: Σε τελική ευθεία έχει μπει το σχέδιο του «Ελευθερία». Στις 26 Δεκεμβρίου θα φτάσουν στην Ελλάδα οι πρώτες δόσεις του BNT162b1 και αμέσως θα ξεκινήσει ο εμβολιασμός των ομάδων πού βρίσκονται σε προτεραιότητα.

: Πόσες δόσεις εμβολίου θα παραλάβει η Ελλάδα

Στην τελική ευθεία μπαίνει το εθνικό σχέδιο «Ελευθερία» για τη θωράκιση του πληθυσμού έναντι του κορωνοϊού. Την δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων η Ελλάδα παραλαμβάνει τις πρώτες δόσεις του BNT162b1 των /BioNTEch, με τους υγειονομικούς αλλά και πολιτικά πρόσωπα να υποβάλλονται σε εμβολιασμό, σε μία κίνηση με ισχυρό συμβολισμό για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας.

Μέσα στον Ιανουάριο εκτιμάται ότι θα έχει ολοκληρωθεί ο εμβολιασμός στο ΕΣΥ και στις Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων ενώ θα έχει ξεκινήσει και η χορήγηση του εμβολίου κατά του κορωνοϊού στα άτομα 65 ετών και άνω και στις ευπαθείς ομάδες, που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο εάν μολυνθούν.

Μέσα στις επόμενες δέκα ημέρες, σταδιακά, η χώρα μας αναμένεται να παραλάβει 160.000 δόσεις από το εμβόλιο των Pfizer/BioNTEch, ενώ έως το τέλος Ιανουαρίου από τις ίδιες εταιρίες επιπλέον 500.000 δόσεις. Επίσης, τον ίδιο, πρώτο μήνα του νέου έτους, την Ελλάδα αναμένονται 200.000 δόσεις του εμβολίου της και 300.000 δόσεις από την φαρμακευτική εταιρία . Υπενθυμίζεται ότι στη χώρα μας αναλογούν από τις συμφωνίες που έχει συνάψει η Ευρωπαϊκή Ένωση με τις επτά παρασκευάστριες εταιρίες 25 εκατ. δόσεις για το 2021.

Η εθνική εκστρατεία εμβολιασμού, «Ελευθερία» ξεκινά την Κυριακή 27 Δεκεμβρίου, από πέντε νοσοκομεία αναφοράς κορωνοϊού στην Αττική (πρόκειται για τα νοσοκομεία «Ευαγγελισμός», «Σωτηρία», «Αττικόν», «Θριάσιο» και «Ασκληπιείο»), όπου συνολικά 250 άτομα από το προσωπικό, υγειονομικό και διοικητικό, θα λάβουν την πρώτη δόση, και έπειτα από 21 ημέρες θα κληθούν να λάβουν και τη δεύτερη δόση ώστε να ολοκληρωθεί ο εμβολιασμός τους.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, το τριήμερο 27-29 Δεκεμβρίου , όπως το προσωπικό των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ), των κλινικών covid-19 και των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ). Επίσης, προβλέπεται και η εμβολιαστική θωράκιση του υγειονομικού προσωπικού των Κινητών Μονάδων Υγείας (ΚΟΜΥ) που θα διενεργήσουν στη συνέχεια τον εμβολιασμό σε όλες τις Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων και Χρονίων Νοσημάτων.

Παράλληλα, την τελευταία εβδομάδα του Δεκεμβρίου θα δώσουν το δικό τους ηχηρό μήνυμα για την αξία του εμβολιασμού, λαμβάνοντας την πρώτη δόση, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας και οι πολιτικοί αρχηγοί των κομμάτων, πλην του Κυριάκου Βελόπουλου.

Η διαδικασία για την έγκριση του στην Ευρώπη

Σήμερα, συνεδριάζει η αρμόδια Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ) με θέμα την εξέταση όλων των επιστημονικών στοιχείων που αφορούν στην ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του εμβολίου των Pfizer/BioNTEch. Παρότι το BNT162b1 έχει ήδη εγκριθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ) και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι αξιολογητές του ΕΜΑ θα εξετάσουν ενδελεχώς την αξιοπιστία των κλινικών δεδομένων, προκειμένου να αποφανθούν θετικά. Σημειώνεται ότι μέχρι και την περασμένη Πέμπτη στο Ηνωμένο Βασίλειο είχαν χορηγηθεί 137.897 δόσεις εμβολίου και άλλες 49.567 στις ΗΠΑ.

