Εν όψει της απειλής εξαπλώσεως και στην Ελλάδα του και της ενδεχoμένης θέσεως εις εφαρμογήν των δυνατοτήτων που δίδονται με την από 25.2.2020 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΦΕΚ 42/Α΄/25.2.2020), ανακύπτουν ερωτήματα, στα οποία επιχειρούμε να απαντήσουμε κατωτέρω:

1. Από πλευράς μισθωτών. Εάν ο μισθωτός (λειτουργούσης επιχειρήσεως) νοσήσει, απέχει από την εργασία του έχοντας το δικαίωμα να λάβη τις αποδοχές του μέχρι ενός μηνός αν έχη συμπληρώσει έτος υπηρεσίας ή μέχρι ενός 15θημέρου αν έχη συμπληρώσει 10ήμερο στον εργοδότη αλλά όχι και έτος υπηρεσίας. Ταύτα κατά τις διατάξεις των άρθρων 657 και 658 ΑΚ, περί αποχής εκ της εργασίας για σπουδαίο λόγο μη οφειλόμενο σε υπαιτιότητα του μισθωτού (ανυπαίτιο κώλυμα).

2. Από πλευράς εργοδότου. Αν η επιχείρηση κλείση κατόπιν διαταγής της Αρχής, εφαρμοστέο είναι το άρθρο 656 ΑΚ, σύμφωνα με το οποίο ο εργαζόμενος δικαιούται να ζητήση τον μισθό του όταν η αποδοχή της εργασίας είναι αδύνατη για λόγους που αφορούν τον εργοδότη αλλά δεν οφείλονται σε ανωτέρα βία. Αντιθέτως δεν δικαιούται αποδοχών αν ο λόγος οφείλεται σε ανωτέρα βία.

Ανωτέρα βία θεωρείται κάθε τυχηρόν γεγονός, στην συγκεκριμένη περίπτωση απρόβλεπτο, το οποίο ήταν αδύνατον να αποτραπή ακόμη και με μέτρα άκρας επιμελείας και συνέσεως.

Εν προκειμένω ο και η απειλή διαδόσεώς του συνιστά γεγονός ανωτέρας βίας, το οποίο απαλλάσσει κατά το άρθρο 656 ΑΚ τον εργοδότη που δεν μπορεί να απασχολήση τους μισθωτούς του, από την καταβολή αποδοχών σ’ αυτούς.

Ως προς την εφαρμογή του άρθρου 656 ΑΚ, στην ΕΡΜΑΚ – Ι. Καποδίστριας υπ’ άρθρον 656 αρ. 58, γίνονται οι εξής διακρίσεις:

α) Εάν ο λόγος που επέφερε την διαταραχή της λειτουργίας της επιχειρήσεως οφείλεται σε ανωτέρα βία και αφορά ή και δεν αφορά την επιχείρηση, ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής των αποδοχών.

β) Εάν ο λόγος αφορά την επιχείρηση αλλά δεν οφείλεται σε ανωτέρα βία, ο εργοδότης οφείλει τον μισθό και

γ) Εάν ο λόγος δεν αφορά την επιχείρηση και δεν οφείλεται σε ανωτέρα βία, ο εργοδότης απαλλάσσεται από την καταβολή του μισθού μόνον όταν το τυχηρό γεγονός κατέστησε συγχρόνως και στον εργαζόμενο αδύνατη την παροχή της εργασίας, οπότε εφαρμόζεται το άρθρο 380 ΑΚ περί απαλλαγής τόσο του δανειστού όσο και του οφειλέτου από την παροχή τους.

Στην τελευταία περίπτωση πρέπει να δεχθούμε ότι αντί του άρθρου 380 ΑΚ (διάταξη του ενοχικού δικαίου, γενική) έχει εφαρμογή η ειδικώτερη διάταξη των άρθρων 657-658 ΑΚ περί ανυπαιτίου κωλύματος.

Βάσει των ανωτέρω, όταν δεν υπάρχη ανωτέρα βία για τον εργοδότη, τότε οφείλονται αποδοχές στον κωλυόμενο (ανυπαιτίως) να παράσχη εργασία. Βλ. και Εγγρ. Υπ. Εργασίας στο ΔΕΝ 2017 σελ. 73.

Βλ. πάντως σχετικά και Χ. Γκούτον στο ΔΕΝ 2005 σελ. 897 επ.(906) καθώς και την απόφαση 146/09 Ειρηνοδικείου Χαλκίδος (ΔΕΝ 2009 σελ. 700) που δέχεται ότι το ημερομίσθιο κατά τα άρθρα 657, 658 ΑΚ οφείλεται ανεξαρτήτως του λόγου που εμποδίζει τον εργοδότη να αποδεχθή την εργασία (δηλαδή και σε περίπτωση ανωτέρας βίας).

Ταύτα πάντα υπό την επιφύλαξη της τυχόν εκδόσεως ειδικής αποφάσεως που θα ρυθμίζη τα της αμοιβής κ.λπ. των μισθωτών, κατ’ εφαρμογήν της από 25.2.2020 ΠΝΠ κ.λπ.

3. Σύμφωνα με τον Ν. 3850/10 (ΔΕΝ 2010 σελ. 786) περί μέτρων υγιεινής και ασφαλείας (άρθρα 42 επ.), ο εργοδότης υποχρεούται να λάβη μέτρα υγιεινής, όπως υποδεικνύονται από την Πολιτεία, για την περιστολή της απειλής διαδόσεως του κορωνοϊού. Εάν στην επιχείρηση υπάρχη Ιατρός Εργασίας (επιχείρηση με 50 μισθωτούς σε όλα τα παραρτήματα, υποκαταστήματα κ.λπ., κατ’ αρθρ. 36 παρ. 5 του Ν. 4144/13 που προσέθεσε περίπτωση στο άρθρο 3 παρ. 1 του Ν. 3850/10), τότε, στις σχετικές υποδείξεις και συμβουλές αυτού κατά το άρθρο 17 του Ν. 3850/10, απαιτείται να προσφεύγη τόσο ο εργοδότης, όσο και οι μισθωτοί. Υποχρέωση να εφαρμόζουν τους κανόνες υγείας και ασφαλείας τόσο για την ασφάλεια και την υγεία τους, όσο «και για την ασφάλεια και την υγεία των άλλων ατόμων που επηρεάζονται από τις πράξεις ή παραλείψεις τους κατά την εργασία» έχουν και οι μισθωτοί κατά το άρθρο 49 του ιδίου νόμου. Εν προκειμένω οι μισθωτοί πρέπει να πληροφορούν τον εργοδότη αν εμφανίζουν συμπτώματα που μπορεί να οφείλωνται σε κορωνοϊό κ.λπ.