Τέσσερα χρόνια μετά από την εμφάνιση του COVID-19 στη ζωή μας και αφού ο εφιάλτης των lockdown έχει περάσει, θα περίμενε κανείς να μην τα θυμόμαστε όλα αυτά και να ασχολούμαστε με το… καλοκαίρι. Κι όμως. Παρά τις υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν, τα κρούσματα της λοίμωξης, οι νοσηλευόμενοι και οι διασωληνωμένοι (και) στη χώρα μας, αυξάνονται. Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό σε μια εποχή της οποίας οι γρίπες και οι λοιμώξεις δεν θα έπρεπε να είναι στο φόρτε τους;
Οι επιστήμονες δεν έχουν σαφή απάντηση σε αυτό. Υποθέτουν ότι η αιτία βρίσκεται σε έναν συνδυασμό παραγόντων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται συμπεριφορικοί παράγοντες των καλοκαιρινών μηνών που επιδρούν στην ανοσία, περιβαλλοντικοί, αλλά και ο SARS COV 2 αυτός καθεαυτός. Όλα, πάντως, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο κορωνοϊός και οι μεταλλάξεις του, όπως παρουσιάζουν μεγάλη έξαρση τους πολύ κρύους, έτσι κάνουν και στους πολύ ζεστούς μήνες.
Για του λόγου το αληθές, στη χώρα μας, την εβδομάδα 1-7 Ιουλίου, στις οκτώ από τις δέκα περιοχές που ελέγχθηκαν από τον ΕΟΔΥ, η επιτήρηση του ιικού φορτίου στα αστικά λύματα έδειξε αύξηση της κυκλοφορίας του ιού SARS-CoV-2. Αυτό δεν αποτελεί και πολύ μεγάλη έκπληξη, με δεδομένο ότι καταγράφεται αύξηση στη θετικότητα στο σύνολο των ελεγχθέντων δειγμάτων σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα.
Αυξητική τάση παρουσιάζει και ο αριθμός των εισαγωγών σε νοσοκομεία με τον ιό (575, έναντι 380 που ήταν ο μέσος εβδομαδιαίος αριθμός νέων εισαγωγών τις προηγούμενες τέσσερις εβδομάδες και 198 την αντίστοιχη εβδομάδα 2023, με τις διασωληνώσεις να φτάνουν τις εννέα, έναντι τεσσάρων τις προηγούμενες εβδομάδες και πέντε το αντίστοιχο περσινό διάστημα. Με τους διασωληνωμένους που νοσηλεύονται με λοίμωξη COVID-19 να φτάνουν τους 13, την εβδομάδα αυτή καταγράφηκαν 21, έναντι 13 θανάτων τις προηγούμενες 4 εβδομάδες (μέσος εβδομαδιαίος αριθμός θανάτων) και 16 το αντίστοιχο διάστημα του περασμένου έτους.
Παρόμοια στοιχεία καταγράφουν οι επιστημονικές αρχές και σε άλλες χώρες. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, καταγράφεται αύξηση των λοιμώξεων του κορωνοϊού τον Ιούλιο σε ποσοστό περίπου 12% όσων έκαναν τεστ, έναντι περίπου 4% που ήταν το αντίστοιχο ποσοστό την περασμένη άνοιξη. Και αυτό, με τους επιστήμονες να επισημαίνουν ότι είναι πολύ μικρό το ποσοστό αυτών που δίνουν σημασία στα συμπτώματα και κάνουν τεστ- και άρα καταγράφονται ως κρούσματα.
Γιατί αυξάνονται τα κρούσματα κορωνοϊού
Ψάχνοντας την περίπλοκη απάντηση στο φαινομενικά απλό ερώτημα του γιατί αυξάνονται τα κρούσματα αυτή την εποχή, οι επιστήμονες καταλήγουν ότι «φταίνε» συνδυαστικά τα χαρακτηριστικά του κορωνοϊου, η συμπεριφορά των ανθρώπων και περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Σε ό,τι αφορά τον πρώτο παράγοντα, η εξήγηση για την αύξηση των κρουσμάτων, ίσως να κρύβεται στην υψηλή μεταδοτικότητα που φαίνονται να έχουν οι μεταλλάξεις του κορωνοϊου που εμφανίζονται. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, η νέα κατηγορία παραλλαγμένων στελεχών του κορωνοϊου που παρακολουθείται από τις επιστημονικές αρχές στην Ελλάδα από τις αρχές Ιουνίου, αποτελεί και την πλειοψηφία των κρουσμάτων. Η BA.2.86 με τις μεταλλάξεις F456L και R346T επικρατούν στην Ελλάδα τις τελευταίες εβδομάδες.
