Στον αέρα στέλνει τα φιλόδοξα σχέδια -για συντεταγμένη έξοδο στις αγορές, τέλος των Μνημονίων και εφαρμογή των αντίμετρων ως αντιστάθμισμα των περικοπών που έχουν ψηφιστεί για τη διετία 2019-2020- η «μέγκενη» των αντικρουόμενων θέσεων Ε.Ε.-ΔΝΤ που επισημοποιήθηκε με την έγκριση επί της αρχής του προγράμματος του Ταμείου για την Ελλάδα.

Η βάση της κόντρας των δύο βασικών επίσημων δανειστών βρίσκεται στο θέμα της ελάφρυνσης του χρέους. Οπως αναφέρει στο πρόγραμμά του το Ταμείο, ακόμη και με την εφαρμογή των μέτρων στα οποία δεσμεύτηκαν οι υπουργοί του Eurogroup στις 15 Ιουνίου και ακόμη και αν η Ελλάδα εκπλήξει θετικά εφαρμόζοντας το πρόγραμμα κατά γράμμα, το ελληνικό χρέος παραμένει εξαιρετικά μη βιώσιμο. Από την άλλη, στο δικό του Μνημόνιο μιλά για μέτρα που θα εξεταστούν μετά το τέλος του προγράμματος (αφήνοντας την πόρτα μισάνοιχτη να μην εφαρμοστούν ποτέ), αν η Ελλάδα δεν εφαρμόσει στο ακέραιο το πρόγραμμα του ESM.

Οι δύο διαφορετικές αντιλήψεις για την πορεία που θα πρέπει να έχει η Ελλάδα φάνηκαν από την έγκριση του προγράμματος του ESM τον Αύγουστο του 2015. Τώρα πλέον το ΔΝΤ εντάσσεται ως επίσημος δανειστής αλλά θα έχει και πρωταγωνιστικό ρόλο, καθώς θα παίρνει αποφάσεις (όπως, π.χ., για την πρόωρη εφαρμογή της περικοπής του αφορολογήτου, που έχει προγραμματιστεί για το 2020, και των συντάξεων μαζί από το 2019, αλλά και για την εφαρμογή των αντίμετρων της διετίας 2019-2020).

Ηδη το ταμείο έχει δείξει τα… δόντια του προβλέποντας στο πρόγραμμά του το χειρότερο δυνατό σενάριο: την ταυτόχρονη εφαρμογή των περικοπών των συντάξεων και της μείωσης του αφορολόγητου ορίου και την εφαρμογή των αντίμετρων πολύ μετά το τέλος του ελληνικού προγράμματος το 2023, οπότε εκτιμά ότι η Ελλάδα θα πετύχει το στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 2% του ΑΕΠ!

Τα επόμενα σημεία αντιπαράθεσης

Πριν καλά καλά εγκριθεί το πρόγραμμα για την Ελλάδα άρχισαν να διαφαίνονται τα σημεία των επόμενων συγκρούσεων:

1. Από την προπερασμένη Πέμπτη ξεκίνησε ένα κύμα υποστήριξης από Ευρωπαίους αξιωματούχους στο ενδεχόμενο μιας δοκιμαστικής εξόδου της Ελλάδας στις αγορές. Στα μέσα της περασμένης εβδομάδας είχε προβάλει ως αντίπαλο δέος το ΔΝΤ, το οποίο υποτίθεται ότι δεν θέλει η Ελλάδα να ανεβάσει το ταβάνι χρέους που έχει θέσει, βάζοντας ως όριο το ύψος του χρέους στο τέλος του 2016, δηλαδή 321 δισ. ευρώ. Το πρόγραμμα του Ταμείου εκτιμά ότι με την κανονική έξοδό της στις αγορές το 2018, η Ελλάδα δεν θα μπορεί να πετύχει επιτόκιο κάτω από 6%, λόγω της απουσίας από τις αγορές και του μεγάλου υπολοίπου του χρέους της. Η κόντρα αναμένεται να συνεχιστεί και τις επόμενες εβδομάδες, αν σκεφτεί κανείς ότι πριν από τη συνεδρίαση του Δ.Σ. του Ταμείου κυκλοφορούσαν φήμες ότι την τελευταία στιγμή ο επικεφαλής του ευρωπαϊκού τμήματος του ΔΝΤ Πολ Τόμσεν άλλαξε την οροφή του χρέους για να εκβιάσει τη λήψη μέτρων ελάφρυνσης από τους Ευρωπαίους.

