Η Ίδρυση πρότυπων επαγγελματικών Λυκείων χρειάζεται ένα διαφορετικό πλαίσιο

Η ίδρυση Πρότυπων Επαγγελματικών Λυκείων αποτελεί μία από τις άμεσες προτεραιότητες της κυβέρνησης στον τομέα της παιδείας, σύμφωνα με την ανακοίνωση ότι εμπεριέχεται η εξαγγελία αυτή στον φάκελο για την παιδεία, έναν από τους φακέλους τους οποίους μοίρασε ο πρωθυπουργός στους υπουργούς.

Γράφει ο Κωνσταντίνος Αδριανουπολίτης  Εκπαιδευτικός – Ερευνητής Αντιπρόεδρος Ε.Ε.Τ.Ε.Κ.

Η κατάταξη της ίδρυσης στις άμεσες κυβερνητικές προτεραιότητες και όχι στους στόχους, σημαίνει εκ πρώτης όψεως, ότι έχει γίνει προετοιμασία και σχεδιασμός για την υλοποίηση της εξαγγελίας.
Προετοιμασία και σχεδιασμός έγινε και το 2013, επί υπουργίας Κων/νου Αρβανιτόπουλου και επιπλέον θεσμοθετήθηκε με το Νόμο 4186/2013 η ίδρυση Πρότυπων Πειραματικών Επαγγελματικών Λυκείων.
Συγκεκριμένα με το άρθρο 5, παρ. 3 δόθηκε η δυνατότητα ίδρυσης Πρότυπων Πειραματικών Επαγγελματικών Λυκείων, χωρίς αριθμητικό περιορισμό, μάλιστα δόθηκε η δυνατότητα ίδρυσης Πρότυπων Πειραματικών Λυκείων Μαθητείας και στον ΟΑΕΔ!

Είναι άγνωστο το σκεπτικό για την παραχώρηση ίδρυσης Λυκείων και μάλιστα Πρότυπων Πειραματικών στον ΟΑΕΔ, ο οποίος είναι Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού και δεν έχει σχέση με μαθητές Λυκείων, πανελλαδικές εξετάσεις κ.λ.π.
Μέχρι την αποχώρηση του Κ. Αρβανιτόπουλου από το υπουργείο παιδείας δεν ιδρύθηκε κανένα Π.Π ΕΠΑ.Λ. και η προσπάθεια έπεσε στο κενό.

Επί της θητείας των υπουργών Μπαλτά. Φίλη και Γαβρόγλου δεν ιδρύθηκε επίσης κανένα Π.Π. ΕΠΑ.Λ.

Οι λόγοι αποτυχίας της ίδρυσης εστιάζονται, κατά τη γνώμη μας, στο γεγονός ότι έγινε προσπάθεια να ιδρυθούν Π.Π.ΕΠΑ.Λ. με το ίδιο θεσμικό πλαίσιο των Π.Π. Γενικών Λυκείων, το οποίο δεν είναι συμβατό με τον χαρακτήρα των ΕΠΑ.Λ. και φυσικά απέτυχε.

Επειδή η ίδρυση Π.Π. Λυκείων είναι μείζονος σημασίας για την Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση καταθέτουμε μερικές σκέψεις – προτάσεις.

Αρχικά καταθέτουμε την άποψη ότι ο θεσμός των Πρότυπων Λυκείων, όπως εφαρμόζεται σήμερα, δεν είναι συμβατός με την Επαγγελματική Εκπαίδευση.

Στα Πρότυπα επικρατεί το στοιχείο της αριστείας, η οποία αποτυπώνεται διαφορετικά στα Γενικά Λύκεια από τα Επαγγελματικά Λύκεια.

Τα Επαγγελματικά Λύκεια παρέχουν εκτός του απολυτηρίου και πτυχίο ειδικότητας, γεγονός το οποίο τα διαφοροποιεί από τα Γενικά Λύκεια διότι εστιάζουν στην εφαρμοσμένη γνώση και τις δεξιότητες.

Ένας άλλος λόγος για τη μη εφαρμογή Πρότυπων Λυκείων στην Επαγγελματική Εκπαίδευση είναι ότι τα Πρότυπα λειτουργούν, κυρίως ως σχολεία αριστείας και ελάχιστα ως Πειραματικά.