Σε ό,τι αφορά τους συμπεριφορικούς παράγοντες, ο συνωστισμός και οι μεγάλες μετακινήσεις ανθρώπων σε κλειστούς, κλιματιζόμενους χώρους, με τη χαλάρωση των μέτρων πρόληψης και αυτοπροστασίας (μιας και όλοι θέλουν να… χαλαρώσουν το καλοκαίρι), είναι ένας παράγοντας της υψηλής μεταδοτικότητας που παρατηρείται. Η άνοδος του τουρισμού, είναι ένας άλλος παράγοντας και η παρατήρηση των περιοχών στις οποίες τα αστικά λύματα δείχνουν αύξηση των λοιμώξεων του κορωνοϊού, μπορεί να βοηθήσει στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων. Προφανώς όχι τυχαία, στο Ηράκλειο της Κρήτης η μεταβολή στο ιικό φορτίο που καταγράφεται στα αστικά λύματα φτάνει το 101%, στα Ιωάννινα το 65%, στην Ξάνθη το 22%, ενώ αντίθετα στην Αττική παρατηρείται μείωση 22%.
Επιπλέον, η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε παρατεταμένους καύσωνες, γεγονός το οποίο οδηγεί τους περισσότερους ανθρώπους σε κλιματιζόμενους χώρους, στους οποίους ο αέρας δεν ανανεώνεται. Ο αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας T.H. Chan του Χάρβαρντ και διευθυντής του προγράμματος υγιεινών κτιρίων του Χάρβαρντ, Τζόζεφ Άλαν, μιλώντας στο Scientific American εξηγεί ότι τα κτίρια και τα κλιματιστικά τους ίσως να δίνουν μια απάντηση στο ερώτημα της αύξησης. «Μια υπόθεση είναι ότι αυτοί οι παράγοντες, τα κτίρια και η ανθρώπινη συμπεριφορά οδηγούν στην αύξηση των κρουσμάτων το καλοκαίρι», αναφέρει, εξηγώντας ότι παρόλο που τα περισσότερα σπίτια και πολλά γραφεία διαθέτουν σύστημα HVAC που μπορεί να εισάγει αέρα απ’ έξω, πολλά ξενοδοχεία και άλλα μεγάλα κτίρια (όπως νυχτερινά κέντρα και καφέ, για παράδειγμα) λειτουργούν με κλιματιστικά που ανακυκλώνουν τον ενδεχομένως μολυσμένο με ιούς αέρα που βρίσκεται μέσα στον χώρο.
Έπειτα, είναι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες. Κάποιες επιστημονικές μελέτες φτάνουν στο συμπέρασμα ότι η υγρασία και οι υψηλές θερμοκρασίες μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη μετάδοση του SARS-CoV-2. Ο ιός πιστεύεται ότι επιβιώνει καλύτερα όταν η υγρασία και η θερμοκρασία βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα, επειδή ο δροσερός και ξηρός αέρας συγκρατεί λιγότερη υγρασία. Με αυτό τον τρόπο, τα μικροσκοπικά σταγονίδια που παγιδεύουν τον ιό μπορούν να παραμείνουν στον αέρα περισσότερο χρόνο.
Και έπειτα υπάρχει το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα. Από τη μία, η ανοσία των ανθρώπων στο COVID μπορεί να έχει εξασθενήσει από την τελευταία φορά που εμβολιάστηκαν ή μολύνθηκαν το φθινόπωρο ή το χειμώνα, καθιστώντας τους πιο ευάλωτους στο να αρρωστήσουν. Από την άλλη, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν αναπτύξει ανοσία είτε από προηγούμενη έκθεση στον COVID, είτε μέσω των εμβολιασμών και αυτή η ανοσία εμποδίζει τους περισσότερους να νοσήσουν σοβαρά.
Τι πρέπει να κάνουμε λοιπόν; Ο ΕΟΔΥ συστήνει στις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, δηλαδή τους ηλικιωμένους και τα άτομα με υποκείμενα νοσήματα, τη σχολαστική τήρηση των μέτρων πρόληψης κατά των λοιμώξεων αναπνευστικού και την έγκαιρη αναζήτηση ιατρικής συμβουλής επί συμπτωμάτων, προκειμένου να χορηγείται έγκαιρα θεραπεία. Παράλληλα συστήνεται στο γενικό πληθυσμό, επί παρουσία συμπτωμάτων λοίμωξης αναπνευστικού, ο περιορισμός των επαφών με άτομα που ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες.
Πρώτο Θέμα
Ακολουθείστε το iPaidia στο Google News
