Το 2010 ξεκινούσε το ταξίδι των Ελλήνων στη χώρα των Μνημονίων. Τότε κανείς δεν μπορούσε να διανοηθεί το τσουνάμι των φόρων που θα ακολουθούσε και θα «σάρωνε» τα εισοδήματα των νοικοκυριών «εξαφανίζοντας» τη μεσαία τάξη.
Οι φόροι που επιβλήθηκαν στα μνημονιακά χρόνια αγγίζουν τα 40 δισ. ευρώ στα οποία περιλαμβάνονται και οι φόροι της διετίας 2016-2018. Και η φοροεπιδρομή δεν σταματά εδώ, αφού στην πενταετία 2017 ? 2021 ο λογαριασμός για πρόσθετους φόρους και εισφορές ανέρχεται σε 8,1 δισ. ευρώ.
Η αύξηση αυτή θα έλθει με τα μέτρα που έχουν ήδη νομοθετηθεί, ενώ παραμένει ζωντανή η απειλή επιπλέον επιβαρύνσεων εάν απαιτηθεί να επιβληθούν πρόσθετα μέτρα (μείωση αφορολόγητου και συντάξεων) για να κλείσει η δεύτερη αξιολόγηση. Οι φόροι «γονάτισαν» τα νοικοκυριά, «ροκάνισαν» τις καταθέσεις και μέρα με την ημέρα στερεύουν και τα χρήματα που βρίσκονται στα στρώματα.
Η υπερφορολόγηση έφερε περισσότερα έσοδα στα δημόσια ταμεία τα οποία το 2016 βρέθηκαν 1,7 δισ. ευρώ πάνω από τον στόχο που είχε τεθεί αλλά την ίδια ώρα, «φούσκωσαν» την τεράστια δεξαμενή των ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Τα χρέη προς την εφορία έχουν εκτιναχθεί σε επίπεδα άνω των 95 δισ. ευρώ και τους επόμενους μήνες με τον ρυθμό που αυξάνονται θα έχουν σπάσει το φράγμα των 100 δισ. ευρώ. Είναι ενδεικτικό πως στην επταετία 2010 – 2016 τα νοικοκυριά είδαν το ονομαστικό διαθέσιμο εισόδημά τους να μειώνεται κατά 57 δισ. ευρώ. Από τα 173,5 δισ. ευρώ που ήταν το 2010 κατέρρευσε στα 116,5 δισ. ευρώ.
Σε κάθε περίπτωση, το πρόγραμμα προσαρμογής που εκτελεί η Ελλάδα, στηρίζεται σε σημαντικό βαθμό στην αύξηση των φόρων, με τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις να βρίσκονται, σε όλα τα σενάρια, εγκλωβισμένοι σε έναν βαρύ φορο-λογαριασμό, χωρίς τέλος.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης του ΔΝΤ:
- Το σύνολο των εσόδων της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να διαμορφωθεί φέτος στα 87,3 δισ. ευρώ. Το 2021 το σχετικό ποσό προβλέπεται από το Tαμείο ότι θα διαμορφωθεί στα 95,4 δισ. ευρώ, δηλαδή πρόκειται να σημειωθεί μια αύξηση της τάξης των 8,1 δισ. ευρώ.
- Τα έσοδα από τους έμμεσους φόρους (ΦΠΑ, ειδικοί φόροι κατανάλωσης κ.λπ.) που πλήττουν αδιακρίτως όλους τους φορολογούμενους αναμένεται να διαμορφωθούν φέτος στα 30,7 δισ. ευρώ. Τα έσοδα αυτά προβλέπεται να ακολουθήσουν μια σταθερά ανοδική πορεία και να διαμορφωθούν το 2021 στα 34,2 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 3,5 δισ. ευρώ.
- Τα έσοδα από την άμεση φορολογία (φορολογία εισοδήματος, φόρος ακινήτων κ.λπ.) αναμένεται να διαμορφωθούν φέτος στα 16,6 δισ. ευρώ και το 2021 να ανέλθουν στα 18,4 δισ. παρουσιάζοντας αύξηση της τάξης των 2,2 δισ. ευρώ.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι προβλέπεται σημαντική αύξηση των φορολογικών εσόδων το 2019, έτος για το οποίο πιέζεται η κυβέρνηση να προχωρήσει στη λήψη μέτρων εισπρακτικού χαρακτήρα προκειμένου να εξασφαλιστούν οι στόχοι για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ.
Οι μεταβολές αυτές συνδέονται με τις προβλέψεις που κάνει το ΔΝΤ για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Σημαντικός παράγοντας για την πορεία των φορολογικών εσόδων είναι η ανάκαμψη της οικονομίας. Για το 2017 το Ταμείο προβλέπει ανάπτυξη 2,7% το 2017, για το 2018 στο 2,6%, για το 2019 στο 2,4%, για το 2020 στο 2% και για το 2021 στο 1,5%.