Εάν όμως λάβουμε υπόψη ότι ο πειραματισμός, η έρευνα και η καινοτομία θα πρέπει να είναι τα βασικά συστατικά ενός Πειραματικού ΕΠΑ.Λ., τότε εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι τα Πρότυπα δεν συνιστώνται για την Επαγγελματική Εκπαίδευση.

Θεωρούμε επίσης ότι, η λειτουργία πειραματικών τμημάτων σε μη πειραματικά σχολεία, όπως προβλέπεται από το άρθρο 86 του Ν. 4610/2019 (ΦΕΚ 70 τ. Α΄ 7/5/2019) δεν μπορεί να εφαρμοστεί στα Πειραματικά Επαγγελματικά Λύκεια.

Για τις όποιες ρυθμίσεις σε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο των Πειραματικών Επαγγελματικών Λυκείων θα πρέπει, κατά τη γνώμη μας να ληφθούν υπόψη και τα εξής:
1. Οι ειδικότητες οι οποίες θα λειτουργήσουν στα Πειραματικά ΕΠΑ.Λ. είναι απαραίτητο να είναι εναρμονισμένες με την τοπική οικονομία, με σκοπό να είναι ευκολότερη η άσκηση μαθητείας και η επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων.
2. Η δοκιμαστική εισαγωγή νέων ειδικοτήτων, αλλά και των ήδη λειτουργούντων, πριν την ευρεία εφαρμογή τους για εντοπισμό προβλημάτων στο σχεδιασμό, αλλά και προσδιορισμό των εργαστηριακών απαιτήσεων.

3. Η σύνδεση με την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (με τη μορφή προβλεπόμενων συνεργασιών)

4. Η δυνατότητα αξιοποίησης πόρων από ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα και η πιθανότητα ίδρυσης σχολικών συνεταιρισμών.

Οι τελευταίοι θα ήταν επίσης χρήσιμοι για την πρακτική των μαθητών αλλά και για την παρουσία των μονάδων στην τοπική κοινωνία.

Τα Πειραματικά ΕΠΑ.Λ. ως νέος θεσμός, μπορούν να τύχουν αξιοσημείωτης κοινοτικής επιδότησης εάν μάλιστα συμπεριλάβουν και τον θεσμό της μαθητείας.

Οι επιπλέον επιδοτήσεις θα φανούν χρήσιμες για την αγορά νέου εργαστηριακού εξοπλισμού, την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών κ.λ.π.

5. Είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν και στα Πειραματικά ΕΠΑ.Λ. οι καινοτομίες και οι καλές πρακτικές οι οποίες εφαρμόζονται σήμερα στα ΕΠΑ.Λ. στο πλαίσιο του προγράμματος ΜΝΑΕ όπως η Εναλλακτική Ενισχυτική Διδασκαλία στα Νέα Ελληνικά και Μαθηματικά της Α΄ τάξης, η παρουσία και η ενεργός συμμετοχή ψυχολόγων στη σχολική ζωή, η συλλογική και συστηματική παιδαγωγική υποστήριξη μαθητών Α΄ τάξης κ.λ.π.

6. Για το εκπαιδευτικό προσωπικό, είναι απαραίτητη ο ορισμός ή η μετατροπή, όχι ίδρυση, του σχολείου το οποίο θα λειτουργήσει ως Πειραματικό, προκειμένου να διασφαλιστεί η μη μετακίνηση εκπαιδευτικών.
Ο κίνδυνος απομάκρυνσης εκπαιδευτικών από το σχολείο τους, διότι αυτό θα λειτουργούσε ως Π.Π., υπήρξε το σπουδαιότερο εμπόδιο για την εφαρμογή του θεσμού.
Στην προκειμένη περίπτωση είναι απαραίτητο να διαφοροποιούνται τα κριτήρια για το εκπαιδευτικό προσωπικό, διότι δεν είναι το ίδιο σημαντική η ύπαρξη π.χ. διδακτορικών, ενώ τα στατιστικά στοιχεία (εκθέσεις ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ) δείχνουν ότι το υπάρχον προσωπικό των ΕΠΑ.Λ. είναι γενικά υψηλών προσόντων, τόσο επιστημονικά όσο και παιδαγωγικά.
Κάποιοι μεταφέρουν επίσης χρήσιμη εργασιακή – τεχνολογική εμπειρία από τον ιδιωτικό τομέα και κάποιοι άλλοι διαθέτουν μακρά εμπειρία στην σχολική εργαστηριακή διδασκαλία.

