Σαρωτικές αλλαγές φέρνει το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος για τα αυθαίρετα, περιλαμβάνοντας «γενναίες μειώσεις» προστίμων για όσους πάνε οικειοθελώς και γρήγορα να δηλώσουν τα αυθαίρετά τους.

Την ίδια στιγμή εισάγεται για πρώτη φορά ο θεσμός της «Ταυτότητας Κτιρίων» βάσει του οποίου θα πρέπει όλοι οι πολίτες με τη βοήθεια μηχανικού να υποβάλουν ηλεκτρονικά φάκελο με τα στοιχεία του κτιρίου που έχουν στην κατοχή τους, επιβαρύνοντας με νέο χαράτσι εκατομμύρια ιδιοκτήτες.

Βασικός στόχος αυτού του νομοσχεδίου, όπως αναφέρει ο Ελεύθερος Τύπος, είναι να καταγραφούν τα εκατομμύρια των αυθαίρετων οικοδομών θεσπίζοντας αλλαγές σε ό,τι ισχύει μέχρι τώρα στα παράβολα και τα πρόστιμα, τη δήλωση αλλά και τον έλεγχο των παραβάσεων. «Δεν ξέρουμε ποια είναι η πραγματική εικόνα δόμησης, δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, μόνο ανεπίσημες εκτιμήσεις. Υπολογίζουμε πως το 1,5 εκατ. αυθαίρετες οικοδομές που έχουν δηλωθεί αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 50% του συνόλου των αυθαιρέτων», υποστήριξε χθες στη συνέντευξη Τύπου για τη παρουσίαση του νομοσχεδίου ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος, Γιάννης Τσιρώνης, μαζί με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Πάνο Σκουρλέτη.

Παράταση δύο χρόνων, μέχρι τις 8 Οκτωβρίου του 2018, έχουν οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων, με μεγάλες μειώσεις προστίμων για όσους πάνε στις δημόσιες υπηρεσίες οικειοθελώς. Αντιθέτως, όσοι πιαστούν από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς θα είναι αντιμέτωποι με υπέρογκα πρόστιμα.

Ταυτότητα Κτιρίων

Με την ολοκλήρωση της διαβούλευσης στις 22 Σεπτεμβρίου, το νομοσχέδιο θα πάρει γρήγορα το δρόμο για τη Βουλή τον Οκτώβρη, ενώ είναι πιθανό αρκετές διατάξεις του να προστεθούν και σε άλλα νομοσχέδια για την επίσπευση των διαδικασιών έναρξης λειτουργίας των νέων ηλεκτρονικών πλατφορμών που δημιουργούνται. Από την ημερομηνία εφαρμογής του (είναι πιθανό να είναι η 8η Οκτωβρίου ή και μετά, αφήνοντας για λίγες μέρες ένα κενό νόμου) όλοι οι πολίτες έχουν προθεσμία 5 χρόνια ώστε να συμπληρώσουν την «Ταυτότητα Κτιρίου, το νέο δηλαδή θεσμό, ώστε το κράτος να αποκτήσει σαφή εικόνα για όλα τα κτίρια (δημόσια και ιδιωτικά) στη χώρα.

Τρεις κατηγορίες

Μέσα από τρεις μεγάλες κατηγορίες, όλοι οι πολίτες έχουν στη διάθεσή τους ανάλογα με το κτίριο τρία, πέντε ή οκτώ χρόνια ώστε να υποβάλουν μετά από έλεγχο επιβλέποντος μηχανικού τα απαιτούμενα σχέδια και πιστοποιητικά που ορίζει ο νόμος στη νέα ηλεκτρονική πλατφόρμα που φτιάχνεται. Για παράδειγμα, στη δεύτερη και μεγαλύτερη κατηγορία κτιρίων ανήκουν τα κτίρια με χρήση κατοικίας, τα εμπορικά καταστήματα (όπως τροφίμων, ένδυσης) και τα καταστήματα παροχής προσωπικών υπηρεσιών (φαρμακεία, κουρεία – κομμωτήρια, αισθητικής περιποίησης, επιδιόρθωσης ενδυμάτων – υποδημάτων) και τέλος τα γραφεία επιχειρήσεων, οργανισμών, ελευθέρων επαγγελμάτων, τράπεζες, πρακτορεία στοιχημάτων και ταξιδιών, γραφεία τελετών, κέντρα γυμναστικής και αδυνατίσματος.

Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται επίσης: οδοντιατρεία και ιατρεία που δεν διαθέτουν νοσηλευτική κλίνη, μονάδες εφαρμογής ισοτόπων, ακτινολογικά εργαστήρια και εγκαταστάσεις φυσιοθεραπείας. Μέσα σε 5 χρόνια όλοι οι ιδιοκτήτες πρέπει να έχουν βρει και πληρώσει ένα μηχανικό με διόλου ευκαταφρόνητο ποσό ώστε να δημιουργήσουν τον ηλεκτρονικό φάκελο- ταυτότητα του κτιρίου τους, με τον αρμόδιο μηχανικό να επανελέγχει τα στοιχεία της ταυτότητας του κτιρίου κάθε επτά χρόνια από την υποβολή της. Τα πρόστιμα για ψευδή στοιχεία κυμαίνονται από 2.000 έως 20.000 ευρώ, ενώ ο μηχανικός κινδυνεύει με αναστολή της άδειας λειτουργίας του. Χωρίς την Ηλεκτρονική Ταυτότητα το ακίνητο δεν θα μπορεί να πωληθεί ή να μεταβιβαστεί.

Την υποχρεωτική εμπλοκή των μηχανικών όμως θεσπίζει η κυβέρνηση σε κάθε δικαιοπραξία που περιλαμβάνει κτίρια. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 64 του σχεδίου νόμου ορίζεται σαφώς ότι «σε κάθε δικαιοπραξία εν ζωή, περιλαμβανομένων και των αιτία θανάτου δωρεών, που συντάσσεται μετά τη δημοσίευση του παρόντος και έχει ως αντικείμενο τη μεταβίβαση ή τη σύσταση εμπράγματου δικαιώματος σε ακίνητο, συμπεριλαμβανομένων των ακινήτων χωρίς κτίσμα, επισυνάπτεται υπεύθυνη δήλωση του ιδιοκτήτη και βεβαίωση μηχανικού».

Τα ψιλά γράμματα

Το ενδιαφέρον όμως των περισσότερων επικεντρώνεται στις αλλαγές που θεσμοθετούνται στις δηλώσει των αυθαιρέτων. Παραμένει η κόκκινη γραμμή για το νόμο η 28η Ιουλίου 2011 καθώς απαγορεύει τη νομιμοποίηση για κτίσματα που κατασκευάστηκαν μετά τις 28 Ιουλίου 2011, προβλέποντας επίσης διαδικασίες κατεδαφίσεων για τα εν λόγω αυθαίρετα, με το πνεύμα του νόμου να περικλείει το «όσο πιο γρήγορα το δηλώσεις τόσο πιο φθηνά θα πληρώσεις». Δεκάδες είναι οι μειώσεις των προστίμων που περιλαμβάνονται μέσα στο νομοσχέδιο για πολλές κατηγορίες αυθαιρέτων.

Αυξάνεται ο αριθμός των δόσεων από 60 σε 80, προβλέπεται η μείωση των προστίμων σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και «πάγωμα» για δυο χρόνια για τους ανέργους – δικαιούχους κοινωνικού επιδόματος, οι οποίοι θα πληρώνουν μόνο το παράβολο, καθώς επίσης και η νομιμοποίηση εξ αδιαιρέτου αυθαιρέτων χωρίς τη συμφωνία όλων των συνδικαιούχων. Για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες θα ισχύσουν οι παρακάτω μειώσεις:

30% του προστίμου για μακροχρόνια ανέργους, για κύρια κατοικία, με αναστολή στην καταβολή των δόσεων για τα δύο πρώτα χρόνια.