Η απόφαση για την έγκριση του εμβολίου αναμένεται να ανακοινωθεί μέσα στην ημέρα. Εφόσον από τον ΕΜΑ δοθεί το «πράσινο φως», θα συγκληθεί άμεσα το Κολέγιο των Επιτρόπων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), το οποίο θα κληθεί να επικυρώσει την απόφαση του Οργανισμού και να την κοινοποιήσει στις 27 χώρες μέλη της.

Σε ό,τι αφορά το Κολέγιο των Επιτρόπων, ενώ έχει δυνατότητα σύγκλησης εντός 48 ωρών, στην προκειμένη περίπτωση θα συνεδριάσει το νωρίτερο δυνατό, πιθανότατα την Τρίτη, για την επίσπευση της εμβολιαστικής εκστρατείας στην Ευρώπη, κατόπιν σχετικής προτροπής της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Υπενθυμίζεται ότι η ίδια διαδικασία, δηλαδή εξέταση του αιτήματος έγκρισης από τον ΕΜΑ και επικύρωση της απόφασης από το Κολέγιο των Επιτρόπων, θα επαναλαμβάνεται για κάθε ένα από τα υπόλοιπα υποψήφια εμβόλια για τον κορονοϊό, , να είναι το εμβόλιο mRNA-1273 της φαρμακευτικής εταιρίας Moderna, την Τετάρτη 6 Ιανουαρίου 2021. Προς το παρόν δεν έχει γνωστό πότε θα αιτηθεί έγκριση του εμβολίου της η AstraZeneca.

Η ημερομηνία – ορόσημο για την έγκριση και κυκλοφορία του εμβολίου είναι η 23η Δεκεμβρίου. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της ΕΕ, οι αποστολές των εμβολίων θα ξεκινήσουν σταδιακά από την Τετάρτη με στόχο όμως να ολοκληρωθούν ταυτόχρονα για όλες τις χώρες μέλη το ερχόμενο Σάββατο. Πλήθος φορτίων με το όνομα της κάθε χώρας μέλους να αναγράφεται στην ετικέτα, θα είναι έτοιμα προς αποστολή από το εργοστάσιο της Pfizer στο Πούουρς του Βελγίου.

Πρόκειται για μια μικρή φλαμανδική κωμόπολη, στο βόρειο τμήμα της χώρας, κοντά στα σύνορα με την Ολλανδία και μόλις 30 χλμ. από τις Βρυξέλλες. Αυτή είναι η τοποθεσία όπου βρίσκονται οι μεγαλύτερες και πλέον σύγχρονες εγκαταστάσεις της Pfizer στην Ευρώπη. Εκτός από καθαυτή τη φαρμακοβιομηχανία, στο Πούουρς υπάρχει το διαμετακομιστικό κέντρο της κολοσσιαίας αμερικανικής πολυεθνικής, ένας τεράστιος κόμβος διακίνησης φαρμάκων προς όλη την Ευρώπη -και όχι μόνο.

Πώς θα φτάσουν τα στην Ελλάδα

Με δεδομένο ότι η ταυτόχρονη παραλαβή των πρώτων δόσεων θα γίνει την επομένη των Χριστουγέννων, στην Ελλάδα οι προετοιμασίες για την «υποδοχή» του πολύτιμου φορτίου είναι πυρετώδεις. Πολυπληθής ομάδα από τα υπουργεία Υγείας, Ψηφιακής Πολιτικής και Προστασίας του Πολίτη, με έδρα το Επιχειρησιακό Κέντρο της Πολιτικής Προστασίας, στο Μαρούσι, θα αναλάβει να υλοποιήσει το περίπλοκο, αλλά και εξαιρετικά σημαντικό εγχείρημα της διαδικασίας του εμβολιασμού έτσι ώστε να θωρακιστούν το συντομότερο δυνατόν όσο το δυνατόν περισσότεροι πολίτες.

