Καλάθι του νοικοκυριού: Αυτές είναι οι συστάσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού

Eπισημάνσεις κάνει η Επιτροπή Ανταγωνισμού στη γνωμοδότησή της αναφορικά με το «καλάθι του νοικοκυριού».

Ειδικότερα, η Επιτροπή χαρακτηρίζει θετική τη πρόβλεψη ότι οι ευρύτερες κατηγορίες προϊόντων θα καθορίζονται από το Υπουργείο χωρίς την εμπλοκή των παικτών της αγοράς, ενώ κάθε επιχείρηση θα επιλέγει αυτόνομα τα προϊόντα και τις τιμές τους.

Ωστόσο, επισημαίνεται ο κίνδυνος να προκληθούν στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό μεταξύ προμηθευτών.

Οπως αναφέρει η Επιτροπή, «το γεγονός ότι οι εταιρείες σούπερ μάρκετ θα επιλέγουν τα προϊόντα που επιθυμούν να εντάξουν στο καλάθι του νοικοκυριού ενδέχεται να τους δώσει τη δυνατότητα μόχλευσης στις διαπραγματεύσεις τους με τους προμηθευτές των προϊόντων αυτών, κυρίως με όσους έχουν μικρή διαπραγματευτική δύναμη. Για παράδειγμα, δύνανται οι εταιρίες σούπερ μάρκετ να απαιτήσουν υψηλότερες προμήθειες- τέλη πρόσβασης (slotting allowances, upfront access payments, pay to stay fees ή άλλες πληρωμές/εκπτώσεις) από τους προμηθευτές προκειμένου να συμπεριλάβουν τα προϊόντα τους στο καλάθι του νοικοκυριού, ιδίως αν οι τελευταίοι δεν έχουν πρόσβαση στη λιανική αγορά. Μια τέτοια κατάσταση ενδέχεται να προκαλέσει στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό μεταξύ προμηθευτών».

Τον κίνδυνο «προώθησης» μόνο προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας επισημαίνει η Επιτροπή: «Ακολούθως, είναι ιδιαιτέρως σημαντικό η συγκεκριμένη πρωτοβουλία να μην οδηγήσει σε πρακτικές συστηματικής αυτοπροτίμησης (self-preferencing) από τα σουπερμάρκετ σε προϊόντα δικής τους ιδιωτικής ετικέτας, εις βάρος προϊόντων σήματος, τα οποία ενδεχομένως να προσφέρονται σε φθηνότερες τιμές για τους καταναλωτές αλλά επί των οποίων το περιθώριο κέρδους των σουπερμάρκετ να είναι ενδεχομένως υψηλότερο. Ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα λειτουργήσει εις βάρος τόσο των προμηθευτών, όσο και των καταναλωτών, οι οποίοι ενδεχομένως με αυτόν τον τρόπο δεν θα κατευθύνονται στα φθηνότερα προϊόντα (από πλευράς κόστους παραγωγής) και δεν θα επωφελούνται από ευρύτερη ποικιλία προϊόντων».

Μια άλλη πιθανή επίπτωση της πρωτοβουλίας του υπουργείου Ανάπτυξης είναι σύμφωνα με την Επιτροπή οι αυξήσεις τιμών σε προϊόντα ή κατηγορίες προϊόντων εκτός του καλαθιού (από τον ίδιο ή διαφορετικούς προμηθευτές) προκειμένου να αντισταθμίσουν τυχόν απώλειες από τη διάθεση των προϊόντων εντός του καλαθιού σε προσιτές τιμές (ή ενδεχομένως μείωσης τιμών).

Η 7ήμερη ή 15νθήμερη ανανέωση του καλαθιού εκτιμάται επίσης ως θετική ρύθμιση, καθώς με τον τρόπο αυτό μειώνονται οι πιθανότητες τιμολογιακών αυξήσεων προϊόντων εκτός καλαθιού σε μόνιμο και υπέρμετρο βαθμό. Ωστόσο, από τη διάταξη προκύπτει ότι η ανανέωση αυτή δεν είναι υποχρεωτική, επισημαίνει στη γνωμοδότησή της η Επιτροπή.
Να συμμετέχουν όλες οι επιχειρήσεις

Σύμφωνα με την Επιτροπή, στο καλάθι του νοικοκυριού θα πρέπει να υπάρχει δυνατότητα να συμμετέχει κάθε είδους επιχείρηση που δραστηριοποιείται στη λιανική αγορά, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, ή/και με οποιοδήποτε τρόπο (π.χ. πώληση μέσω e-shop), ακόμα και εάν δεν εμπορεύεται το σύνολο των κατηγοριών των προϊόντων που απαριθμούνται στη λίστα (π.χ. κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία, αρτοποιεία κ.λπ) .

Οι επιχειρήσεις αυτές θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα, εφόσον το επιθυμούν, να εντάσσουν στο καλάθι του νοικοκυριού εκείνες τις κατηγορίες προϊόντων στις οποίες δραστηριοποιούνται στη λιανική πώληση. Σε διαφορετική περίπτωση είναι δυνατό να εξαιρεθούν επιχειρήσεις οι οποίες θα μπορούσαν να ασκήσουν ανταγωνιστική πίεση σε συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων (ακόμα και σε τοπικό επίπεδο) ή/και να δημιουργηθούν στρεβλώσεις ανταγωνισμού σε τοπικές αγορές όπου δραστηριοποιούνται περιφερειακές επιχειρήσεις ή προμηθευτές.

Επίσης, είναι σημαντικό να δημοσιεύονται στο e-katanalotis και στην ιστοσελίδα του Υπουργείου ή άλλων εξουσιοδοτημένων φορέων οι σχετικές πληροφορίες, και να διευκρινιστεί εκ των προτέρων, το είδος και ο βαθμός λεπτομέρειάς τους. Για παράδειγμα, η δημοσίευση μόνο μέσων τιμών λιανικής πώλησης πανελλαδικά ανά προϊόν δεν θα ασκήσει την επιδιωκόμενη πίεση στις επιχειρήσεις που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία. Αντιθέτως, το εργαλείο ενημέρωσης θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτο ώστε να δίνει στον καταναλωτή ανά πάσα στιγμή ή σε κάθε περίπτωση ανά τακτά χρονικά διαστήματα πληροφορίες για την πραγματική τιμή ενός προϊόντος ανά κατάστημα (συμπεριλαμβανομένων τυχόν εκπτώσεων ή πρακτικών δεσμοποίησης που αφορούν άμεσα ή έμμεσα τα συγκεκριμένα προϊόντα).