Η ίδια η ελληνική κυβέρνηση έχει ανοίξει το δρόμο για το τέταρτο μνημόνιο με την αίτηση που έχει κάνει από τον Ιούλιο του 2015, η οποία εκκρεμεί από πέρσι το καλοκαίρι, για ενεργό συμμετοχή του ΔΝΤ.

Πολλοί έχουν ξεχάσει το επίσημο αίτημα συμμετοχής του Ταμείου με επιστολή του υπουργού οικονομικών κ. Ευκλείδη Τσακαλώτου στις 24 Ιουλίου του 2015 στην οποία εκτός από την συμμετοχή του ταμείου στο πρόγραμμα του ΕΜΣ, ζητούσε και νέα χρηματοδότηση ώστε η συμμετοχή του Ταμείου να είναι «ενεργή».

Η επιστολή του υπουργού οικονομικών ήταν η εξής:

«Αγαπητή Διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου,

Οι ελληνικές αρχές έχουν δεσμευθεί να εφαρμόσουν μία σειρά από πολιτικές, οι οποίες θα ενδυναμώσουν τη δημοσιονομική βιωσιμότητα, θα ενισχύσουν τη χρηματοοικονομική σταθερότητα, τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και, κυρίως, θα κατανείμουν το κόστος της οικονομικής προσαρμογής με τρόπο δίκαιο, διορθώνοντας έτσι τις αδικίες του παρελθόντος.

Βεβαίως, κάποια από αυτά τα μέτρα έχουν ήδη νομοθετηθεί. Εκτιμούμε, όμως, ότι θα χρειαστεί αρκετός χρόνος πριν η ελληνική οικονομία μπορέσει να ανταποκριθεί και να επιστρέψει σε ένα δυναμικό και βιώσιμο δρόμο ανάπτυξης με δικαιοσύνη και κοινωνική συνοχή.

Με βάση τα παραπάνω και με στόχο να ανταποκριθούμε σε αυτές τις προκλήσεις, έχουμε αιτηθεί μίας νέας τριετούς δανειακής σύμβασης, η οποία έχει ήδη γίνει κατ’ αρχήν δεκτή, και οι όροι της οποίας είναι σήμερα υπό διαπραγμάτευση.

Ως εκ τούτου, και κατ’ εφαρμογή της απόφασης της Συνόδου Κορυφής της 12ης Ιουλίου 2015, σας ενημερώνουμε ότι αιτούμεθα μίας νέας δανειακής διευκόλυνσης από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Προσδοκούμε τη συνέχιση της συνεργασίας μας με το Ταμείο».

Το αίτημα δεν αναιρέθηκε ποτέ. Βρίσκεται σε εκκρεμότητα λόγω των απαιτήσεων που έχει εγείρει το ΔΝΤ για την ελάφρυνση του χρέους, την αναθεώρηση των πρωτογενών πλεονασμάτων και φυσικά τα σκληρά μέτρα που έχει ζητήσει σε ασφαλιστικό, φορολογία και εργασιακά.

Ωστόσο είναι τεχνικά αδύνατο για το ΔΝΤ να χρηματοδοτήσει κάποιο κράτος-μέλος χωρίς προηγουμένως η χώρα στην οποία θα δοθούν χρήματα – όσο λίγα και αν είναι – να δεσμευτεί σε μια συμφωνία για μέτρα που θα αποκαθιστούν την δημοσιονομική του σταθερότητα, τα οποία θα συνοδεύουν και το νέο δάνειο.

Κάτι τέτοιο χωρίς πολύ μεγάλη δυσκολία μπορεί να ονομαστεί μνημόνιο.

Οι δηλώσεις Δραγασάκη

Υπ’ αυτήν την έννοια είναι δύσκολο κανείς να καταλάβει τι εννοούσε ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης κ. Γιάννης Δραγασάκης όταν χθες σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ διέψευδε τα σενάρια τονίζοντας ότι «κάτι τέτοιο δεν βρίσκεται στον σχεδιασμό της κυβέρνησης».

«Πάντα θα υπάρχουν κάποιοι που θα μιλούν για τέταρτο και πέμπτο μνημόνιο» έσπευσε να συμπληρώσει, σημειώνοντας ότι είναι «παράλογο να μιλάμε για νέο πρόγραμμα» και η σχετική συζήτηση προκαλεί ζημιά.

Σχετικά με το ζήτημα του χρέους, το οποίο -σύμφωνα με τον ίδιο- αποτελεί ένα «βαρίδι στα πόδια της χώρας», εξέφρασε την αισιοδοξία του για τη θετική έκβαση των διαβουλεύσεων, καθιστώντας σαφές ότι η χώρα επιδιώκει τις ευρύτερες δυνατές συμμαχίες.

Ποιο τέταρτο μνημόνιο;

Το πρόβλημα που δημιουργείται με την συμμετοχή του ΔΝΤ είναι ότι το πρόγραμμα που υπέγραψε η ελληνική κυβέρνηση με τον ΕΜΣ μαζί με το δάνειο των 86 δισ. ευρώ βρίσκεται στον δεύτερο χρόνο και ολοκληρώνεται στα μέσα του 2018, ενώ οι πέντε χώρες που επιμένουν περισσότερο στην παρουσία του ΔΝΤ (Γερμανία, Φινλανδία, Ολλανδία, Αυστρία και Σλοβακία), δεν θέλουν να ακούσουν για ελάφρυνση χρέους.

Ακόμη όμως και αν βρεθεί μια λύση για το χρέος και η Ελλάδα αναγκαστεί να πάρει κάποια πρόσθετα επώδυνα μέτρα ειδικά για το ασφαλιστικό, το Ταμείο δεν μπορεί να υπογράψει ένα πρόγραμμα το οποίο θα υπολείπεται των δύο ετών.

Αν λοιπόν πληρούνται οι απαιτήσεις του ΔΝΤ μέχρι και τις αρχές του 2017 θα έχει ξεκινήσει μια διαπραγμάτευση για την οριστικοποίηση της συμφωνίας με το Ταμείο, η οποία δεν αναμένεται πριν από το Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο του επόμενου χρόνου.

Μάλιστα ο εκπρόσωπος Τύπου του ΔΝΤ, κ. Τζέρι Ράις «άναψε φωτιές» την Παρασκευή μιλώντας για παράλληλη διαπραγμάτευση της Ελλάδας με το ΔΝΤ για τους όρους του νέου προγράμματος με την Ελλάδα.

Με αυτό το δεδομένο το Ταμείο θα έχει πρόγραμμα με την Ελλάδα μέχρι και το πρώτο τρίμηνο του 2019, δηλαδή περίπου 9 μήνες μετά την λήξη του ευρωπαϊκού προγράμματος. Το πρόβλημα ξεκινά από το γεγονός ότι το ΔΝΤ δεν θα θελήσει να είναι μόνο του στο ελληνικό πρόγραμμα χωρίς την ευρωπαϊκή παρουσία.

Άρα το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ή θα πρέπει να ανανεωθεί ή στην καλύτερη περίπτωση να παρατείνει την λήξη του μέχρι και την λήξη του προγράμματος του ΔΝΤ.

Συνεπώς όσοι ξορκίζουν το τέταρτο μνημόνιο αναφέρονται σε ένα τέταρτο μνημόνιο με τους ευρωπαίους δανειστές. Τούτο διότι αν βρεθεί λύση, το μνημόνιο με το ΔΝΤ είναι δεδομένο.