Έτος δομικών και δραματικών αλλαγών για τους αγρότες το 2017. Αλλάζουν όλα για εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους. Πως θα υπολογίζονται οι εισφορές. Βήμα – βήμα οι μεταβατικές περίοδοι για τον υπολογισμό των συντάξεων. Πότε χάνεται το 60% της σύνταξης.

Σαρωτικές είναι οι αλλαγές στις εισφορές, αλλά και στις συντάξεις εκατοντάδων χιλιάδων αγροτών, σε εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου.

Οι εισφορές θα καταβάλλονται μηνιαία και θα υπολογίζονται επί του πραγματικού φορολογητέου εισοδήματος της πλέον πρόσφατης εκκαθαρισμένης οικονομικής χρήσης. Αλλά και οι συντάξεις θα υπολογίζονται με μεικτό τρόπο, έως ότου εφαρμοστεί για όλους τους αγρότες ο υπολογισμός που ισχύει και όλους τους υπόλοιπους ασφαλισμένους, ήτοι Εθνική και ανταποδοτική σύνταξη.

Μέγιστη ανατροπή, που αναμένεται να επηρεάσει όλους τους νέους συνταξιούχους, θεωρείται η διάταξη που προβλέπει μείωση της σύνταξης σε όσους συνταξιοδοτηθούν από φέτος και μετά, εάν δεν πουλήσουν ή παραχωρήσουν τις καλλιέργειές τους.

Ολική ανατροπή στις εισφορές

Ας δούμε αναλυτικά τι αλλάζει στις εισφορές των αγροτών. Το 2017 μπήκε με το αριστερό. Οι σχεδόν 650.000 ασφαλισμένοι στον ΟΓΑ θα δουν τις εισφορές τους από τον Φεβρουάριο, να αυξάνονται, καθώς αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού τους.

Ήδη, στο τέλος του 2016, οι αγρότες έλαβαν ειδοποιητήρια με τις εισφορές δραματικά αυξημένες σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο, καθώς οι αυξήσεις ανέρχονταν από +23,2% έως και +27,3%. Τα ειδοποιητήρια αυτά αφορούσαν τις εισφορές για το α’ εξάμηνο του 2016 και έπρεπε να πληρωθούν έως το τέλος του 2016.

Και μάλιστα, αυτό ήταν το δεύτερο κύμα αυξήσεων για τους αυτοτελώς απασχολούμενους ασφαλισμένους του ΟΓΑ και των εργατών γης, που επιβάλλεται σε συνέχεια της εφαρμογής του ασφαλιστικού νόμου Κατρούγκαλου. Το πρώτο κύμα ήταν το καλοκαίρι του περασμένου χρόνου και αφορούσε το β’ εξάμηνο του 2015.

Με την έλευση του νέου έτους, οι αγρότες θα καταβάλλουν εισφορές που για κύρια σύνταξη θα ανέλθουν σταδιακά, έως το 2022, στο 20% και για υγεία άμεσα στο 6,95% επί του καθαρού φορολογητέου εισοδήματός τους. Όπως μάλιστα επισημαίνουν ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης, όλοι οι αυτοαπασχολούμενοι (αγρότες, ελεύθεροι επαγγελματίες και επιστήμονες) θα καταβάλλουν εισφορές σε μηνιαία βάση, με αποτέλεσμα οι αγρότες να κληθούν από τα τέλη Φεβρουαρίου να καταβάλλουν εισφορές σε μηνιαία βάση για το 2017 και τον Ιούνιο να πρέπει να πληρώσουν και το β’ εξάμηνο του 2016…

Πρόκειται για μια ανατροπή που αναμένεται να προκαλέσει την έντονη αντίδραση των αγροτών, οι οποίοι μάλιστα επισημαίνουν ότι για την συντριπτική πλειοψηφία των ασφαλισμένων στον ΟΓΑ, το πρώτο εξάμηνο κάθε έτους είναι «κενός χρόνος» αναφορικά με τα εισοδήματα των αγροτών, καθώς πληρωμές και επιδοτήσεις γίνονται από τον Ιούνιο και μετά.

Βάσει του νόμου Κατρούγκαλου (Ν.4387/2016) από το 2017 οι εισφορές των περίπου 650.000 ασφαλισμένων στον ΟΓΑ αγροτών συνδέονται με το εισόδημα, όπως γίνεται και για τους ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, αλλά με μια μεταβατική περίοδο τριών ετών. Ειδικότερα, το 2017 οι αγρότες θα πληρώσουν το 14% του εισοδήματός τους για εισφορά υπέρ σύνταξης, το 2018 θα κληθούν να καταβάλουν το 17% και από το 2019 και μετά το 20%.