Στο επιχειρησιακό Κέντρο της Πολιτικής Προστασίας θα λειτουργεί το Μητρώο Εμβολίων στο οποίο θα καταχωρούνται όλα τα δεδομένα του υπουργείου Υγείας για τους αποθηκευτικούς χώρους και τα εμβολιαστικά κέντρα της χώρας. Τα στοιχεία αυτά θα αποστέλλονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, από όλες τις χώρες προκειμένου να διαμορφώνεται με ευκρίνεια η εικόνα για τον ρυθμό ανταπόκρισης του πληθυσμού στην εμβολιαστική εκστρατεία. Την ενημέρωση των πολιτών για την πορεία της εμβολιαστικής εκστρατείας θα αναλάβουν από σήμερα, κατά το πρότυπο των κ.κ. Τσιόδρα και Χαρδαλιά, η ομότιμη καθηγήτρια Παιδιατρικής, Μαρία Θεοδωρίδου και ο γενικός γραμματέας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Μάριος Θεμιστοκλέους.

Υπηρεσιακοί παράγοντες των τριών υπουργείων Υγείας, Ψηφιακής Πολιτικής και Προστασίας του Πολίτη, σε συνεργασία με στελέχη του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος», αεροπορικών εταιρειών, με διαμεταφορείς και διεθνείς εταιρίες ταχυμεταφορών έχουν εκπονήσει πολλά και εναλλακτικά σχέδια ώστε τίποτα να μην πάει στραβά σε μία διαδικασία που ενέχει μεγάλες προκλήσεις για όλη την εγχώρια εφοδιαστική αλυσίδα.

Φορτηγά διεθνών μεταφορών μπορούν να καλύψουν τα 2.800 χλμ. από το Πούουρς ως την Αθήνα σε λιγότερο από δύο 24ωρα. Τα τρένα πιθανώς ακόμη πιο γρήγορα, ενώ τα αεροπλάνα μπορούν φέρουν το εμβόλιο στην Ελλάδα μέσα σε μόλις 3-4 ώρες. Η τελική απόφαση για το μέσον μεταφοράς που θα επιλέγεται κάθε φορά εναπόκειται όχι μόνο στην ελληνική κυβέρνηση – ή σε άλλη κυβέρνηση ευρωπαϊκής χώρας- αλλά και στην Pfizer, προκειμένου να μην τίθεται σε κίνδυνο το πολύτιμο φορτίο.

Ο «Ιπποκράτης» στην υπηρεσία της «Ελευθερίας»

Από την ώρα που τα εμβόλια θα φτάνουν σε ελληνικό έδαφος θα ενεργοποιείται παράλληλα και το αναλυτικό σχέδιο ασφάλειας, που καταρτίστηκε από την και της μεταφοράς των εμβολίων με τελικό προορισμό τα εμβολιαστικά κέντρα.

Ήδη σε έξι μεγάλες φαρμακαποθήκες σε πέντε περιοχές της χώρας -Αττική, Θεσσαλονίκη, Κρήτη, Πάτρα και Τρίκαλα- έχουν τοποθετηθεί 14 ψύκτες βαθείας κατάψυξης όπου θα αποθηκεύονται τα εμβόλια. Το πρώτο εμβόλιο των Pfizer/BioNTech ενέχει δυσκολίες τόσο στη μεταφορά όσο και στην αποθήκευσή του. Όπως είναι ήδη γνωστό, για την καλή συντήρησή του απαιτεί θερμοκρασίες έως -70 βαθμούς Κελσίου. Ενώ τα άλλα δύο εμβόλια μπορούν να συντηρούνται σε θερμοκρασίες μεταξύ -2 και -8 βαθμών Κελσίου, όπως τα περισσότερα γνωστά εμβόλια.