Σημαντικός παράγων επιτυχίας αποτελεί η δυνατότητα διασφάλισης οργανικών θέσεων και όχι εφαρμογή των θέσεων θητείας.

Για το εκπαιδευτικό προσωπικό, θα μπορούσε επίσης να προβλεφτεί διαφοροποίηση του διδακτικού τους ωραρίου από εκείνο των εκπαιδευτικών των υπολοίπων ΕΠΑ.Λ.

7. Το Μεταλυκειακό Έτος – Τάξη Μαθητείας του ΕΠΑ.Λ. θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στα Πειραματικά ΕΠΑ.Λ. προκειμένου να υπάρξει ένα στάδιο μελέτης και έρευνας για τις ειδικότητες στις οποίες εφαρμόζεται η μαθητεία προκειμένου να γίνονται οι απαραίτητες βελτιώσεις και προσαρμογές.

8. Λειτουργία «πειραματικών συγκροτημάτων» με τουλάχιστον δύο Πειραματικά ΕΠΑ.Λ. και ένα Πειραματικό Ε.Κ.

Στην Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση τα σχολικά συγκροτήματα δεν αποτελούν απλή περίπτωση συγκατοίκησης μονάδων αλλά αλληλεπιδρούν μέσω των ειδικοτήτων που προσφέρουν αλλά και – κυρίως – μέσω των Εργαστηριακών Κέντρων που τα εξυπηρετούν.

Μεγάλο μέρος του προγράμματος είναι εργαστηριακό, όπως άλλωστε θα έπρεπε, οπότε ο πειραματικός χαρακτήρας δεν μπορεί να διασφαλιστεί από ανεξάρτητες σχολικές μονάδες που χαρακτηρίζονται Πειραματικά ΕΠΑ.Λ.
Μέρος του προγράμματος σπουδών επίσης, διεκπεραιώνεται με την ανάθεση διδασκαλίας σε εκπαιδευτικούς οι οποίοι διδάσκουν σε ΕΠΑ.Λ. και ταυτόχρονα σε Ε.Κ.
Ακόμα και αν ένα τέτοιο πλαίσιο μπορούσε να λειτουργήσει σε κάποιες περιπτώσεις, δεν είναι χαρακτηριστικό της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και επομένως δεν θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τις ανάγκες που αναπτύχθηκαν παραπάνω.

Θεωρούμε ότι ένα Πειραματικό ΕΠΑ.Λ. δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς ένα Πειραματικό Εργαστηριακό Κέντρο ενώ δεν είναι σκόπιμη η λειτουργία των δύο σε ένα συγκρότημα που συμμετέχουν και μονάδες που δεν είναι πειραματικές.
Δεν αποκλείονται βέβαια οι περιπτώσεις ενός συγκροτήματος με ένα ΕΠΑ.Λ. και ένα Ε.Κ.
Είναι αυτονόητο ότι το συγκρότημα που θα επιλεγεί να μετατραπεί σε Πειραματικό, θα έχει κατάλληλη κτιριακή και εργαστηριακή υποδομή.

Με τα στοιχεία που αναφέραμε είναι προφανές ότι ο θεσμός των Πειραματικών σχολείων στην Επαγγελματική Εκπαίδευση δεν μπορεί διέπεται από το ίδιο πλαίσιο με τον αντίστοιχο της Γενικής Εκπαίδευσης και χρειάζεται ένα διαφορετικό για να λειτουργήσει.

Αυτό βέβαια προϋποθέτει πολιτική βούληση, η οποία σύμφωνα με τις εξαγγελίες υπάρχει, μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την Επαγγελματική Εκπαίδευση, ενδελεχή σχεδιασμό και καθεστώς ηρεμίας στην εκπαίδευση το οποίο επί του παρόντος δεν υπάρχει.

Σημαντικό στοιχείο για την οποιαδήποτε μεταρρυθμιστική προσπάθεια είναι η απεμπλοκή από την εσφαλμένη άποψη ότι οι πανελλαδικές εξετάσεις και η εισαγωγή στο πανεπιστήμιο είναι τα κυρίαρχα θέματα στην εκπαίδευση της χώρας μας.

Δεν γνωρίζουμε εάν αυτό θα επιτευχθεί, διότι και στο παρελθόν επιχειρήθηκε και δεν είχαμε θετικά αποτελέσματα.

Ίδωμεν.