Τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν την περιουσία τους σε εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες που μέχρι πρότινος δεν μπορούσαν δίνει η κυβέρνηση.

Πρόκειται για ιδιοκτήτες διατηρητέων κτιρίων, δεσμευμένων οικοπέδων (που δεσμεύτηκαν για τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων) και έχει παγώσει για χρόνια η διαδικασία της απαλλοτρίωσης, εγκαταλελειμμένων βιομηχανιών αλλά και ξενοδοχείων, οι οποίοι τώρα μπορούν να βγουν από την ομηρεία μέσω της ενεργοποίησης του πολεοδομικού «εργαλείου» που είναι η μεταφορά του συντελεστή δόμησης. Στόχος είναι το όποιο εμπόδιο υπάρχει σήμερα στην αξιοποίηση ενός ακινήτου να υπερπηδάται με τη μεταφορά του συντελεστή δόμησης σε περιοχές «υποδοχής». Την ίδια ώρα, στον σχεδιασμό του υπουργείου Περιβάλλοντος είναι η μεταφορά του συντελεστή δόμησης να εφαρμοστεί και στην τακτοποίηση αυθαιρέτων.

«Η κυβέρνηση θεωρεί ως υψηλή προτεραιότητα την ενεργοποίηση επιτέλους του θεσμού της μεταφοράς του συντελεστή δόμησης. Το μέτρο αυτό θα επιτρέψει τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων σε πυκνοδομημένες πόλεις με μικρό κόστος, θα απελευθερώσει δεκάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες δεσμευμένων οικοπέδων ή διατηρητέων κτιρίων και θα δώσει νέα ώθηση στην οικοδομική δραστηριότητα», λέει μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Δημήτρης Οικονόμου. «Στη σημερινή περίοδο, με το διπλό βάρος της ανάγκης μεταμνημονιακής κινητοποίησης της οικονομίας και του κορωνοϊού, οι ανάγκες αυτές είναι απολύτως επείγουσες».

Δύο είναι οι προϋποθέσεις για να λειτουργήσει στην πράξη η μεταφορά του συντελεστή δόμησης: το πρώτο είναι ο καθορισμός συγκεκριμένων περιοχών που θα λειτουργήσουν ως Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή Δόμησης και το δεύτερο είναι η ενεργοποίηση της Ψηφιακής Τράπεζας Γης.

Μέσα στον χρόνο

Σε ό,τι αφορά τις Ζώνες Υποδοχής, από το Περιβάλλοντος προωθούν τον καθορισμό τους με δύο τρόπους: 1) με ένα πρόγραμμα ταχείας οριοθέτησής τους (εντός του 2020) σε δεκάδες δήμους, το οποίο έχει ήδη σχεδιαστεί, έχει εξασφαλιστεί η σχετική χρηματοδότηση και οι σχετικές μελέτες αναμένεται να προκηρυχθούν σε δύο μήνες. Ο σχεδιασμός προβλέπει περικεντρικές περιοχές της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης κι άλλων μεγάλων πόλεων, αλλά και αναπτυσσόμενες τουριστικά περιοχές, 2) με τα Τοπικά Πολεοδομικά που μέσα σε μία εξαετία θα καλύψουν όλη την Ελλάδα (τα πρώτα με ολοκλήρωση σε δυόμισι χρόνια), μέσω των οποίων θα καθορίζονται και Ζώνες Υποδοχής που δεν θα έχουν καθοριστεί από το πρώτο πρόγραμμα.

Για την ενεργοποίηση της Ψηφιακής Τράπεζας Γης («ΤΑ ΝΕΑ» αναφέρθηκαν εκτενώς στο θέμα στο φύλλο της 30ής Μαρτίου 2020), η θεσμοθέτησή της θα γίνει στο πλαίσιο ενός σχεδίου νόμου για θέματα χωροταξίας και πολεοδομίας που αναμένεται να ψηφιστεί τον ερχόμενο Ιούνιο. Φορέας υλοποίησης είναι το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ), το οποίο υπέβαλε και την πρόταση αρχικά.

Στόχος είναι η Ψηφιακή Τράπεζα Γης να έχει και τον ρόλο ενός μηχανισμού λειτουργίας της μεταφοράς συντελεστή δόμησης που δεν θα περιορίζεται στην αρχειοθέτηση των τίτλων, αλλά με απρόσωπη ηλεκτρονική διαδικασία θα αντιστοιχεί προσφορά τίτλων (δηλαδή μεταφερόμενα δικαιώματα από υποψήφιους πωλητές) με ζήτηση για τέτοια δικαιώματα (δηλαδή με υποψήφιους αγοραστές).

Η κατάσταση σήμερα

Σήμερα, όπως εξηγούν από το υπουργείο Περιβάλλοντος, είναι σε εκκρεμότητα 3.837 συνολικά τίτλοι δικαιώματος μεταφοράς συντελεστή δόμησης, οι οποίοι αντιστοιχούν σε 428.602 τετραγωνικά μέτρα μεταφερόμενης επιφάνειας. Συνολικά έχουν εκδοθεί 19.763 τίτλοι (έγκυροι και άκυροι σήμερα). Και η συνολική επιφάνεια που αντιστοιχεί στους αρχικούς τίτλους είναι 1.125.815 τετραγωνικά μέτρα.

Ιστορική αναδρομή

Στην Ελλάδα ο σχεδιασμός για τη μεταφορά συντελεστή δόμησης πάει πίσω στο 1979. Ωστόσο, έπειτα από αλλεπάλληλους σχετικούς νόμους, που κρίθηκαν πλην ενός αντισυνταγματικοί, και του τελευταίου νόμου (4495/2017), που δεν έχει κριθεί αντισυνταγματικός, παραμένει ανενεργός. Κι αυτό, όπως εξηγούν από το υπουργείο Περιβάλλοντος, οφείλεται σε τεχνικές και διοικητικές δυσκολίες που αντιμετωπίζονται με τα μέτρα που ετοιμάζει το υπουργείο.

Στο μεταξύ, οι ακυρωθέντες ως αντισυνταγματικοί παλαιότεροι νόμοι, που λειτουργούσαν για κάποια διαστήματα, έχουν αφήσει και «ουρές», με τη μορφή τίτλων μεταφοράς συντελεστή δόμησης που έχουν χορηγηθεί σε ιδιοκτήτες, οι οποίοι μέσω αυτών παραχώρησαν δικαιώματα δόμησης, αλλά δεν μπορούν να αξιοποιηθούν επειδή το συνολικό σύστημα είναι σήμερα ανενεργό.