Περίπου 3.000 με 4.000 άτομα από τα Σώματα Ασφαλείας θα φυλάσσουν σε 24ωρη βάση τις αποθήκες και θα περιφρουρούν τη διαδικασία της διανομής στα 1.018 εμβολιαστικά κέντρα. Για παράδειγμα, αν η μεταφορά των εμβολίων γίνεται οδικώς η αυτοκινητοπομπή θα συνοδεύεται από οχήματα της Ελληνικής Αστυνομίας (ΕΛ.ΑΣ).

Όπου χρειαστεί θα επιστρατευθούν εναέρια μέσα της ΕΛ.ΑΣ. όπως τα ελικόπτερα που διαθέτει, όπως και του Πυροσβεστικού Σώματος, ενώ για τη μεταφορά εμβολίων σε ακριτικά σημεία της χώρας και στα νησιά θα αξιοποιηθούν τα σκάφη του Λιμενικού Σώματος. Για κάθε διανομή και μεταφορά θα καταρτίζεται ένα έκτακτο σχέδιο περιφρούρησης των εγκαταστάσεων και θα ορίζονται οι συνοδείες ασφάλειας για την μεταφορά των εμβολίων.

Εμβόλια: Πώς θα γίνει ο εμβολιασμός στην Ελλάδα - Τα ΝΕΑ στοιχεία

Από τα νοσοκομεία ξεκινά ο

Οι «ήρωες της πρώτης γραμμής» που δίνουν καθημερινά όλους αυτούς τους μήνες τη μάχη με τον κορωνοϊό στα νοσοκομεία του ΕΣΥ θα είναι οι πρώτοι που θα εμβολιαστούν, σύμφωνα με την προτεραιοποίηση που έχει κάνει η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών.

Σε μια κίνηση υψηλού συμβολισμού για τον αγώνα των επαγγελματιών υγείας στη μάχη κατά της πανδημίας, την Κυριακή 27 Δεκεμβρίου συνολικά 250 υγειονομικοί εργαζόμενοι από τα νοσοκομεία «Ευαγγελισμός», «Σωτηρία», «Αττικόν», «Θριάσιο» και «Ασκληπιείο» θα είναι οι πρώτοι που θα εμβολιαστούν κατά της νόσου COVID-19 στην Ελλάδα. Την εκκίνηση της διαδικασίας θα σηματοδοτήσει ο εμβολιασμός μιας νοσηλεύτριας, που εκδήλωσε από τους πρώτους ενδιαφέρον να προστατευθεί από τον νέο κορωνοϊό, που έχει μέχρι σήμερα στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερους από 4.000 συμπολίτες μας.

Ακολούθως, θα προσέλθουν στα Εμβολιαστικά Κέντρα των προαναφερόμενων νοσοκομείων άτομα που κατέχουν κομβικές θέσεις για την εύρυθμη λειτουργία των δομών, όπως οι διοικητές, οι διευθυντές των ιατρικών και νοσηλευτικών υπηρεσιών, οι επικεφαλής των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας και των Κλινικών COVID-19 αλλά και στελέχη των οικονομικών και διοικητικών υπηρεσιών.

Οι εργαζόμενοι του ΕΣΥ, μόνιμοι και συμβασιούχοι, ανέρχονται σε 115.258. Σύμφωνα με τον υφυπουργό Υγείας, Βασίλη Κοντοζαμάνη, το προσωπικό των νοσοκομείων έχει εκδηλώσει μεγάλο ενδιαφέρον να εμβολιαστεί κατά του κορωνοϊού.

Η διαδικασία καταγραφής των υγειονομικών που θέλουν να εμβολιαστούν ολοκληρώνεται σήμερα, αλλά από το υπουργείο Υγείας έχει δοθεί οδηγία να συνεχιστεί η διαδικασία ενημέρωσης των εργαζομένων από τις Επιτροπές Λοιμώξεων των νοσοκομείων για τα οφέλη του εμβολίου τόσο για τους ίδιους όσο και για τη θωράκιση του συστήματος υγείας, μετά τις διαμαρτυρίες ότι δεν δόθηκε επαρκής χρόνος για να επικοινωνηθεί η σημασία του εμβολιασμού. Ο θάνατος 14 εργαζομένων, νοσηλευτών και άλλων ειδικοτήτων, σε νοσοκομεία αποτελεί μια διαρκή, βαριά υπενθύμιση της ανάγκης προστασίας του υγειονομικού προσωπικού από τον κορωνοϊό και τη λοίμωξη που προκαλεί.