2. Ο χρόνος και η μορφή των μέτρων για το χρέος θα είναι έχει πεδίο σύγκρουσης σε περίπου ένα χρόνο από σήμερα. Το Ταμείο δεν έδωσε προθεσμία για το θέμα της επανεξέτασης των μέτρων για το χρέος από τους Ευρωπαίους δανειστές αλλά είναι βέβαιο ότι θα ανοίξει ξανά το θέμα στην τρίτη αξιολόγηση του προγράμματος, που θα ξεκινήσει από τον Σεπτέμβριο και θα συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες του φθινοπώρου και ίσως και του χειμώνα.

3. Ενα ακόμη καυτό θέμα, όπου το ΔΝΤ αναμένεται να έρθει σε αντιπαράθεση και με την Ε.Ε. και με την ΕΚΤ, είναι αυτό της κεφαλαιακής επάρκειας των μεγάλων εμπορικών τραπεζών. Το ΔΝΤ και κυρίως ο κ. Τόμσεν επέμεναν από το 2015 ότι παρά την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών χρειάζονταν άλλα 10 δισ. ευρώ για την κεφαλαιακή ενίσχυσή τους ώστε να είναι θωρακισμένες έναντι μελλοντικών κινδύνων. Μια έκθεση του ΔΝΤ που να επισημαίνει μελλοντικό πρόβλημα στην κεφαλαιακή βάση των τραπεζών κάθε άλλο παρά θετική θα αποδειχθεί και για την άρση των capital controls αλλά και για την «ιδιωτικοποίησή» τους, την οποία ο ESM, στο δικό του πρόγραμμα, έχει προγραμματίσει από το 2020 έως και το 2026!

4. Το επόμενο πεδίο αντιπαράθεσης αναμένεται στην υπερ-αξιολόγηση που θα ξεκινήσει τον Αύγουστο του 2018 και θα αφορά στις δημοσιονομικές επιδόσεις της Ελλάδας και τη δυνατότητα ή μη της χώρας να πετύχει το στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ. Το ΔΝΤ προβλέπει ότι η Ελλάδα μπορεί να πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα 2,2% του ΑΕΠ και η γνώμη του θα μετρήσει και για το αν τελικά οι συντάξεις και το αφορολόγητο θα περικοπούν μαζί το 2019, αλλά και για την τύχη των αντίμετρων. Τούτο τη στιγμή που τα αντίμετρα είναι για την κυβέρνηση το… πιστοποιητικό πολιτικής νομιμοποίησης των πρόσθετων μέτρων και η αμέσως επόμενη χρονιά είναι χρονιά εκλογών…

Συνεχής εποπτεία

Μετά την έγκριση του προγράμματος, η επιτροπεία του Ταμείου προς την Ελλάδα θα ενισχυθεί. Το ΔΝΤ δηλώνει ότι θα παρακολουθεί το πρόγραμμά του πολύ στενά, με δύο εξαμηνιαίες αξιολογήσεις (μία τον Φεβρουάριο του 2017 και μία τον Αύγουστο του 2018), αλλά και με ενδιάμεσες τριμηνιαίες αξιολογήσεις και συνεχή αποστολή στοιχείων από τις ελληνικές αρχές. Η σφιχτή αυτή επιτήρηση θα συνεχιστεί και μετά το πρόγραμμα από την Ε.Ε. για να επιβλέπει την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων (αντάλλαγμα των μέτρων για το χρέος) και την εφαρμογή των μέτρων του 2019-2020, που το ίδιο επέβαλε.