Ο εορτασμός του Πάσχα κορυφώνεται με την του Ιησού Χριστού, αλλά η λεγόμενη «πρώτη Ανάσταση» γίνεται στους ιερούς ναούς το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου (04/05).

Συγκεκριμένα, στις 9 π.μ. του Μεγάλου Σαββάτου ψάλλεται ο Εσπερινός της Ανάστασης, η λεγόμενη και «Πρώτη Ανάσταση» και το τροπάριο «Ανάστα ο Θεός». Τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου προς Κυριακή του Πάσχα εορτάζεται κατά το ορθόδοξο τυπικό η Ανάσταση του Χριστού, όπου ψάλλεται το Χριστός Ανέστη, και στη συνέχεια τελείται ο Όρθρος και η Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία της Κυριακής του Πάσχα. Είναι το μόνο Σάββατο του χρόνου κατά το οποίο νηστεύεται και το λάδι, γι’ αυτό και ονομάζεται και «Αλάδωτο Σάββατο».

Μάλιστα, το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου γιορτάζουμε «την θεόσωμον ταφήν» και «την εις Άδου κάθοδον», δηλαδή την ταφή του Κυρίου και την κάθοδο Του στον Άδη, όπου κήρυξε σε όλους τους νεκρούς. Η ταφή, βέβαια, έγινε το απόγευμα της Μεγάλης Παρασκευής, ωστόσο η Εκκλησία έκρινε ορθό να αφιερώσει ιδιαίτερη μέρα προς τιμήν και μελέτη του μυστηριώδους αυτού γεγονότος. Αποβραδίς, έχουν αλλάξει όλα τα πένθιμα καλύμματα ενός ιερού ναού και έχει στολισθεί με κόκκινα, αναστάσιμα.

Επισημαίνεται ότι το Ευαγγέλιο περιγράφει την επίσκεψη των γυναικών στον Τάφο, το αναστάσιμο μήνυμα του αγγέλου, την εμφάνιση του Χριστού στους μαθητές Του στη Γαλιλαία.

Η τελετή Αφής του Αγίου Φωτός στα Ιεροσόλυμα

Περί τις 12 το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου, πραγματοποιείται η Ιερή Λιτανεία, ενώ εκπρόσωποι όλων των Εκκλησιών έχουν την ευκαιρία να ασπαστούν το χέρι του Ελληνορθόδοξου Πατριάρχη. Έπειτα, ο Πανάγιος Τάφος αποσφραγίζεται. Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων βγάζει την αρχιερατική στολή του και μένει μόνο με το λευκό στιχάριο, παίρνει στα χέρια του τους σβηστούς πυρσούς, μπαίνει στο Ιερό Κουβούκλιο, το οποίο είναι συσκοτισμένο και παραμένει στον ιερό χώρο, προσευχόμενος για 15 λεπτά.

Μάλιστα, την παλαιά έκδοση της ιστοσελίδας του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων αναφερόταν ότι «μετὰ τὸ πέρας τῆς εὐχῆς τοποθετεῖ τὸ βαμβάκιον εἰς τὸν Πανάγιον Τάφον καὶ μὲ θαυμαστὸν τρόπον ἀνάβει. Μὲ αὐτὸ ἀνάβει τὰ κεριὰ καὶ ἐξέρχεται ἀπὸ τὸ Ἱερὸν Κουβούκλιον». Ωστόσο, στην νέα ανάρτηση που έγινε στις 23 Ιουνίου 2018 δεν αναφέρεται κάτι για θαύμα: «Εἰσελθὼν εἰς τὰ ἐνδότερα τοῦ Παναγίου Τάφου, μόνος ὁ Μακαριώτατος ἀναγιγνώσκει τὴν καθιερωμένην εὐχὴν τοῦ Ἁγίου Φωτός, ὃ καὶ μεταδίδει εἰς τὰς χιλιάδας τῶν ἐν ἀδημονίᾳ ἀναμενόντων πιστῶν, οἱ ὁποῖοι καὶ λαμβάνουσιν αὐτὸ εἰς τὰς λαμπάδας αὐτῶν καὶ φέρουσιν τοῦτο εἰς χείρας, μέτωπα, ὄμματα μετὰ πίστεως, βεβαιότητος, ἐλπίδος, χαρᾶς, ἀγαλλιάσεως, φωνῶν ἀλαλαγμοῦ καὶ χαρμοσύνου κρούσεως κωδώνων».

Βγαίνοντας από τον Τάφο, οι πυρσοί είναι πλέον αναμμένοι και οι πιστοί τον υποδέχονται πανηγυρικά με τις λαμπάδες τους, αναμένοντας να είναι από τους πρώτους που θα λάβουν το Άγιο Φως. Η πιο συνηθισμένη αναφορά αυτών που πιστεύουν στη θαυματουργή προέλευση του Αγίου Φωτός, περιλαμβάνει την αυτανάφλεξη των κεριών. Εντούτοις, σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες πιστών, το Άγιο Φως είναι ένα σύνθετο φαινόμενο, το οποίο εμφανίζεται στον θόλο εντός του Ναού της Αναστάσεως αλλά και – κατ’ άλλους – έξω από αυτόν.