Παράλληλα, η διαδικασία «τρέχει» και για τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα της υγείας (ιδιωτικές κλινικές, διαγνωστικά κέντρα, ιδιωτικά ιατρεία). Εκτιμάται ότι οι εργαζόμενοι αυτοί είναι περί τις 30.000 πανελλαδικά, και σύμφωνα με στελέχη μεγάλων ιδιωτικών δομών υγείας υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για εμβολιασμό όπως αυτό αποτυπώνεται στις σχετικές φόρμες καταγραφής που αποστέλλονται στο υπουργείο Υγείας.

Σε ό,τι αφορά στις ιδιωτικές δομές υγείας, ο εμβολιασμός του προσωπικού θα γίνεται εσωτερικά σε αυτές προς απλοποίηση της διαδικασίας, ενώ υπό διαμόρφωση βρίσκεται το σχέδιο για την κάλυψη των μεμονωμένων ιδιωτών γιατρών. Το πιθανότερο σενάριο είναι οι ιδιώτες γιατροί να εμβολιάζονται με βάση την ειδικότητά τους και τη σχέση της με την επιδημία, πχ παθολόγοι, πνευμονολόγοι κατά προτεραιότητα, σε χώρους που θα έχουν ορίσει οι κατά τόπους Ιατρικοί Σύλλογοι.

Την Δευτέρα 4 Ιανουαρίου θα ξεκινήσει ο εμβολιασμός των φιλοξενουμένων στις περίπου 350, ιδιωτικές και μη, Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων από τις 65 Κινητές Ομάδες (ΚΟΜΥ) του ΕΟΔΥ. Ο στόχος είναι να έχει ολοκληρωθεί η χορήγηση της πρώτης δόσης στους 20.000 φιλοξενούμενους στις Μονάδες εντός 15 ημερών. Εκπρόσωποι των οίκων ευγηρίας αναφέρουν στο ΘΕΜΑ ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από τους ηλικιωμένους να εμβολιαστούν καθώς αυτό θα άρει την απαγόρευση του επισκεπτηρίου που ισχύει επί μήνες, και θα τους επιτρέψει να ξαναδούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα.

Ασκήσεις προσομοίωσης στα 1.018 εμβολιαστικά κέντρα

Εν αναμονή της παραλαβής των πρώτων δόσεων, σήμερα Δευτέρα ξεκινούν οι ασκήσεις προσομοίωσης της εμβολιαστικής διαδικασίας όπως αυτή θα πραγματοποιείται στα Κέντρα Υγείας και στα Περιφερειακά Ιατρεία της χώρας. Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα δοκιμαστεί η ανταπόκριση του συστήματος των ραντεβού, της προσέλευσης στο εμβολιαστικό κέντρο, της ενημέρωσης του πολίτη και της χορήγησης του εμβολίου.

Η αρχική εκτίμηση για τον χρόνο που θα διαρκεί η επίσκεψη του πολίτη στο εμβολιαστικό κέντρο είναι 10 λεπτά, θεωρείται όμως ότι μπορεί αυτό το χρονικό πλαίσιο να συμπτυχθεί στα 7 λεπτά. Το «κέρδος» ακόμη και των τριών λεπτών ανά επίσκεψη είναι σημαντικό στον τελικό υπολογισμό των ραντεβού που μπορούν να πραγματοποιηθούν στα εμβολιαστικά κέντρα. Είναι προφανές πως όσο περισσότερα ραντεβού πραγματοποιούνται, τόσο γρηγορότερα θα «χτισθεί» το τείχος ανοσίας στον ελληνικό πληθυσμό. Υπενθυμίζεται ότι για τον έλεγχο της επιδημίας πρέπει να εμβολιαστεί το 60-70% των πολιτών.