Ωστόσο, εκτός από την ανάκαμψη της οικονομίας, η συνεχής αύξηση των φορολογικών εσόδων δείχνει ότι τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις θα συνεχίσουν και τα επόμενα χρόνια να βιώνουν μια βαριά φορολογική πολιτική.
Το μεγάλο παζάρι που γίνεται αυτή τη στιγμή και από το οποίο εξαρτάται η ολοκλήρωση της αξιολόγησης είναι πόσα επιπλέον μέτρα θα πρέπει να λάβει η Ελλάδα προκειμένου να πετύχει τους στόχους για πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ τουλάχιστον έως το 2021, τους οποίους το ΔΝΤ θεωρεί ανέφικτους χωρίς μέτρα.
Εδώ κυριαρχεί το σενάριο της σημαντικής μείωσης του αφορολόγητου που θα φέρει νέες επιβαρύνσεις σε μισθωτούς, συνταξιούχους και αγρότες και αναμένεται να φουσκώσει ακόμη περισσότερο τον λογαριασμό των επόμενων ετών. Μεγάλο ψαλίδι αναμένεται και στις φοροαπαλλαγές, ενώ η κυβέρνηση ευελπιστεί πως θα αποφύγει, τουλάχιστον επί του παρόντος τη μείωση των υφιστάμενων συντάξεων, μέσω της κατάργησης της προσωπικής διαφοράς.
Τα μέτρα, η απαίτηση αυτά να νομοθετηθούν προκαταβολικά και πιθανά «ανταλλάγματα» για να μπορέσει η κυβέρνηση να διαχειριστεί επικοινωνιακά το νέο κύμα λιτότητας, βρίσκονται αυτές τις ώρες στο επίκεντρο των παρασκηνιακών διαβουλεύσεων.
Ποιοι θα πληρώσουν τον νέο φορο-λογαριασμό
Για να κλείσει το δημοσιονομικό κενό του 2018 και να εξασφαλιστεί ο στόχος για την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ, οι φορολογούμενοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με νέες επιβαρύνσεις που θα πλήξουν τα εισοδήματά τους και την κατανάλωση. Ειδικότερα, με την επιβολή πρόσθετων φόρων στα εισοδήματα τους απειλούνται:
1 Μισθωτοί, συνταξιούχοι και αγρότες. Ακόμη και όσοι αποκτούν πολύ χαμηλά εισοδήματα της τάξης των 580 ευρώ τον μήνα και μέχρι σήμερα δεν πλήρωναν φόρο για τις αποδοχές τους, με το νέο «κούρεμα» του αφορολογήτου ορίου θα κληθούν για πρώτη φορά να πληρώσουν φόρο. Ένα από τα σενάρια που έχουν επεξεργαστεί στο υπουργείο Οικονομικών προβλέπει το «ψαλίδι» στο αφορολόγητο όριο να μπει στην περιοχή των 7.000 ευρώ από 8.636 ευρώ που ανέρχεται σήμερα για μισθωτούς, συνταξιούχους και αγρότες χωρίς παιδιά. Η μείωση της έκπτωσης φόρου των 1.900 – 2.100 ευρώ που οδηγεί σε έμμεσο αφορολόγητο όριο, ενδεχομένως να συνοδευτεί από τις αλλαγές στους συντελεστές της φορολογικής κλίμακας οι οποίοι σήμερα κυμαίνονται από 22% έως 45%. Βέβαια το ΔΝΤ που επιμένει στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, υποστηρίζει ότι μια προσαρμογή του αφορολογήτου στα επίπεδα της Ευρωζώνης, θα δημιουργούσε τα περιθώρια για παράλληλη μείωση των συντελεστών φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων στα επίπεδα του 15%-20%. Δηλαδή, τα εισοδήματα να φορολογούνται με συντελεστές που θα ξεκινούν από 15% και θα φθάνουν σε 20%. Η μείωση αυτή, ευνοεί κυρίως τους έχοντες εισοδήματα άνω των 40.000 ευρώ, καθώς ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής από 45% που ανέρχεται σήμερα σύμφωνα με την πρόταση του ΔΝΤ θα πρέπει να μειωθεί στο 20%. Για παράδειγμα ελεύθερος επαγγελματίας με εισόδημα 65.000 ευρώ για το μέρος του εισοδήματος του που υπερβαίνει τις 40.000 ευρώ, δηλαδή για τις 15.000 ευρώ ο φόρος από 6.750 ευρώ που ανέρχεται σήμερα μειώνεται στις 3.000 ευρώ αν υιοθετηθεί η πρόταση του ΔΝΤ για φορολογικούς συντελεστής 15% – 20% στα εισοδήματα των φυσικών προσώπων. Οι αλλαγές στο αφορολόγητο όριο και τη φορολογική κλίμακα θα συνοδευτούν και από την κατάργηση της έκπτωσης 1,5% στη μηνιαία παρακράτηση φόρου στις μισθωτές υπηρεσίες που για τους φορολογούμενους σημαίνει περαιτέρω μείωση του μηνιαίου διαθέσιμου εισοδήματός τους. Για παράδειγμα, έγγαμος δημόσιος υπάλληλος χωρίς παιδιά με ετήσιο εισόδημα 15.000 ευρώ ή 1.250 ευρώ τον μήνα έχει μηνιαία παρακράτηση φόρου 120,33 ευρώ. Με την κατάργηση της έκπτωσης του 1,5% η παρακράτηση φόρου αυξάνεται στα 122,13 ευρώ τον μήνα.
Φοροδιαφυγή
13.000 εμφάνισαν οικειοθελώς αδήλωτα εισοδήματα
Ελκυστική αποδεικνύεται, όπως αναμενόταν άλλωστε, η ρύθμιση οικειοθελούς αποκάλυψης αδήλωτων εισοδημάτων για τους φορολογούμενους που έχουν ήδη ελεγχθεί από τους φοροελεγκτικούς μηχανισμούς και τους έχει κοινοποιηθεί προσωρινός διορθωτικός προσδιορισμός φόρου ή προστίμων. Όπως ανακοίνωσε χθες από το βήμα της Βουλής ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας, μέχρι τις αρχές του Φεβρουαρίου είχαν υποβληθεί περίπου 13.000 δηλώσεις οικειοθελούς αποκάλυψης φορολογητέας ύλης παρελθόντων ετών.
Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο πρωθυπουργός, η ρύθμιση που δίνει τη δυνατότητα στους φορολογούμενους να εμφανίσουν αποκρυβείσα φορολογητέα ύλη παρελθόντων ετών αποδίδει παρά τα όσα είχαν επισημανθεί περί ασύμφορης διαδικασίας λόγω καθορισμού υψηλών φορολογικών συντελεστών. Ο Αλ. Τσίπρας απαντώντας σε ερώτηση του επικεφαλής του Ποταμιού για τη διαφθορά ανέφερε ότι η διαφθορά δεν είναι ένα περιθωριακό φαινόμενο.
Όπως είπε διαφθορά και η φοροδιαφυγή, το λαθρεμπόριο και οι υπερτιμολογήσεις συνέτειναν στο να φτάσει η χώρα στο χείλος της χρεοκοπίας. Για τους ελέγχους και τα αποτελέσματα της πάταξης της φοροδιαφυγής και διαφθοράς ο πρωθυπουργός ανέφερε ότι:
- Προχωρεί ο έλεγχος στις λίστες φοροδιαφυγής (Λαγκάρντ, Μπόργιανς) και έχουν ήδη βεβαιωθεί φόροι και πρόστιμα ύψους 1 δισ. ευρώ. Επίσης έχουν σχηματιστεί 1.000 δικογραφίες ενώ έχει γίνει η ενοποίηση όλων των λιστών σε μία, με 1,270 εκατομμύριο ΑΦΜ.
- Το 2016 πραγματοποιήθηκαν 24.000 έλεγχοι σε λαθρεμπόριο καυσίμων και καπνικών και απέδωσαν 557 εκατ. ευρώ.
Ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρθηκε σε υποθέσεις που βρίσκονται υπό έρευνα καθώς και για το σκάνδαλο του ΚΕΕΛΠΝΟ που οδηγήθηκε στη Δικαιοσύνη. Το ΚΕΕΛΠΝΟ είναι άνδρο «μαύρου χρήματος», ρουσφετολογικών προσλήψεων και αδιαφάνειας είπε για να προσθέσει ότι οι εμπλεκόμενοι θα οδηγηθούν στη Δικαιοσύνη. Ο πρωθυπουργός μίλησε και για το σκάνδαλο Novartis με τα στοιχεία να οδηγούνται στον εισαγγελέα. Αφορούν στα δελτία τιμών φαρμάκων για το 2012, το 2013 και το 2014, όπου διατάξεις που προστέθηκαν, οδήγησαν σε αύξηση της τιμής φαρμάκων παρά την αντίθεση εισήγηση του ΕΟΦ.