Στον αντίποδα, και παρά την αρχική πρόβλεψη του νόμου, μετά από τις πιέσεις των εκπροσώπων των δανειστών η εισφορά για Υγεία ορίστηκε άμεσα (και όχι σταδιακά) στο 6,95% του εισοδήματος ενώ υπάρχει και η εισφορά για τον Λογαριασμό Αγροτικής Εστίας (ΛΑΕ) που έχει οριστεί στο 0,25%. Κατώτατο ασφαλιστέο εισόδημα ορίζεται στα 410,20 ευρώ τον μήνα, ενώ για ετήσιο φορολογητέο εισόδημα 70.330 ευρώ και άνω η εισφορά παραμένει ίδια λόγω πλαφόν.

Έτσι, για παράδειγμα αγρότης με μηνιαίο εισόδημα 410,20 ευρώ που αντιστοιχεί στο κατώτερο δυνατό ασφαλιστέο ποσό ανά μήνα και σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας καλύπτει την πλειοψηφία των αγροτών, θα κληθεί να πληρώσει για κύρια σύνταξη το 14%, ήτοι 57,43 ευρώ, το 6,95% για υγεία, που αντιστοιχεί σε 28,51 ευρώ, και 0,25% για ΛΑΕ, ήτοι 1,02 ευρώ. Συνολικά, η μηνιαία του εισφορά αθροίζεται σε 86,97 ευρώ.

Σε επίπεδο εξαμήνου, για να είναι συγκρίσιμα τα ποσά, θα κληθεί να πληρώσει 521,79 ευρώ, ποσό μειωμένο κατά 2,51% σε σχέση με την πρώτη ασφαλιστική κατηγορία του 2016, κατά 13,78% σε σχέση με την 2η ασφαλιστική κατηγορία του προηγούμενου έτους, και κατά 41,29% σε σχέση με την 5η κατηγορία. Βέβαια, οι εισφορές του 2016 είναι δραματικά αυξημένες σε σχέση με αυτές του 2015.

Και μάλιστα, ενώ οι αγρότες θα πληρώνουν ανά μήνα εισφορές για το 2017, τον Ιούνιο θα κληθούν να «ξοφλήσουν» και το β’ εξάμηνο του 2016, όπου για την 1η ασφαλιστική κατηγορία οι εισφορές ανέρχονται σε 535,2 ευρώ, αυξημένες κατά 27,3% σε σχέση με τις εισφορές που καταβλήθηκαν το 2015. Και αυτό γιατί η εισφορά για κύρια σύνταξη αυξήθηκε από 7% επί της ισχύουσας ασφαλιστικής κατηγορίας, σε 10%. Να σημειωθεί ότι το 2015, η εισφορά 10% ίσχυσε μόνο για το Β’ εξάμηνο.

Αυξημένες θα είναι για το Β’ εξάμηνο του 2016 και οι εισφορές υπέρ υγείας. Ειδικότερα, υπολογίζονται στο 3,61% του τεκμαρτού εισοδήματος κάθε ασφαλιστικής κλάσης και όχι στο 2,75% όπως συνέβαινε το 2015. Έτσι προκύπτει η αύξηση σε σχέση και με το αντίστοιχο εξάμηνο του προηγούμενου έτους.

Αναλυτικά, η εισφορά που αντιστοιχεί στην 2η ασφαλιστική κατηγορία ανέρχεται σε 605,2 ευρώ (αυξημένη κατά 26,2% σε σχέση με το 2015), σε 678,8 ευρώ (+25,1%) για την 3η κατηγορία και φθάνει σε 581,6 ευρώ (+23,3%) για την 7η και τελευταία ασφαλιστική κατηγορία.

Τι αλλάζει στις συντάξεις των αγροτών

Με μεικτό τρόπο θα υπολογίζεται η σύνταξη όσων αγροτών συνταξιοδοτηθούν από το νέο έτος και μετά. Οι αλλαγές προβλέπονται στον πρόσφατο ασφαλιστικό νόμο βάσει του οποίου οι νέες συντάξεις των αγροτών θα υπολογίζονται για μια μακρά μεταβατική περίοδο και συγκεκριμένα έως το 2031, με διπλό τρόπο. Στον αντίποδα, όσοι αγρότες έγιναν 67 ετών εντός του 2016 συνταξιοδοτήθηκαν με το παλαιό καθεστώς, χωρίς αλλαγές, δηλαδή με βάση τον τρόπο υπολογισμού που βασίζεται στα έτη ασφάλισης και στις καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές.

Ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης εκτιμούν πως όσοι βγουν το 2017 και τα αμέσως επόμενα έτη θα μετρήσουν ζημιές και θα καταλήξουν με χαμηλότερη σύνταξη, αν και θα καταβάλλουν εισφορές για επιπλέον χρόνια. Στον αντίποδα, από το υπουργείο Εργασίας και τον ΟΓΑ εκτιμούν ότι για τα πρώτα μεταβατικά χρόνια, οι συντάξεις των αγροτών ενδέχεται να είναι αυξημένες, κατά μερικά ευρώ, καθώς θα «τρέχει» η μείωση της Βασικής Σύνταξης και η αντίστοιχη αύξηση της Εθνικής, όπως αυτή προβλέπεται από το νόμο Κατρούγκαλου.