Στα 1.018 εμβολιαστικά κέντρα θα εξελιχθεί η δεύτερη φάση της εκστρατείας «Ελευθερία», που αναμένεται να ξεκινήσει το τελευταίο 10ήμερο του Ιανουαρίου. Σε αυτά θα εμβολιαστούν οι περίπου 2,4 εκατ. Πολίτες ηλικίας 65 χρόνων και άνω καθώς και οι περίπου 2,5 εκατ. Πολίτες με σοβαρά χρόνια νοσήματα (διαβητικοί, καρδιοπαθείς, πάσχοντες από νοσήματα του αναπνευστικού κα.).

Για το ραντεβού στα εμβολιαστικά κέντρα κομβικό ρόλο θα έχουν οι υπηρεσίες του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής που έχουν αναπτύξει τέσσερις τρόπους ώστε οι πολίτες να βρίσκονται τη σωστή ώρα στο εμβολιαστικό κέντρο. Ο στην οποία έχουν εγγραφεί περίπου 850.000 ασφαλισμένοι. Για αυτούς το σύστημα θα επιλέγει το πλησιέστερο εμβολιαστικό κέντρο και θα καθορίζει τις ημερομηνίες για τη χορήγηση των δύο δόσεων μέσω sms, email ή τηλεφωνικών κλήσεων. Ο δεύτερος τρόπος είναι μέσω της πλατφόρμας όπου οι ενδιαφερόμενοι θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν το εμβολιαστικό κέντρο και να κλείσουν τα ραντεβού.

Τρίτος και ενδεχόμενος πιο άμεσος τρόπος για την πλειοψηφία των ηλικιωμένων είναι ο καθορισμός ραντεβού μέσω των φαρμακείων της γειτονιάς τους. Θα μπορούν να ζητήσουν πρόσβαση στο σύστημα με τη συνδρομή του φαρμακοποιού τους (με χρήση ΑΜΚΑ, όπως θα γινόταν για τη συνταγογράφηση φαρμάκων). Τέλος, ραντεβού για εμβολιασμό θα μπορούν να κλείνουν οι πολίτες και μέσω των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ).

Πότε ξεκινά να δρα το

Η ανοσία ξεκινά να οικοδομείται σταδιακά εντός τεσσάρων εβδομάδων από τη χορήγηση της πρώτης δόσης, σύμφωνα με τις κλινικές δοκιμές που αξιολόγησαν τα επίπεδα της ανοσίας 7 ημέρες μετά τη χορήγηση της δεύτερης δόσης (με διαφορά κατά μέσο όρο 28 ημερών μεταξύ των δύο δόσεων). Αλλά οι ερευνητές πιστεύουν ότι ο οργανισμός αναπτύσσει ανοσία πολύ νωρίτερα. Συνεπώς, ήδη από την πρώτη δόση το άτομο θεωρείται ότι έχει μειωμένο κίνδυνο τόσο να νοσήσει όσο και να μεταδώσει τον κορονοϊό σε άλλα άτομα.

Ωστόσο, από τις κλινικές δοκιμές έχει καταστεί σαφές ότι είναι απαραίτητες και οι δύο δόσεις. Διότι η πρώτη δόση είναι αυτή που κινητοποιεί τον οργανισμό να παράγει αντισώματα και η δεύτερη είναι αναγκαία για τη διατήρηση της ανοσίας. Προς το παρόν δεν είναι ξεκάθαρο πόσο χρόνο διαρκεί η ανοσία που προσφέρει το εμβόλιο, επειδή οι κλινικές μελέτες δεν είχαν σχεδιαστεί να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα.

Αν όμως αναλογιστεί κανείς ότι όλες οι κλινικές δοκιμές διήρκεσαν τουλάχιστον έξι μήνες και η χορήγηση της δεύτερης δόσης έχει γίνει εδώ και τέσσερις μήνες, εικάζεται ότι μπορεί το εμβόλιο του κορονοϊού να προστατεύει για τουλάχιστον έξι μήνες. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί αποδεκτό το διάστημα των έξι μηνών. Πάντως στην πλειοψηφία τους οι επιστήμονες πιστεύουν ότι θα πρέπει ο εμβολιασμός να επαναλαμβάνεται ετησίως.