Το υπουργείο Υγείας αναμένεται να προχωρήσει στην σε δύο βασικές κατευθύνσεις:

-την ακριβέστερη περιγραφή των χώρων όπου απαγορεύεται το κάπνισμα, με ενδεχόμενη διεύρυνσή τους, καθώς και
-τον επαναπροσδιορισμό των καπνικών προϊόντων των οποίων η χρήση απαγορεύεται σε κλειστούς δημόσιους χώρους, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα νέα προϊόντα που κυκλοφορούν.

Ηδη το υπουργείο έχει ξεκινήσει την επεξεργασία των σχετικών διατάξεων με στόχο να είναι έτοιμο το νέο θεσμικό πλαίσιο το πρώτο τρίμηνο του 2023. Την ίδια στιγμή σχεδιάζονται και δράσεις πρόληψης της καπνιστικής συνήθειας από τις πολύ μικρές ηλικίες. Ο στόχος είναι τα παιδιά που θα γεννηθούν στην Ελλάδα το 2025 να είναι η πρώτη γενιά που δεν θα καπνίζει και δεν θα εκτίθεται στον καπνό.

Οπως ανέφερε στην «Καθημερινή» η γενική γραμματέας Δημόσιας Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη, «επεξεργαζόμαστε με τα συναρμόδια υπουργεία μια σειρά από διατάξεις οι οποίες θα κλείσουν κενά που έχουμε εντοπίσει στο θεσμικό πλαίσιο». Σύμφωνα με την κ. Αγαπηδάκη, τα κενά έχουν να κάνουν κυρίως με τον προσδιορισμό των χώρων όπου απαγορεύεται το κάπνισμα και κυρίως ποιοι θεωρούνται υπαίθριοι χώροι των καταστημάτων εστίασης (καφέ, μπαρ, εστιατόρια), ειδικά όταν κλείνονται με σκέπαστρα, πλεξιγκλάς και άλλα προστατευτικά. Σύμφωνα με τον προηγούμενο νόμο, το κάπνισμα επιτρέπεται σε εξωτερικούς χώρους καταστημάτων μόνο όταν είναι περιμετρικά ανοικτοί σε δύο πλευρές τουλάχιστον και δεν είναι στεγασμένοι. Αν και έχει γίνει προσπάθεια με υπουργικές αποφάσεις και εγκυκλίους να γίνει πιο λεπτομερής περιγραφή του υπαίθριου χώρου (π.χ. το ύψος που μπορεί να έχουν τα προστατευτικά), οι διαφορές είναι συχνά δυσδιάκριτες και δυσχεραίνουν το έργο των ελεγκτών.

Ενα από τα σημεία που εξετάζονται στο πλαίσιο της επικαιροποίησης του θεσμικού πλαισίου είναι και ο προσδιορισμός αυτών των προϊόντων. Οπως σημειώνει η κ. Αγαπηδάκη, λαμβάνοντας υπόψη ότι από τον τελευταίο νόμο έως και σήμερα έχουν βγει πολλά νέα καπνικά προϊόντα θα πρέπει να προσδιοριστεί ακριβώς τι ισχύει για καθένα από αυτά.

Τα κενά αυτά δυσκολεύουν τους ελέγχους και θολώνουν και την εφαρμογή του νόμου. «Οταν είναι σαφές το θεσμικό πλαίσιο και γνωρίζεις πού απαγορεύεται και πού επιτρέπεται, είναι πιο εύκολο να ακολουθήσεις τους κανόνες», επισημαίνει η κ. Αγαπηδάκη, η οποία προσθέτει ότι θα πρέπει να εξετασθεί συνολικά και το επιχειρησιακό μέρος των ελέγχων ώστε αυτοί να γίνονται πιο συντονισμένα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η Ελληνική Αστυνομία, τον περασμένο Δεκέμβριο διενήργησε σε όλη την επικράτεια περισσότερους από 25.000 ελέγχους σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος για την αντικαπνιστική νομοθεσία βεβαιώνοντας πάνω από 1.300 παραβάσεις, σε καπνίζοντες και υπευθύνους των επιχειρήσεων. Επίσης, την εβδομάδα 31 Δεκεμβρίου 2022 έως 8 Ιανουαρίου 2023 η ΕΛ.ΑΣ. πραγματοποίησε 9.100 ελέγχους, κατά τη διάρκεια των οποίων καταγράφηκαν 815 παραβάσεις της αντικαπνιστικής νομοθεσίας. Πολύ λιγότερους ελέγχους, σε αναλογία και του αριθμού των στελεχών τους, διενεργούν οι άλλες Αρχές. Οι ελεγκτές των Περιφερειών πραγματοποίησαν πέρυσι 11.270 ελέγχους, βεβαιώνοντας 247 παραβάσεις και καταλογίζοντας πρόστιμα 119.800 ευρώ, και το 2021 38.000 ελέγχους (328 πρόστιμα και 34.800 ευρώ). Οι ελεγκτές της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας πέρυσι (έως και το τέλος Νοεμβρίου) διενήργησαν 3.334 ελέγχους, βεβαιώνοντας πρόστιμα ύψους 151.000 ευρώ. Τους περισσότερους ελέγχους διενήργησαν το 2021: 7.900 έλεγχοι και 265.000 ευρώ πρόστιμα.

