ρυθμό, συνέχιση των ροών και τη μακροχρόνια παραμονή μεγάλου αριθμού προσφύγων στα νησιά, με τις επιπτώσεις που αυτό έχει για τους ίδιους τους κατοίκους και τις επιχειρήσεις των νησιών και ιδίως την σε τακτά χρονικά διαστήματα αναμόχλευση του ζητήματος.

Υπαρκτός κίνδυνος αναζωπύρωσης

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην τελευταία μελέτη του, το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων επεσήμανε ότι το προσφυγικό πρόβλημα έχει περιοριστεί, αλλά είναι υπαρκτός ο κίνδυνος αναζωπύρωσής του.

Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία και τη σημαντική αλλαγή πολιτικής της κυβέρνησης της Τουρκίας, οι κίνδυνοι μιας νέας έξαρσης του προσφυγικού προβλήματος έχουν ξανά αυξηθεί, επισημαίνει η μελέτη.