Ποιοί φόροι και ελαφρύνσεις μπαινοβγαίνουν στον προϋπολογισμό

Όλα τα «λεφτά» του προσχεδίου προϋπολογισμού του 2019, που κατατέθηκε χθες στη Βουλή, παίζονται στο εάν θα κοπούν από τον ερχόμενο Ιανουάριο οι συντάξεις.

Στο κρίσιμο πολιτικό ερώτημα και πολλαπλάσια «καυτό» για τις τσέπες των συνταξιούχων, το προσχέδιο, όπως ήταν αναμενόμενο, ξεκάθαρη απάντηση δεν δίνει. Στο βασικό σενάριο, όπως έχει γράψει το Euro2day.gr, οι συντάξεις κόβονται και ταυτόχρονα εφαρμόζονται τα προβλεπόμενα στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα αντίμετρα. Σε αυτή την περίπτωση, το πρωτογενές πλεόνασμα, με όρους ενισχυμένης εποπτείας (αντικατέστησε τους όρους του Προγράμματος Χρηματοδοτικής Στήριξης), διαμορφώνεται σε 4,14% του ΑΕΠ, με σημαντική υπέρβαση του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ που προβλέπει η μεταμνημονιακή συμφωνία.

Στο προσχέδιο ενσωματώνεται και ένα εναλλακτικό σενάριο, με «προτιθέμενες δημοσιονομικές παρεμβάσεις» συνολικού ύψους 1,1 δισ. ευρώ, οι οποίες έρχονται επί της ουσίας να καλύψουν μέρος των αντιμέτρων τα οποία διαγράφονται στο σύνολό τους (με εξαίρεση τα οικογενειακά επιδόματα) και συνοδεύουν την πρόθεση της κυβέρνησης να μην εφαρμόσει τις προνομοθετημένες μειώσεις των συντάξεων. Στο σενάριο αυτό, το πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφώνεται οριακά υψηλότερα σε σχέση με το 3,5% του ΑΕΠ, σε 3,56% του ΑΕΠ το 2019.

Ο λογαριασμός

Στο βασικό σενάριο πάνω στο οποίο έχει δομηθεί το προσχέδιο, όπου εφαρμόζονται τα προνομοθετημένα μέτρα (περικοπή συντάξεων και αντίμετρα), ο λογαριασμός για τους συνταξιούχους είναι βαρύς. Αφαιρούνται από τις τσέπες τους 2,065 δισ. ευρώ και την κατάσταση στην οικονομία και την κοινωνία έρχονται να εξισορροπήσουν περίπου ισόποσα αντίμετρα μεταξύ των οποίων:

· 600 εκατ. ευρώ επιδότηση ενοικίου,

· 190 εκατ. ευρώ για σχολικά γεύματα,

· 260 εκατ. ευρώ για οικογενειακά επιδόματα,

· 140 εκατ. ευρώ για δημιουργία νέων μονάδων σχολικής εκπαίδευσης,

· 300 εκατ. ευρώ για ενίσχυση επενδύσεων,

· 260 εκατ. ευρώ για προγράμματα απασχόλησης του ΟΑΕΔ,

· 240 εκατ. για επιδότηση συμμετοχής ασφαλισμένων σε συνταγογραφούμενα φάρμακα.

Με την εφαρμογή μέτρων και αντιμέτρων, το πλεόνασμα είναι πολλαπλάσιο του στόχου που απαιτεί η συμφωνία με τους δανειστές να καλυφθεί. Στη βάση αυτή έρχεται να επιχειρηματολογήσει το υπουργείο Οικονομικών για το «δημοσιονομικά αχρείαστο» μέτρο των συντάξεων.

Στο εναλλακτικό σενάριο, για να βγουν τα κουκιά του πλεονάσματος, δεν εφαρμόζονται οι περικοπές των συντάξεων, δεν εφαρμόζονται όμως και τα αντίμετρα, με εξαίρεση τα οικογενειακά επιδόματα. Το περιβόητο επίδομα στέγασης και ενοικίου, το οποίο είχε προσδιοριστεί στο Μεσοπρόθεσμο σε 600 εκατ. ευρώ, αναπροσαρμόζεται και συρρικνώνεται σε 150 εκατ. ευρώ.

Αναλυτικά, στο εναλλακτικό σενάριο προβλέπεται ότι θα υπάρξει ένα πακέτο θετικών μέτρων της τάξεως του 1 δισ. ευρώ (756 εκατ. ευρώ, αν αφαιρεθούν τα οικογενειακά επιδόματα, τα οποία περιλαμβάνονται σε όλα τα σενάρια), το οποίο αναλύεται σε:

· 263 εκατ. ευρώ για μειώσεις στον ΕΝΦΙΑ (μεσοσταθμική μείωση κατά 10%)

· 229 εκατ. ευρώ για μείωση ασφαλιστικών εισφορών ελεύθερων επαγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών

· 150 εκατ. ευρώ για επιδότηση ενοικίου

· 103 εκατ. ευρώ για επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών στους νέους εργαζόμενους

· 22 εκατ. ευρώ για ενίσχυση Ειδικής Αγωγής και

· Ενίσχυση Προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι», το κόστος της οποίας έχει αποτυπωθεί και στο βασικό σενάριο.

Επιπρόσθετα στα θετικά μέτρα του 2019 προβλέπεται η μείωση της φορολογίας διανεμόμενων κερδών (δεν είχε ανακοινωθεί μέχρι πρότινος) και η μείωση του συντελεστή φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων από το 29% στο 28%, χωρίς δημοσιονομικό κόστος για το επόμενο έτος, καθώς οι μεταβολές θα καταγραφούν στα αποτελέσματα του 2020, όταν θα γίνει και η φορολόγηση των κερδών.

Πού βρισκόμαστε

Πρακτικά, με το «τρικ» του προϋπολογισμού διπλής ανάγνωσης, η κυβέρνηση δεν διακινδύνευσε μονομερή ενέργεια έναντι των δανειστών αφού στο βασικό σενάριο δεν παραβιάζεται η συμφωνία επί των προνομοθετημένων μέτρων. Παράλληλα όμως έστειλε και ένα μήνυμα στο εσωτερικό αλλά και το εξωτερικό ακροατήριο ότι θα ήθελε να μην εφαρμόσει τις περικοπές στις συντάξεις, χωρίς να διαταράσσεται ο στόχος για πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ.

Οι πρώτες αντιδράσεις από το Eurogroup είναι θετικές. Όλες οι πλευρές καλοδέχθηκαν την επιλογή των διαφορετικών σεναρίων, καμία όμως δεν προδιέγραψε το αποτέλεσμα, αν και η τοποθέτηση Σεντένο σύμφωνα με την οποία το μέτρο των περικοπών δεν είναι διαρθρωτικό, μπορεί να ερμηνευθεί με θετική διάσταση.

Το παιχνίδι των αριθμών θα συνεχιστεί τώρα με την υποβολή του προσχεδίου στην Κομισιόν, προκειμένου να αξιολογηθεί. Κρίσιμη είναι η παράμετρος της συμφωνίας επί των προβλέψεων με τους θεσμούς. Μέχρι σήμερα, δεν έχει υπάρξει ενιαία εκτίμηση κυβέρνησης και θεσμών για τα δημοσιονομικά μεγέθη και οι διατυπώσεις στο προσχέδιο για τα τελικά νούμερα είναι ιδιαίτερα προσεκτικές.

Ενδιάμεσοι σταθμοί για την τελική απόφαση -όπως έχει εκτιμήσει Ευρωπαίος αξιωματούχος- στις 3 Δεκεμβρίου από το Eurogroup είναι οι εκτιμήσεις της Κομισιόν στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου (τον Νοέμβριο), η έκθεση των θεσμών στο πλαίσιο της ενισχυμένης μεταμνημονιακής εποπτείας (δεύτερο δεκαπενθήμερο Νοεμβρίου) και φυσικά το Eurogroup στις 3 Δεκεμβρίου, με το μεγάλο ερώτημα να μην είναι άλλο από τη στάση της Γερμανίας και των «δορυφόρων» της, όταν στο τραπέζι θα μπουν και τα 600 εκατ. ευρώ των κερδών από ελληνικά ομόλογα. Πρακτικά, στις 21 Νοεμβρίου η κυβέρνηση θα πρέπει είτε να έχει ξεκάθαρη εικόνα για τη στάση των δανειστών, εφόσον συνεχίσει στην οδό της συνεννόησης, είτε σε περίπτωση αδυναμίας εξεύρεσης «αποδεκτής λύσης» να κινηθεί μονομερώς. Στο τελικό κείμενο του προϋπολογισμού στις 21 Νοεμβρίου δεν χωρούν εναλλακτικά σενάρια.

Ανοίγει ο δρόμος για αναδρομικά

Τα στοιχεία αναφορικά με την εκτέλεση του προϋπολογισμού 2018 έρχονται παράλληλα να επιβεβαιώσουν την πρόθεση της κυβέρνησης να δώσει έως το τέλος του έτους τα αναδρομικά σε ένστολους, πανεπιστημιακούς και δικαστικούς, όπως έγραψε το Euro2day.gr.

Το προσχέδιο επιβεβαιώνει την εγγραφή στις δαπάνες του τρέχοντος έτους ποσού 800 εκατ. ευρώ (σε καθαρή βάση) για τον λόγο αυτό, ενώ εκτιμάται ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα διαμορφωθεί σε 3,74% του ΑΕΠ φέτος, με υπέρβαση 445 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο.

Οι φόροι

Μεγάλες ανατροπές στους φόρους δεν προβλέπονται ούτε στο βασικό ούτε στο εναλλακτικό σενάριο. Στο βασικό σενάριο, το 2019 θα πληρώσουμε περισσότερους φόρους κατά 245 εκατ. ευρώ σε σχέση με φέτος καθώς τα φορολογικά έσοδα προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 51,370 από 51, 225 δισ. ευρώ.

Στο εναλλακτικό σενάριο, οι πρόσθετοι φόροι αναμένεται να ανέλθουν σε 263 εκατ. ευρώ. Η αύξηση αυτή προκύπτει, όπως υποστηρίζει το υπουργείο Οικονομικών, λόγω της μη μείωσης των συντάξεων αφού προκαλείται αύξηση των φορολογικών εσόδων από τον φόρο εισοδήματος των συνταξιούχων. Επίσης, τα έσοδα από τη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας, λόγω της μείωσης του ΕΝΦΙΑ κατά 10% μεσοσταθμικά, θα διαμορφωθούν το 2019 στα 2,768 δισ. ευρώ από 3,063 δισ. ευρώ, δηλαδή θα μειωθούν κατά 295 εκατ. ευρώ.

Οι δαπάνες

Το βασικό σενάριο προβλέπει ότι θα ανέλθουν σε 57,624 δισ. ευρώ από 57,794 δισ. ευρώ φέτος. Στο εναλλακτικό, οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού διαμορφώνονται στα 56,169 δισ. ευρώ, δηλαδή 1,455 δισ. ευρώ χαμηλότερα σε σχέση με το ποσό που προβλέπει το βασικό σενάριο, εξαιτίας της μη εφαρμογής των αντιμέτρων.