Το 2021 τα έσοδα από τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν για παραβάσεις των διατάξεων για το κάπνισμα αλλά και των διατάξεων για τη διάθεση προϊόντων καπνού και αλκοολούχων ποτών σε ανηλίκους άγγιξαν το 1.920.000 ευρώ, ενώ αντίστοιχο ποσό εισπράχθηκε και το 2020 (1.907.000 ευρώ). Μικρότερα ποσά εισπράχθηκαν τα προηγούμενα έτη (1.420.000 ευρώ το 2019, 1.340.500 ευρώ το 2018 και 980.735 ευρώ το 2017), ωστόσο αξίζει να σημειωθεί ότι τον Νοέμβριο του 2019 «ξανάρχισε» με νέο θεσμικό πλαίσιο, πιο «τσουχτερά πρόστιμα» και περισσότερους ελέγχους η αντικαπνιστική νομοθεσία.

Η διασφάλιση της προστασίας από το παθητικό κάπνισμα των πολιτών εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο των δράσεων δημόσιας υγείας για το κάπνισμα που σχεδιάζει το υπουργείο, με πρωταρχικό στόχο τα παιδιά που θα γεννηθούν το 2025 να είναι η πρώτη γενιά Ελλήνων που δεν θα καπνίζει και δεν θα εκτίθεται στο κάπνισμα. Οπως επισημαίνει η κ. Αγαπηδάκη, σχεδιάζονται μια σειρά από δράσεις σε συνεργασία με την επιτροπή του υπουργείου Υγείας για το κάπνισμα, την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για τη Δημόσια Υγεία και την Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία, που στοχεύουν σε όλα τα επίπεδα της πρόληψης.

Ο πρώτος άξονας των δράσεων είναι η ενημέρωση των παιδιών από το νηπιαγωγείο για τους κινδύνους του καπνίσματος και με τη λογική ότι το κάπνισμα είναι εκτός μόδας. «Ξέρετε, ένα μικρό παιδί στη Σκωτία είναι σε θέση με πολύ απλά λόγια να σας πει τι προκαλεί το κάπνισμα. Στο πλαίσιο αυτό θέλουμε να αξιοποιήσουμε τις καλύτερες πρακτικές που έχουν εφαρμοστεί σε άλλες χώρες για την πρόληψη του καπνίσματος από τις πολύ μικρές ηλικίες. Θέλουμε η γενιά που θα γεννηθεί το 2025 να μην καπνίσει και να μην εκτεθεί στον καπνό. Να είναι η πρώτη free smoking generation στην Ελλάδα», τονίζει. Σημειώνεται ότι τα τελευταία χρόνια είναι σε εξέλιξη σχετικό πρόγραμμα για παιδιά και εφήβους του Ιδρύματος Μπεχράκη με πολύ καλά αποτελέσματα. Η προσπάθεια πλέον είναι η ενημέρωση να γίνεται από μικρότερες ηλικίες θεσμικά, συντονισμένα και σε όλη την επικράτεια, με τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων.

Νέες υπηρεσίες

Ο δεύτερος άξονας αφορά την παροχή βοήθειας στους καπνιστές ώστε να διακόψουν το κάπνισμα (δευτερογενής πρόληψη). Η παρέμβαση θα ξεκινάει από τον προσωπικό γιατρό, ο οποίος θα αξιολογεί την υγεία και τις καπνιστικές συνήθειες του ατόμου και θα το ενημερώνει για τις φαρμακευτικές επιλογές και τις διαθέσιμες υπηρεσίες που υπάρχουν (ιατρεία διακοπής καπνίσματος), οι οποίες θα το βοηθήσουν να απαλλαγεί από αυτή τη συνήθεια. Παράλληλα θα δοθεί έμφαση στο να δημιουργηθεί ένα πλέγμα υπηρεσιών στον δημόσιο τομέα για τους καπνιστές που επιθυμούν να διακόψουν το τσιγάρο.

Τέλος, σε ό,τι αφορά την τριτογενή πρόληψη το υπουργείο Υγείας, σε συνεργασία με την Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία και την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για τη Δημόσια Υγεία, επεξεργάζεται πρόγραμμα για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα –η συντριπτική πλειονότητα των περιστατικών αφορά καπνιστές– σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού που εκτιμάται ότι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για να αναπτύξουν τη νόσο. Οι δράσεις αυτές έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα Δημόσιας Υγείας Σπύρος Δοξιάδης και εκτιμάται ότι η εφαρμογή τους θα ξεκινήσει εντός του έτους.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Αυξήσεις μισθών: Πώς θα ενισχυθεί το εισόδημα σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα