Το κυβερνητικό σχέδιο για τις νέες ατομικές επικουρικές όλων όσοι ασφαλιστούν για πρώτη φορά από τον Ιανουάριο του 2021 – το οποίο απασχολεί αυτή την περίοδο τις συνεδριάσεις της Επιτροπής Σοφών, που έχει αναλάβει το δύσκολο έργο της μετάβασης σε έναν πλήρως κεφαλαιοποιητικό δεύτερο πυλώνα ασφάλισης – αποκαλύπτουν σήμερα «ΤΑ ΝΕΑ», παραθέτοντας έναν χρήσιμο οδηγό με πληροφορίες από τις συνεδριάσεις της Επιτροπής.

Το πόρισμα των ειδικών θα πρέπει να ολοκληρωθεί έως τις 4 Οκτωβρίου, με στόχο το σχέδιο νόμου για τις νέες επικουρικές να τεθεί σε διαβούλευση και να ψηφιστεί έως το τέλος του έτους. Το κλειδί του νέου συστήματος βρίσκεται στο ότι οι εισφορές των νεοασφαλισμένων (από το 2021) δεν θα χρησιμοποιούνται για την πληρωμή των σημερινών επικουρικών συντάξεων, αλλά θα κεφαλαιοποιούνται στον ατομικό κουμπαρά κάθε ασφαλισμένου.

1. Ποιους θα αφορά το νέο σύστημα των ;

Το νέο μοντέλο θα αφορά μόνο τους ασφαλισμένους που θα εισαχθούν στην αγορά εργασίας από την 1η/1/2021 και μετά. Οι υπόλοιποι, δηλαδή οι παλαιοί ασφαλισμένοι δεν θα υποστούν καμία μεταβολή. Για τους νέους ασφαλισμένους δημιουργείται ένας προσωπικός ασφαλιστικός κουμπαράς, στον οποίο θα καταλήγουν οι εισφορές που θα καταβάλλουν σε μηνιαία βάση.

Ο κουμπαράς αυτός θα μπορεί να «σπάει» όποτε εκείνοι το επιθυμούν και όχι μόνο όταν συμπληρώνουν τις ηλικιακές προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος για την κύρια σύνταξη. Πιθανότατα να υπάρξει ένα εύρος ως προς το όριο ηλικίας (π.χ. από τα 55 έτη και άνω) ώστε να δοθεί η δυνατότητα στον κάθε ασφαλισμένο να κάνει χρήση του κουμπαρά του όταν ο ίδιος το επιθυμεί.
2. Πώς θα λειτουργεί το νέο σύστημα των επικουρικών ;

Κάθε εργαζόμενος που θα πιάνει δουλειά για πρώτη φορά μετά την 1η/1/2021 θα καταβάλλει για τη δική του σύνταξη τις εισφορές που αναλογούν στον μισθό του και χρόνο με τον χρόνο θα χτίζει και το ποσό της δικής του επικουρικής σύνταξης.

Οι ασφαλισμένοι με ατομική τους δήλωση θα μπορούν να επιλέξουν άλλον επενδυτικό φορέα, μεταξύ λίστας αδειοδοτημένων και πιστοποιημένων φορέων και επαγγελματικών ταμείων, αλλά και το μείγμα της παροχής όπως για παράδειγμα εφάπαξ καταβολή ή μηνιαία σύνταξη, την ηλικία λήψης της νέας επικουρικής, αλλά και την επενδυτική στρατηγική που θα ακολουθήσει. Κάθε ασφαλισμένος πλέον θα έχει ρόλο και λόγο για την επένδυση των χρημάτων που αποταμιεύει και θα λαμβάνει τις αποδόσεις για τις εισφορές που καταβάλλει και σε καμία περίπτωση δεν θα ρισκάρει τις εισφορές.

Το υπουργείο Εργασίας θα προσπαθήσει να ακολουθήσει τα πρότυπα κοινωνικής ασφάλισης που εφαρμόζονται σε προηγμένες χώρες της Δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής με στόχο το δημόσιο σύστημα ασφάλισης να γίνει ελκυστικότερο στους νέους.

Το ίδιο μοντέλο διαχείρισης των ασφαλιστικών εισφορών των εργαζομένων θα προταθεί και στα επαγγελματικά επικουρικά ταμεία που θα λειτουργούν από ασφαλιστικές εταιρείες τραπεζών ή ακόμη και από επαγγελματικά ταμεία που λειτουργούν σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες με στόχο την επίτευξη καλύτερων αποδόσεων προς όφελος των ασφαλισμένων για τη λήψη υψηλότερων επικουρικών συντάξεων.

