Ευλογιά των πιθήκων: Έξαρση κρουσμάτων – Τι προκαλεί και πώς κολλάει

Ανησυχία προκαλούν τα κρούσματα της ευλογιάς των πιθήκων που έχουν εντοπιστεί από τις αρχές Μαΐου στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.

Ηδη έχουν καταγραφεί δεκάδες περιστατικά σε Ισπανία και Πορτογαλία, έπειτα από τη Βρετανία, τον Καναδά και χώρες της Νότιας Αμερικής. Κρούσμα ανακοίνωσε και η Ιταλία.

Την Τετάρτη το πρώτο κρούσμα της νόσου εντοπίστηκε και στις Ηνωμένες Πολιτείες και πιο συγκεκριμένα στη Μασαχουσέτη. Ο άντρας που διαγνώστηκε θετικός με τον ιό είχε ταξιδέψει στον Καναδά.

Η ευλογιά των πιθήκων είναι μια σπάνια, λοιμώδης ασθένεια, παρόμοια με την ανθρώπινη ευλογιά που εξαλείφθηκε το 1980.

Μολονότι είναι πιο ήπια και οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν μέσα σε μερικές εβδομάδες, σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να αποδειχθεί μοιραία. Τα συμπτώματά της περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, μυικούς πόνους, πρήξιμο στους λεμφαδένες, ρίγη και κόπωση. Επίσης οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν δερματικά εξανθήματα, τα οποία συχνά ξεκινούν από το πρόσωπο και εξαπλώνονται σε άλλα σημεία του σώματος, περιλαμβανομένων των γεννητικών οργάνων. Δεν υπάρχει θεραπεία για την ευλογιά των πιθήκων, η οποία μεταδίδεται από την επαφή με τον μολυσμένο ασθενή ή με τα σωματικά υγρά του, περιλαμβανομένου του σάλιου. Η ασθένεια συνήθως υποχωρεί από μόνη της.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανακοίνωσε ότι εξετάζει προσεκτικά το γεγονός ότι κάποια από τα κρούσματα στη Βρετανία, την πρώτη χώρα στην Ευρώπη όπου εμφανίστηκε η ασθένεια, φαίνεται να μεταδόθηκαν μέσα στην κοινότητα των ομοφυλόφιλων. «Παρατηρούμε μεταδόσεις μεταξύ ανδρών που είχαν σεξουαλικές σχέσεις με άνδρες», κάτι που αποτελεί «μια νέα πληροφορία την οποία πρέπει να εξετάσουμε σωστά ώστε να κατανοήσουμε καλύτερα τη δυναμική» της μετάδοσης, δήλωσε ο Ιμπραϊμά Σοσέ Φαλ, αναπληρωτής γενικός διευθυντής αντιμετώπισης εκτάκτων καταστάσεων στον ΠΟΥ.

Όμως «οποιοσδήποτε, ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού μπορεί να μεταδώσει την ευλογιά των πιθήκων», υπογράμμισαν στις ΗΠΑ τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC).

Σε ετοιμότητα τα ελληνικά νοσοκομεία

Σε ετοιμότητα είναι και οι ελληνικές αρχές για την αντιμετώπιση κρουσμάτων της ευλογιάς των πιθήκων αν εμφανιστούν και στην Ελλάδα.

Οι αξιωματούχοι λένε ότι δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή κίνδυνος για τη δημόσια υγεία, ωστόσο η ασθένεια μπορεί να έχει σοβαρή εξέλιξη. Παράλληλα, εργάζονται για τον εντοπισμό ατόμων που μπορεί να είχαν έρθει σε επαφή με τον ασθενή.

Σε αυτό το πλαίσιο ο ΕΟΔΥ αποστέλλει εγκύκλιο με οδηγίες στα νοσοκομεία της χώρας.

Τα συμπτώματα

Η ευλογία των πιθήκων συνδέεται με την ευλογία, ιογενή λοίμωξη που εξαλείφθηκε την δεκαετία του 1980. Η νόσηση διαρκεί δύο έως τέσσερις εβδομάδες και τα συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν 5 έως 21 ημέρες μετά τη μόλυνση.

Τα συμπτώματα της ευλογιάς των πιθήκων συνήθως ξεκινούν με ένα συνδυασμό πυρετού, πονοκεφάλους, μυϊκούς πόνους, οσφυαλγία, ρίγη, εξάντληση και πρησμένους λεμφαδένες. Αυτό το τελευταίο σύμπτωμα είναι συνήθως που βοηθά τους γιατρούς να διακρίνουν την ευλογία των πιθήκων από την ανεμοβλογιά ή την ευλογιά, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.

Μόλις εκδηλωθεί ο πυρετός, το βασικό σύμπτωμα της ευλογίας των πιθήκων, ένα έως τρία 24ωρα αργότερα συνήθως εμφανίζεται και ένα δερματικό εξάνθημα στο πρόσωπο και έπειτα τα εξανθήματα εξαπλώνονται σε άλλα σημεία του σώματος.

Οι δερματικές αλλοιώσεις περνούν από μια άσχημη διαδικασία ωρίμανσης, από ωχρές κηλίδες (επίπεδες βλάβες) σε βλατίδες (ανυψωμένες βλάβες), κυστίδια (πληγές γεμάτες με υγρό), μετά φλύκταινες (πληγές γεμάτες πύον) και στη συνέχεια σχηματίζουν κρούστα πριν τελικά εξαλειφθούν.

