“Πρωταθλήτρια” η Ελλάδα σε άνεργους απόφοιτους της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

Σύμφωνα με τον οργανισμό IRDAC στο συνημμένο διάγραμμα από το 1992( IRDAC- Industrial Research and Development Advisory Committee of the European Community, 1992 ),

το ποσοστό ανεργίας ατόμων χαμηλής εκπαίδευσης ήταν 6 φορές μεγαλύτερο από το ποσοστό ανεργίας ατόμων με υψηλή εκπαίδευση στις ΗΠΑ, γεγονός που σημαίνει ότι το υψηλού ανταγωνιστικού επιπέδου  εργασιακό περιβάλλον της χώρας αυτής

έχει ανάγκη από εκπαιδευμένα άτομα για να λειτουργήσει, και εκτοπίζει τους ανεκπαίδευτους.

Νίκος Ηλιάδης, Πολ/κός Μηχ/κός Ε.Μ.Π.  ,  M.Sc. ( Concordia University Montreal Canada ) , Ph.D.  ( University of Maryland USA,  ) Technology and Vocational Education, τ.καθηγητής ΠΑΤΕΣ/ΣΕΛΕΤΕ, τ.Καθηγητής ΤΕΙ Πειραιώς, τ.Ειδ.Γραμματέας του ΥΠΕΠΘ για τα ΤΕΙ ,τ. εκπρόσωπος των Υπουργείων Παιδείας και Πολιτισμού στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες ( Μ.Ε.Α. )  τ. Διοικητής ΠΓΝ

«ΑΤΤΙΚΟΝ ,  τ. μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Παιδαγωγικών Ινστιτούτων της Ευρώπης (http://www.cidree.org/),

τ. εκπρόσωπος της Κυβέρνησης στο Δ.Σ. του CEDEFOP (https://www.cedefop.europa.eu/ )του

Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση ,  Επίτιμος Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.

Ομοίως στο Ηνωμένο Βασίλειο το ποσοστό ανεργίας ατόμων χαμηλής εκπαίδευσης είναι 4 φορές μεγαλύτερο από το ποσοστό ανεργίας ατόμων με υψηλή εκπαίδευση, στη Δανία 4,8 φορές, στην Ιταλία 1,8 φορές.

Αντίθετα, στην Ελλάδα το ποσοστό ανεργίας ατόμων χαμηλής εκπαίδευσης σύμφωνα με τα στοιχεία του IRDAC είναι μικρότερο ( 0,8 φορές) από το αντίστοιχο ποσοστό ανεργίας ατόμων υψηλής εκπαίδευσης ( με τα όποια ποιοτικά προβλήματα έχει η εκπαίδευση αυτή).  Οι ανεκπαίδευτοι στην Ελλάδα έχουν καλύτερη τύχη αφού οι δουλειές που προσφέρονται είναι χαμηλού εκπαιδευτικού επιπέδου , και αναγκάζονται να τις κάνουν και εκπαιδευμένοι , όσοι δεν καταφεύγουν στο εξωτερικό για να εντάξουν στην αγορά εργασίας του εξωτερικού τα όποια προσόντα τους.

Βεβαίως , Τα δικά μας πανεπιστήμια και, προφανώς τα ΤΕΙ που εντάχθηκαν στα πανεπιστήμια  δεν είναι στις πρώτες εκατοντάδες θέσεις σε οποιαδήποτε κλίμακα αξιολόγησης   όπως

https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/2019/world-ranking#!/page/0/length/25/sort_by/rank/sort_order/asc/cols/stats

ή

http://www.4icu.org/  κλπ

Για να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα αυτά απορρόφησης εκπαιδευμένων ατόμων και ιδίως πανεπιστημιακών αποφοίτων στη χώρα μας , διατυπώνεται από πολλούς η άποψη ότι θα πρέπει να μειωθεί ή να μην αυξηθεί η πρόσβαση σπουδαστών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, για να μπορούν να απασχοληθούν με την αποφοίτησή τους στην αγορά εργασίας.

Οι  σύγχρονες απόψεις συνηγορούν  υπέρ της αντίθετης πολιτικής αναφορικά με τις δυνατότητες πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.   Υποστηρίζουν δηλαδή ότι θα πρέπει να επιδιώκεται η αύξηση αναλογικά του αριθμού των εισαγομένων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση για να εξασφαλισθεί στη σύγχρονη  κοινωνία της οικονομίας της γνώσης το μορφωμένο ανθρώπινο δυναμικό που απαιτείται για ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα στο διεθνοποιημένο εργασιακό περιβάλλον.   Χαμηλού μορφωτικού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό δεν είναι δυνατόν να διαχειρισθεί αποτελεσματικά και ανταγωνιστικά το σύγχρονο περιβάλλον  της εποχής της γνώσης και της πληροφόρησης.  Η αύξηση αναλογικά  του ρυθμού πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση οδηγεί σε συνδυασμό με οικονομικά μέτρα σε ανάπτυξη και σε αύξηση του πραγματικού αριθμού θέσεων εργασίας.  Είμαι ευνόητο ότι στην αύξηση αυτή του ρυθμού πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση  δεν συμπεριλαμβάνεται η δημιουργία πανεπιστημιακών σχολών που οδηγούν στο πουθενά , και απλά βαφτίζουν κάποιους πανεπιστημιακούς αποφοίτους.

Στη χώρα μας παρουσιάζονται προβλήματα απορρόφησης των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ( με τα όποια προβλήματα έχει η εκπαίδευση αυτή ) σαν αποτέλεσμα του    χαμηλού αναπτυξιακού  επιπέδου  και του γεγονότος ότι το παραγωγικό περιβάλλον είναι χαμηλού επιπέδου και δεν χρειάζεται πραγματικά μορφωμένους για να λειτουργήσει.  Μορφωμένοι / ανεκπαίδευτοι κάνουν τις ίδιες δουλειές .  Το αποτέλεσμα βέβαια είναι ότι το χαμηλού αυτού επιπέδου εργασιακό  περιβάλλον , δεν παράγει εισόδημα για να υποστηρίξει το επιθυμητό επίπεδο ζωής.

Υπόμνημα της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ( από το έτος 1991) για την τριτοβάθμια εκπαίδευση παρουσίαζε  τα επίπεδα συμμετοχής των νέων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα  να είναι γενικά πολύ χαμηλότερα από τα αντίστοιχα των  ΗΠΑ και της  Ιαπωνίας , και ότι έπρεπε να ληφθούν μέτρα για την ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ κάλυψη αυτής της υστέρησης 

Οι Η.Π.Α. και η Ιαπωνία Βέβαια από τότε «εφοδίαζαν» το υψηλής ανταγωνιστικότητας ανταγωνιστικό τους περιβάλλον με μεγάλο αναλογικά ποσοστό πανεπιστημιακών αποφοίτων ποιότητας και σε κρίσιμες και κατάλληλες ειδικότητες , ώστε να εξασφαλίζουν υψηλό εισόδημα για την κοινωνία τους.

Το χαμηλό επίπεδο λειτουργίας του τεχνολογικού και παραγωγικού περιβάλλοντος της Ελλάδος), εκτός από τις προφανείς επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα της χώρας και το Εθνικό εισόδημα, δημιουργεί σειρά προβλημάτων στην αγορά εργασίας σε όλο τα φάσμα των επαγγελμάτων και ιδιαίτερα των τεχνικών επαγγελμάτων.

Από πολλές πλευρές εντοπίζονται σήμερα στον Ελληνικό χώρο, ολοένα και περισσότερα κρίσιμα προβλήματα σε σχέση με την εκπαίδευση, την αγορά εργασίας και την ανάπτυξη.  Παρά τις αναμενόμενες αλλαγές σε πολλές πτυχές της Ελληνικής κοινωνίας και της αγοράς εργασίας από τη δεκαετία του 1990 σαν αποτέλεσμα της ενιαίας Ευρωπαϊκής αγοράς, δεν διαφαίνονται μέχρι σήμερα στρατηγικές ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού σύμφωνα με

τις σύγχρονες απαιτήσεις της μεταβιομηχανικής κοινωνίας. Το πρόβλημα αυτό γίνεται καθημερινά και οξύτερο, αφού το ανθρώπινο δυναμικό ποιότητας αποτελεί τον περισσότερο σημαντικό συντελεστή στην προσπάθεια μιας κοινωνίας να εξασφαλίσει ανταγωνιστικότητα στο διεθνοποιημένο σύγχρονο οικονομικό περιβάλλον της γνώσης και της πληροφόρησης.

Παρά τις προσπάθειες που γίνονται, το εκπαιδευτικό σύστημα  εξακολουθεί να έχει έντονα Ακαδημαϊκό προσανατολισμό, μακριά από τις ανάγκες της πραγματικής ζωής.  Η υποχρεωτική εκπαίδευση περιλαμβάνει ελάχιστα στοιχεία που προετοιμάζουν για το χώρο της εργασίας. Η βασική γενική και τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση δεν είναι οργανωμένες κατά τρόπο ώστε να οδηγούν ομαλά στην επαγγελματική κατάρτιση και τη συνεχιζόμενη δια-βίου εκπαίδευση ανάλογα με τις ραγδαίες εξελίξεις στην αγορά εργασίας.  Η εκπαιδευτική κοινότητα αγνοεί σε μεγάλο βαθμό τις σύγχρονες απαιτήσεις που καλείται να εξυπηρετήσει η εκπαίδευση, ενώ σε πολλές περιπτώσεις επιδιώκει να συντηρήσει προγράμματα και διαδικασίες που εξασφαλίζουν παραδοσιακές θέσεις εργασίας και δραστηριότητες , κάτι που δεν είναι δυνατόν στα πλαίσια της σύγχρονης πραγματικότητας. Τα παραδοσιακά επαγγέλματα που απαιτούν χαμηλού επιπέδου γνώσεις καταργούνται σε όλο τον κόσμο διότι είναι ασύμφορα, όλα δε τα επαγγέλματα απαιτούν συνεχή εκπαίδευση και προσαρμογή στις ραγδαίες εξελίξεις.  Η συνεχιζόμενη επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση είναι ανοργάνωτη και τα σχετικά προγράμματα σπανίως ικανοποιούν προεπιλεγμένες ανάγκες της αγοράς εργασίας .

Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί ο ρυθμός πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση , και σχεδόν εισάγονται όλοι οι υποψήφιοι απόφοιτοι της δευτεροβάθμιας , ικανοποιώντας κοινωνικές πιέσεις, ακόμη και με πολύ χαμηλές βαθμολογίες  .  Όμως δεν έχει εξασφαλισθεί η αξιοποίησή τους στην προβληματική  υφεσιακή και χαμηλού ανταγωνιστικού επιπέδου αγορά εργασίας.  Επιπλέον, υπάρχουν ποιοτικά εκπαιδευτικά προβλήματα στα  ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ δεν επιτρέπεται  η λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων, που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην ποιοτική βελτίωση λόγω του ανταγωνισμού.

Η σχετική καθυστέρηση των απαιτούμενων διαρθρωτικών αλλαγών και της ανάπτυξης, σε συνδυασμό με τη μη ισόρροπη και αντιαναπτυξιακή κλαδική κατανομή απασχόλησης των τεχνικών επαγγελμάτων, έχει ως αποτέλεσμα να «συνωστίζονται» εξειδικευμένοι ανθρώπινοι πόροι -και στην περίπτωση των μηχανικών υψηλής εξειδίκευσης- σε κλάδους φθίνουσας οικονομικής δραστηριότητας και να ανισοκατανέμονται σε περιφερειακό επίπεδο.

Στις Η.Π.Α. για να συνεχίσουν εργαζόμενοι να ασκούν πολλά επαγγέλματα, θα πρέπει να παρακολουθούν προγράμματα δια-βίου εκπαίδευσης και τις εξελίξεις .  Ειδικές υπηρεσίες ειδοποιούν τους εργαζομένους για τα προγράμματα δια-βίου εκπαίδευσης που προσφέρονται και που θα πρέπει να παρακολουθήσουν ( σε πολλές περιπτώσεις κάθε χρόνο ) , προκειμένου να συνεχίσουν να ασκούν το επάγγελμα που ασκούν. Στην αντίθετη περίπτωση τους αφαιρείται η σχετική άδεια .

Παραδείγματα κανονισμών για την δια- βίου εκπαίδευση περιλαμβάνονται στην

ιστοσελίδα

https://www.regulations.gov/searchResults?rpp=25&po=0&s=Regulations%2Bfor%2Binservice%2Btraining&fp=true&ns=true

Οι  διαδικασίες για εγκαταστάσεις παραγωγής , διέπονται επίσης από ανάλογους κανονισμούς για πραγματοποίηση μεταβολών λόγω των ραγδαίων εξελίξεων  , ή για πραγματοποίηση δοκιμών και πειραμάτων ( για παράδειγμα για κατοχή άδειας εγκαταστάσεων για την ανεξάρτητη αποθήκευση των χρησιμοποιημένων ραδιενεργών καυσίμων και των υψηλού επιπέδου ραδιενεργών  αποβλήτων ).  Η θέσπιση κανόνων για λόγους απλότητας αναφέρεται και σε ειδική γλώσσα που περιγράφει όρους και περιλαμβάνεται σε ειδικό τμήμα κανονισμών.   Οι κανονισμοί προβλέπουν ότι οι δικαιοδόχοι μπορούν να κάνουν αλλαγές στην εγκατάσταση ή τις διαδικασίες παραγωγής , όπως περιγράφονται στην έκθεση ανάλυσης της ασφάλειας, ή να  διενεργούν δοκιμές ή πειράματα που δεν έχουν ενσωματωθεί στην άδεια λειτουργίας.

Στις ΗΠΑ τα χιλιάδες επαγγέλματα που ασκούνται  μπορούν να αναζητηθούν στην ιστοσελίδα του Υπουργείου εργασίας http://www.bls.gov/ooh/

. Πολλά από αυτά δεν ασκούνται ακόμη στη χώρα μας στην οποία σε πολλές περιπτώσεις δεν προβλέπεται  εκπαίδευση στα επαγγέλματα αλλά γίνεται κατά τον αρχαίο τρόπο από τον τεχνίτη στον μαθητή του , αφού στα τεχνικά σχολεία προβλέπεται η εκπαίδευση σε περιορισμένο αριθμό επαγγελμάτων αντίστοιχων με τις ειδικότητες των διορισμένων καθηγητών.   Πολλές επιχειρήσεις διατυπώνουν απόψεις ότι δεν βρίσκονται στην αγορά εργασίας υποψήφιοι για εργασία με τα σύγχρονα προσόντα και τις ικανότητες που απαιτούνται.  Πολιτικές σχετικά με την επαγγελματική εκπαίδευση στις ΗΠΑ συνοπτικά περιλαμβάνονται στην ιστοσελίδα http://search.usa.gov/search?utf8=%E2%9C%93&query=Vocational+profiles&affiliate=u.s.departmentoflabor&x=0&y=0 , του υπουργείου εργασίας http://www.dol.gov/ ).

Για κάθε επάγγελμα πρέπει να προβλέπεται συγκεκριμένη διαδικασία εκπαίδευσης και κατάρτισης ,  που θα ελέγχεται  ή και θα προσφέρεται από τον αντίστοιχο επαγγελματικό σύλλογο/ συνδικάτο.  Η άσκηση οποιουδήποτε επαγγέλματος δεν θα πρέπει να είναι δυνατή αν δεν είναι γραμμένος ο υποψήφιος για οποιαδήποτε εργασία στο αντίστοιχο συνδικάτο, που θα πιστοποιεί τη δυνατότητα άσκησης του επαγγέλματος. Επίσης  ελέγχει την τήρηση από τον εργαζόμενο των προβλεπόμενων απαιτήσεων για την άσκηση επαγγέλματος. Τα επαγγελματικά δικαιώματα δηλαδή αποκτώνται με την εγγραφή στο συνδικάτο, και όχι με αποφάσεις του υπουργείου παιδείας. Για την εγγραφή αυτή απαιτείται κατά περίπτωση αποφοίτηση από συγκεκριμένο εκπαιδευτικό επίπεδο , πραγματική και ουσιαστική πρακτική άσκηση με την βοήθεια manuals που συντάσσονται αρμοδίως και υπό την εποπτεία τόσο εκπαιδευτικών όσο και στελεχών της αγοράς εργασίας , εξετάσεις κλπ.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα του χαμηλού επιπέδου λειτουργίας της αγοράς εργασίας στη χώρα μας αποτελεί η γεωργία. Σύμφωνα με στοιχεία που

παρουσιάσθηκαν στο 3ο συνέδριο αγροτικής επιχειρηματικότητας ,

http://www.eleftheria.gr/%CE%B1%CE%B3%CF%81%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC/item/155405-%CE%B7-%CE%BF%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CE%AF%CE%B1-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%B3%CE%B5%CE%B9-%CF%83%CE%B5-%CE%B1%CE%BE%CE%AF%CE%B1-1700-%CE%B5%CF%85%CF%81%CF%8E-%CF%84%CE%BF-%CF%83%CF%84%CF%81%CE%AD%CE%BC%CE%BC%CE%B1,-%CF%84%CE%BF-%CE%B9%CF%83%CF%81%CE%B1%CE%AE%CE%BB-1290-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1-%CE%BC%CF%8C%CE%BB%CE%B9%CF%82-190%E2%80%A6.html

Η Ολλανδία παράγει σε αξία 1700 ευρώ το στρέμμα, το Ισραήλ 1290 και η Ελλάδα μόλις 190…

Οι μηχανικοί όλων των ειδικοτήτων θα πρέπει να εμπλακούν άμεσα σε όλες τις διαστάσεις στην  παραγωγή στον πρωτογενή τομέα, να εισάγουν αυτοματισμούς και στον τομέα αυτό , και να βελτιώσουν το επίπεδο λειτουργίας του, σύμφωνα με τις σύγχρονες δυνατότητες .