20% του προστίμου για άτομα τα οποία είναι δικαιούχοι του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης, για την κύρια κατοικία, με αναστολή στην καταβολή των δόσεων για χρόνια.

15% του προστίμου για άτομα με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, καθώς και για πρόσωπα που επιβαρύνονται φορολογικά από αυτά, με ατομικό εισόδημα 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 60.000 ευρώ.

20% του προστίμου για άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ), με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, καθώς και για πρόσωπα που επιβαρύνονται φορολογικά από αυτά, με ατομικό εισόδημα έως 18.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 24.000 ευρώ. Αφορά μόνο κύρια κατοικία.

20% του προστίμου για παλλινοστούντες ομογενείς, για κύρια κατοικία. Το ίδιο ισχύει και για τους μόνιμους κατοίκους της Θράκης και για τα ακίνητα αυτών στη Θράκη, για τους οποίους, ειδικά στην περίπτωση ελλείψεως τίτλων ιδιοκτησίας, τα δικαιολογητικά θα καθοριστούν με κοινή υπουργική απόφαση (ΚΥΑ). Οι πολύτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 80.000 ευρώ, για κύρια κατοικία και για δευτερεύουσα κατοικία έως 80 τ.μ., καταβάλλουν 50% του προστίμου.

30% για τρίτεκνους με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 40.000 ευρώ για κύρια κατοικία ενώ το ίδιο ισχύει και για μονονογεϊκες οικογένειες.

Το εφάπαξ… συμφέρει

Προβλέπεται επίσης έκπτωση 20% επί του συνολικού ποσού του προστίμου σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής και 10% σε περίπτωση καταβολής του 30% του συνολικού ποσού. Περαιτέρω μείωση στο ειδικό πρόστιμο πρόκειται να ισχύει κατά 20% εφόσον η αυθαίρετη κατασκευή – χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του παρόντος έως τις 08/02/2017 και κατά 10%,, εφόσον η αυθαίρετη κατασκευή – χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του παρόντος από τις 09/02/2017 έως τις 08/08/2017.Αντίθετα, αύξηση κατά 10% στο πρόστιμο θα επιβληθεί εφόσον η αυθαίρετη κατασκευή – χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του παρόντος μετά τις 09/02/2018.

Ακόμα, μείωση κατά 40% των προστίμων προβλέπονται για αυθαίρετα που βρίσκονται σε περιοχές που εντάσσονται στο σχέδιο πόλης, κατά 70% για όσα ακίνητα χρειάζονται στατική ενίσχυση, 40% (από 20%) του προστίμου για κτίσματα που αποπερατώθηκαν από το 1983 έως το 1993. το ΥΠΕΝ πρόκειται να εισηγηθεί επίσης τη νομιμοποίηση σε 500 ευρώ όλων των αυθαιρέτων σε οικισμούς κάτω των 500 κατοίκων .

Για τον τρόπο υπολογισμού των προστίμων θα χρησιμοποιηθούν οι νέες αντικειμενικές αξίες του 2016, που είναι χαμηλότερες από τα περασμένα έτη, ενώ για τα αυθαίρετα που ανεγερθήκαν από το 1983 έως το 1993 θα καταβάλλεται το 60% του προστίμου που αναλογεί, έναντι 80% σήμερα. Επίσης για υπόγεια, σοφίτες, κ.λπ. θα καταβάλλεται το 30% του προστίμου που αναλογεί, έναντι 50%σήμερα. Ισχύουν όμως αυξήσεις σε τρεις περιπτώσεις: Σε αυθαίρετα σε προστατευμένες περιοχές, σε παραδοσιακούς οικισμούς ή σε τμήματα πόλεων και στα πρώτα δυο οικοδομικά τετράγωνα από τη θάλασσα το πρόστιμο θα αυξάνεται κατά 20%.