Πώς μεταδίδεται

Ο άνθρωπος μπορεί να κολλήσει τον ιό αν τον δαγκώσει ή τον γρατζουνίσει ένα μολυσμένο ζωό, καταναλώνοντας το κρέας μολυσμένων ζώων, δια της επαφής με μολυσμένο άτομο ή αγγίζοντας μολυσμένα κλινοσκεπάσματα ή ρούχα.

Ο ιός εισέρχεται στο σώμα μέσω δερματικών βλαβών, της αναπνευστικής οδού ή των βλεννογόνων (μάτια, μύτη ή στόμα).

Η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο πιστεύεται ότι συμβαίνει κυρίως μέσω μεγάλων αναπνευστικών σταγονιδίων, τα οποία γενικά δεν μπορούν να ταξιδέψουν περισσότερο από λίγα εκατοστά, επομένως θα χρειαζόταν παρατεταμένη επαφή πρόσωπο με πρόσωπο.

Ορισμένοι Βρετανοί ειδικοί σχολιάζοντας το πρόσφατο ξέσπασμα στο Ηνωμένο Βασίλειο λένε ότι είναι πολύ νωρίς για να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η ευλογιά των πιθήκων εξαπλώνεται μέσω της σεξουαλικής επαφής, αλλά ίσως είναι πιθανό.

Το εμβόλιο της ευλογιάς πιστεύεται ότι προλαμβάνει τη μόλυνση. Το 2019 εγκρίθηκε ένα εμβόλιο για τη νόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν υπάρχει γνωστή θεραπεία. Η σιντοφοβίρη ή η μπινκιδοφοβίρη μπορεί να είναι χρήσιμες.

Ο κίνδυνος θανάτου σε όσους έχουν μολυνθεί είναι έως και 10%.

Πού εντοπίζεται

Η ευλογιά των πιθήκων σε ανθρώπους συνήθως αφορά περιοχές των τροπικών δασών της Κεντρικής και Δυτικής Αφρικής και γενικά δεν παρατηρείται στην Ευρώπη.

Η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ) είχε το πρώτο καταγεγραμμένο κρούσμα ευλογιάς στον άνθρωπο το 1970. Έκτοτε, έχουν αναφερθεί κρούσματα σε 11 αφρικανικές χώρες: Μπενίν, Καμερούν, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Γκαμπόν, Ακτή Ελεφαντοστού, Λιβερία, Νιγηρία, Δημοκρατία του Κονγκό, Σιέρα Λεόνε και Νότιο Σουδάν. Το πρώτο ξέσπασμα της ευλογιάς των πιθήκων που αναφέρθηκε εκτός Αφρικής συνδέθηκε με την εισαγωγή μολυσμένων θηλαστικών το 2003 στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC).

Πιο πρόσφατα, το 2018 και το 2019, δύο ταξιδιώτες από το Ηνωμένο Βασίλειο, ένας από το Ισραήλ και ένας από τη Σιγκαπούρη, όλοι με ιστορικό ταξιδιού στη Νιγηρία, διαγνώστηκαν με ευλογιά των πιθήκων μετά από ένα μεγάλο επιδημικό κύμα εκεί, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC).

Σε «αυξημένη επαγρύπνηση» καλεί ο Μαγιορκίνης

Σε «αυξημένη επαγρύπνηση» καλεί ο Γκίκας Μαγιορκίνης μετά τον εντοπισμό κρουσμάτων της ασθένειας σε χώρες της ΕΕ.

Σε ανάρτησή του αναφέρει χαρακτηριστικά πως:

Όσον αφορά την εξάπλωση του ιού της ευλογιάς των πιθήκων έχουμε τουλάχιστον 3 επιδημιολογικά ενδιαφέροντα σημεία:

1) τα στοιχεία συγκλίνουν στην παρατεταμένη μετάδοση μεταξύ ανθρώπων και όχι ανθρώπων από μολυσμένα ζώα (όπως βλέπαμε στον παρελθόν)

2) πρώτη φορά στα ιστορικά βλέπουμε εξάπλωση σε περισσότερες από μία ευρωπαϊκές χώρες

3) τα κρούσματα δεν έχουν όλα μεταξύ τους άμεση σχέση, συνεπώς σίγουρα υπάρχουν αδιάγνωστοι (ασυμπτωματικοί;) φορείς της νόσου.

Όπως επισημαίνει δε, «Σε κάθε περίπτωση δεν είναι μία επιδημική έξαρση όπως αυτές που γνωρίζαμε για αυτόν τον ιό και έχουμε συνηθίσει, και συνεπώς είναι σημαντικό να σκεφτούμε out of the box, καθώς υπάρχει η πιθανότητα να βλέπουμε μία σημαντική αλλαγή συμπεριφοράς του ιού, ως αποτέλεσμα και της μειωμένης ανοσίας από το εμβόλιο της ευλογιάς.

»Χωρίς να πιστεύω ότι υπάρχει άμεσα λόγος ανησυχίας, θα έλεγα ότι τα στοιχεία δείχνουν ανάγκη για αυξημένη επαγρύπνιση.»