Ο νόμος προβλέπει πως για τις αιτήσεις συνταξιοδότησης που θα κατατεθούν από 1.1.2017 έως 31.12.2017 το ποσό της σύνταξης θα είναι μεικτό: κατά 93,8% θα αποτελείται από το ποσό που προκύπτει με βάση τις παλιές διατάξεις του ΟΓΑ και κατά ποσοστό 6,20% από το άθροισμα της εθνικής και ανταποδοτικής σύνταξης. Τα ποσοστά αυτά διαφοροποιούνται κάθε χρόνο μέχρι και το 2030, ώστε από το 2031 όλοι να παίρνουν το σύνολο της εθνικής και ανταποδοτικής σύνταξης, όπως συμβαίνει ήδη με τους ασφαλισμένους των άλλων Ταμείων που καταθέτουν αιτήσεις συνταξιοδότησης από 13.5.2016 και μετά. Η μεταβατική περίοδος κλιμακώνεται ως εξής:

Για τις αιτήσεις που θα κατατεθούν από 1.1.2018 έως 31.12.2030 το ποσό της εθνικής και της ανταποδοτικής σύνταξης διαμορφώνεται σταδιακά κατ’ έτος σε ποσοστό 12,90%, 19,60%, 26,30%, 33%, 39,70%, 46,40%, 53,10%, 59,80%, 66,50%, 73,20%, 79,90%, 86,60% και 93,30% αντίστοιχα.

Το ποσό που προκύπτει με βάση τις παλιές διατάξεις του ΟΓΑ, όπως αυτές ίσχυαν πριν από την ψήφιση του νόμου, διαμορφώνεται σταδιακά κατ’ έτος σε ποσοστό 87,10%, 80,40%, 73,70%, 67%, 60,30%, 53,60%, 46,90% 40,20% 33,50%, 26,80%, 20,10%, 13,40% και 6,70% αντίστοιχα. Έτσι, όσοι συνταξιοδοτούνται από 1.1.2031 και εφεξής λαμβάνουν ολόκληρο το ποσό της εθνικής και της ανταποδοτικής σύνταξης.

Οι ειδικοί επισημαίνουν πως στην πράξη διαμορφώνονται διαφορετικές ταχύτητες συνταξιούχων, ανάλογα με την ημερομηνία εξόδου στην συνταξιοδότηση.

Να σημειωθεί ότι, το παλαιό σύστημα προβλέπει υπολογισμό της σύνταξης με βάση τα χρόνια ασφάλισης και τις καταβληθείσες εισφορές (για κάθε μήνα προβλέπεται συγκεκριμένος συντελεστής εισφοράς και με βάση τη μέση τιμή εισφορών προκύπτει το ποσό των συνταξίμων αποδοχών).

Το νέο σύστημα παρέχει το άθροισμα της εθνικής (384 ευρώ για 20 και πλέον χρόνια ασφάλισης) και ανταποδοτικής σύνταξης. Συνεπώς, μειωμένη θα είναι η σύνταξη για όσους βγουν με 15-20 χρόνια, καθώς θα λάβουν ακόμη και μετά το 2031 κουτσουρεμένη εθνική σύνταξη (τα 384 ευρώ μειώνονται κατά 2% για κάθε έτος που λείπει από τα 20). Η ανταποδοτική σύνταξη θα υπολογίζεται επί τη βάσει των εισοδημάτων του αγρότη με συντελεστή αναπλήρωσης, ο οποίος προσδιορίζεται βάσει των ετών ασφάλισης.

Για πρώτη φορά, βάσει νόμου θα καταβάλλεται στους αγρότες προσωρινή σύνταξη κατά την αναμονή έκδοσης της τελικής απόφασης. Έτσι ο υποψήφιος συνταξιούχος θα λαμβάνει το 50% του μέσου μηνιαίου εισοδήματος των δώδεκα τελευταίων μηνών ασφάλισης που προηγούνται της υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης.

Ως μέσο μηνιαίο εισόδημα νοείται αυτό το όποιο προκύπτει από το πηλίκο του συνόλου των τρεχουσών εισφορών κυρίας ασφάλισης που καταβλήθηκαν κατά τους μήνες αυτούς, διαιρουμένου διά του 20% και διά του 12.

Σε κάθε περίπτωση, το ποσό της προσωρινής σύνταξης δεν μπορεί να υπολείπεται του ποσού που αντιστοιχεί στο 80% της εθνικής σύνταξης για την 20ετία. Με δεδομένο πως η εθνική σύνταξη είναι 384 ευρώ, δεν μπορεί να πέφτει κάτω από τα 307 ευρώ.