ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΟΥΤΑΡΗΣ*

Η κυβέρνηση επιχειρεί να γυρίσει πίσω τα πανεπιστήμια της χώρας, στον περασμένο αιώνα, τη δεκαετία του 1980, δρομολογώντας την κατάργηση της μεταρρύθμισης Διαμαντοπούλου: αποψιλώνονται οι αρμοδιότητες των Συμβουλίων Ιδρυμάτων, επιστρέφει η κομματικοποίηση στην πανεπιστημιακή διακυβέρνηση, παραμένουν «αιώνιοι» οι φοιτητές.

Ως δήμαρχος της Θεσσαλονίκης υπερασπίστηκα τη μεταρρύθμιση Διαμαντοπούλου, διότι μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη του ενός εκατομμυρίου δεν μπορεί να πετύχει όσο τα πανεπιστήμιά της καταδυναστεύονται από ένα αποτυχημένο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας. Και η κρίση έχει αναδείξει τον κομβικό ρόλο στην οικονομική παρακμή της Θεσσαλονίκης του μοντέλου διακυβέρνησης των ΑΕΙ, που εδραιώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Συγκεκριμένα, τα ΑΕΙ της Θεσσαλονίκης, το ΑΠΘ και το Πανεπιστήμιο της Μακεδονίας, εξαιτίας του αποτυχημένου μοντέλου διακυβέρνησής τους, που η σημερινή κυβέρνηση φιλοδοξεί να νεκραναστήσει, έχουν αποτύχει σε τρεις καίριους τομείς τα τελευταία τριάντα και πλέον χρόνια:

1. Απέτυχαν να διαδραματίσουν ρόλο καταλύτη στην αναδιαμόρφωση του παραγωγικού μοντέλου της Μακεδονίας, από το οποίο εξαρτάται απόλυτα η ευμάρεια της Θεσσαλονίκης, μια που η σύνδεση της πανεπιστημιακής έρευνας με την παραγωγική διαδικασία υπήρξε ισχνότατη.

2. Απέτυχαν να δημιουργήσουν μια φιλοπρόοδη, ανοιχτών οριζόντων τοπική ηγεσία στελεχών, κεφαλαιούχων και πνευματικών ανθρώπων χωρίς την οποία η επιτυχής διεθνοποίηση της πόλης παραμένει ζητούμενο και η «συντηρητική Θεσσαλονίκη» παραμένει ακόμη μαζί μας.

3. Απέτυχαν να διεθνοποιήσουν την εκπαιδευτική τους δραστηριότητα, δεν μπόρεσαν δηλαδή να προσελκύσουν χιλιάδες αλλοδαπούς φοιτητές στη Θεσσαλονίκη, που θα είχαν αντίκτυπο στην οικονομία της πόλης ακόμη μεγαλύτερο του τουρισμού.

Η μεταρρύθμιση Διαμαντοπούλου δημιούργησε στη Θεσσαλονίκη μια εξωστρεφή συμμαχία που έχει όλα τα εχέγγυα να μετατρέψει αυτές τις αποτυχίες σε επιτυχίες, αποτελούμενη από διακεκριμένα μέλη των Συμβουλίων Ιδρυμάτων, τις νέες πρυτανικές αρχές, αλλά και τα συνδικαλιστικά όργανα του διδακτικού προσωπικού. Θέλω ιδιαίτερα να εξάρω την ανάληψη της προεδρίας του Συμβουλίου Ιδρύματος του ΑΠΘ από τον επιφανή κλασικιστή του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, Ρίτσαρντ Χάντερ, αλλά και τη συμμετοχή στα Συμβούλια Ιδρυμάτων του ΑΠΘ και του Πανεπιστημίου Μακεδονίας διακεκριμένων μελών της ελληνικής επιστημονικής διασποράς. Οι επιστήμονες αυτοί έχουν ασκήσει διαχειριστικές ευθύνες σε πανεπιστημιακά ιδρύματα της αλλοδαπής, που χαρακτηρίζονται από υψηλό επίπεδο διοικητικής αποτελεσματικότητας και αυστηρές μορφές λογοδοσίας. Είναι σε θέση να προαγάγουν, μαζί με τους Θεσσαλονικείς συναδέλφους τους, τη γόνιμη συνεργασία με την επιχειρηματική κοινότητα, μια που στις χώρες όπου ευδοκιμεί η επιστημονική διασπορά μας, η συμβολή των πανεπιστημίων στην παραγωγή πλούτου συνιστά θεμέλιο της αναπτυξιακής διαδικασίας. Γνωρίζουν κάλλιστα πώς να προσελκύσουν αλλοδαπούς φοιτητές, διότι στα πανεπιστήμια του εξωτερικού οι αλλοδαποί φοιτητές αποτελούν σημαντική πηγή εσόδων και συστατικό στοιχείο του φοιτητικού βιώματος των γηγενών φοιτητών.