Κάθε ασφαλισμένος θα έχει τη δυνατότητα, από τον πρώτο μήνα ένταξης στο νέο σύστημα που θα τεθεί σε εφαρμογή από το 2021, να παρακολουθεί την απόδοση των εισφορών του, να αλλάζει την επενδυτική πολιτική που ακολουθεί έπειτα από την παροχή συμβουλών από ειδικούς, ενώ θα έχει τη δυνατότητα ρευστοποίησης και καταβολής της σύνταξής του μετά την πρώτη 15ετία. Ωστόσο, όσο περισσότερο θα παραμένει στο σύστημα, τόσο υψηλότερο θα είναι το ύψος της επικουρικής σύνταξης που θα λάβει.
3. Τι θα κερδίσουν οι νέοι ασφαλισμένοι με το νέο σύστημα των επικουρικών συντάξεων;

Η εκτίμηση που υπάρχει είναι πως όταν το σύστημα λειτουργήσει πλήρως, τότε οι νέες επικουρικές συντάξεις ίσως να είναι υψηλότερες κατά 30%-40% σε σχέση με τις σημερινές. Οι μισθωτοί ασφαλισμένοι δίνουν σήμερα το 6,5% (το 7% μέχρι 5/2019) του εισοδήματός τους για την επικουρική τους ασφάλιση και η μέση επικουρική σύνταξη από κάθε αιτία (γήρας, θάνατος, αναπηρικές) είναι στα 172 ευρώ, με το 70% των δικαιούχων να λαμβάνει χαμηλότερη της μέσης σύνταξης.

Με τις ίδιες εισφορές στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα και με μετριοπαθείς υποθέσεις, μπορούν να επιτευχθούν σημαντικές αυξήσεις. Παράδειγμα, ένας ασφαλισμένος με ετήσιο εισόδημα 12.000 ευρώ και 35 χρόνια εργασίας με το σημερινό σύστημα θα λάβει 178 ευρώ επικουρική, ενώ στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα θα λάβει 257 ευρώ (44% αύξηση).
4. Τι θα ισχύσει με τις καταβαλλόμενες επικουρικές ;

Θα υπάρξει πλήρης διασφάλιση των ήδη καταβαλλόμενων επικουρικών συντάξεων και των εισφορών που έχουν καταβάλει οι εργαζόμενοι, ενώ προς το παρόν δεν έχει εξετασθεί αν θα μπορούν ακόμη και ασφαλισμένοι μετά το 2000 να ενταχθούν στο νέο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.
5. Με ποιον τρόπο θα διασφαλίζονται τα χρήματα των ασφαλισμένων;

Η επένδυση του κεφαλαίου κάθε ασφαλισμένου θα πραγματοποιείται σε μορφές επενδύσεων που θα έχουν εγκριθεί από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Θα υπάρχει η δυνατότητα να χορηγείται στη λήξη του ασφαλιστικού βίου εφάπαξ ποσό αντί για σύνταξη ή μείξη των δύο. Οι ιδιωτικοί πάροχοι επικουρικής ασφάλισης θα εγγραφούν σε ειδικό Μητρώο, θα λάβουν πιστοποίηση και θα ελέγχονται από τη ρυθμιστική Αρχή που θα αναλάβει χρέη επόπτη στο εν λόγω εγχείρημα (Τράπεζα της Ελλάδος ή Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς).

Ο ασφαλισμένος θα έχει τη δυνατότητα, με ηλεκτρονικό τρόπο, να ελέγχει κάθε στιγμή το περιεχόμενο του ασφαλιστικού κουμπαρά του. Ετσι θα διαπιστώνει σε πραγματικό χρόνο πόσα χρήματα έχει καταβάλει και ποια είναι η αξία της επένδυσής του.
6. Ποια είναι η γκρίζα ζώνη στο όλο εγχείρημα;

Κατά τον πρώτο χρόνο, εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν επιπλέον περί τα 100 εκατ. ευρώ για την πληρωμή των παλαιών συντάξεων. Στην πλήρη ανάπτυξη του συστήματος, σε 40 χρόνια, το σωρευτικό κόστος μετάβασης εκτιμάται σε 0,5% του σωρευτικού ΑΕΠ.

Εκτιμάται από το υπουργείο Εργασίας ότι το κόστος είναι απολύτως διαχειρίσιμο αφού η μετάβαση θα χρηματοδοτηθεί από την αποκλιμάκωση της ανεργίας και την αύξηση των μισθών, τα αποθεματικά του ΕΤΕΑΕΠ, τον κουμπαρά του ΑΚΑΓΕ, ακόμη και από τον κρατικό προϋπολογισμό, εφόσον χρειαστεί.