Φορολογικές δηλώσεις
Το 55% μισθωτών – συνταξιούχων κάτω από το αφορολόγητο όριο
Από τις φορολογικές δηλώσεις μισθωτών και συνταξιούχων προκύπτει ότι τα εισοδήματά τους είναι τόσο μειωμένα που σε ποσοστό κοντά στο 55% είναι κάτω από το αφορολόγητο όριο. Σχεδόν έξι στους δέκα μισθωτούς και συνταξιούχους δήλωσαν πέρυσι στην εφορία εισόδημα χαμηλότερο από το αφορολόγητο όριο των 9.550 ευρώ, που ίσχυε για τα εισοδήματα του 2015.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι σε σύνολο 5,4 εκατομμυρίων φορολογουμένων με εισόδημα από μισθό ή σύνταξη, 3.020.000 άτομα δήλωσαν λιγότερα από 9.500 ευρώ και συνολικά 16,750 δισ. ευρώ ή σε μέσα επίπεδα 5.546 ευρώ ο καθένας.
Σε κάθετη πτώση τα εισοδήματα
Τα στοιχεία από την επεξεργασία των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος αναδεικνύουν ένα ακόμα συγκλονιστικό δεδομένο. Μέσα στην πρώτη πενταετία του Μνημονίου, τα εισοδήματα τα οποία δήλωσαν στην εφορία περίπου 8,5 εκατομμύρια φορολογούμενοι έκαναν ελεύθερη πτώση.
Το 2011, τα φυσικά πρόσωπα αποτύπωσαν στις δηλώσεις τους εισοδήματα συνολικού ύψους 104 δισ. ευρώ για το προηγούμενο έτος. Πέντε χρόνια αργότερα, φέτος, μετά βίας έφτασαν τα 74,5 δισ. ευρώ, ως αποτέλεσμα της εσωτερικής υποτίμησης των αποδοχών σε καθεστώς Μνημονίου αλλά και της συνεχιζόμενης φοροδιαφυγής.
Στα ποσά αυτά, ενσωματώνονται και τα δηλωθέντα εισοδήματα των ελευθέρων επαγγελματιών ή ακόμα και των μισθωτών – συνταξιούχων από άλλες πηγές πέραν των τακτικών αποδοχών τους, όπου τα περιθώρια απόκρυψης παραμένουν ενεργά.
2 1,9 εκατ. φορολογούμενοι με ιατρικά έξοδα: Σήμερα προβλέπεται έκπτωση φόρου 10% επί της δαπάνης για όσους δηλώνουν ιατρικά έξοδα που υπερβαίνουν το 5% του ετήσιου εισοδήματός τους. Δηλαδή για εισόδημα της τάξης των 10.000 ευρώ η εφορία αναγνωρίσει ιατρικές δαπάνες 500 ευρώ και η έκπτωση φόρου είναι 50 ευρώ. Η μείωση ή ενδεχομένως και κατάργηση της έκπτωσης αφορά περίπου 1,9 εκατ. φορολογούμενους που κάνουν χρήση της συγκεκριμένης φοροαπαλλαγής. Σε κάθε περίπτωση, η χορήγηση της έκπτωσης για τα ιατρικά έξοδα θα συνδεθεί με τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, αφού θα αναγνωρίζονται προς έκπτωση μόνο οι δαπάνες που γίνονται με τη χρήση πλαστικού χρήματος ή μέσω τράπεζας ή e-banking.
3 Νοικοκυριά που δικαιούνται επίδομα θέρμανσης. Το κονδύλι το οποίο έχει ήδη περικοπεί κατά 50% από την περίοδο 2015-2016 σχεδιάζεται να περιορισθεί ακόμη περισσότερο για τη περίοδο 2017 ? 2018. Σήμερα οι δικαιούχοι του επιδόματος θέρμανσης λαμβάνουν συνολικά 105 εκατ. ευρώ, ποσό που αναμένεται να περιορισθεί στα 55 εκατ. ευρώ.
4 Καταναλωτές. Το τελευταίο διάστημα βρίσκεται στο τραπέζι των συζητήσεων η αύξηση του μεσαίου συντελεστή ΦΠΑ από το 13% στο 14%, ως ένα από τα μέτρα που θα καλύψουν το δημοσιονομικό κενό του 2018. Η αύξηση αυτή, μπορεί να φέρει σε μόνιμη βάση αύξηση των φορολογικών εσόδων έως και 500 εκατ. ευρώ καθώς θα πλήξει άμεσα το πορτοφόλι όλων των φορολογούμενων, ακόμη και των πιο φτωχών νοικοκυριών. Και αυτό διότι ο μειωμένος συντελεστής επιβάλλεται σε προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, όπως είναι τα νωπά τρόφιμα και το ηλεκτρικό ρεύμα. Η αύξηση πρόκειται να πλήξει και την ανταγωνιστικότητα του τουριστικού προϊόντος της χώρας, καθώς ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ εφαρμόζεται και στις διανυκτερεύσεις των ξενοδοχείων και των τουριστικών καταλυμάτων.
Ακολουθείστε το iPaidia στο Google News