Η κρίση και οι εκφάνσεις της έχουν ενισχύσει την πεποίθησή μου πως η εξωστρεφής συμμαχία των ΑΕΙ της Θεσσαλονίκης είναι καθοριστική για το μέλλον της πόλης. Τα περιβόητα capital controls επιτάχυναν την έξοδο επιχειρηματικών δραστηριοτήτων από τη Θεσσαλονίκη, και τη Μακεδονία γενικότερα, προς τη Βουλγαρία. Ανέδειξαν έτσι ότι το γειτονικό χαμηλό κόστος εργασίας, οι χαμηλές φορολογικές επιβαρύνσεις και η σχετική πολιτική σταθερότητα είναι ακαταμάχητα εάν εσύ στη χώρα σου και στην πόλη σου δεν διαθέτεις αντίβαρα. Και ποιο ισχυρότερο αντίβαρο για τη Θεσσαλονίκη από αναβαθμισμένα πανεπιστημιακά ιδρύματα, ικανά να προσδώσουν προστιθέμενη αξία στην τοπική παραγωγική διαδικασία; Εν τω μεταξύ, τα μικρά ιδιωτικά ιδρύματα της πόλης, τα κολέγια, έχουν ήδη τεκμηριώσει τις τεράστιες δυνατότητες για τα ΑΕΙ της Θεσσαλονίκης, στην προσέλκυση αλλοδαπών φοιτητών. Ενα μόνο από αυτά τα κολέγια έφερε μέσω των αλλοδαπών φοιτητών του, το 2011 που κάναμε τη μέτρηση, τόσες διανυκτερεύσεις στη Θεσσαλονίκη όσοι οι επισκέπτες της πολυπληθέστερης χώρας των Βαλκανίων, της Ρουμανίας.

Ως δήμαρχος Θεσσαλονίκης, είμαι αποφασισμένος λοιπόν να δώσω μάχη όχι μόνο για την επιβίωση αυτής της εξωστρεφούς συμμαχίας στη διακυβέρνηση των ΑΕΙ της Θεσσαλονίκης, αλλά και για τη μελλοντική της εδραίωση και εμβάθυνση. Σε αυτό το πλαίσιο θα πρότεινα και την καθιέρωση ενός τέλους εγγραφής, στα 500 ευρώ περίπου ετησίως για κάθε φοιτητή, που θα καθιστούσε την πλειοψηφία του φοιτητικού σώματος «ιδιοκτήτη» της αναβάθμισης του πανεπιστήμιου, ενεργό σύμμαχο της εξωστρεφούς συμμαχίας που περιέγραψα και πολέμιο των βανδαλισμών και της κομματικοποίησης, που ακόμη και σήμερα απαξιώνουν την εκπαίδευση των φοιτητών μας.

* Ο κ. Γ. Μπουτάρης είναι δήμαρχος Θεσσαλονίκης.