Έρχονται τα πάνω – κάτω για το επίδομα ανεργίας

Τι αλλάζει στο επίδομα ανεργίας που ανακοινώνεται από τον πρωθυπουργό στη ΔΕΘ

Σύμφωνα με το Πρώτο Θέμα, η δραστική παρέμβαση στον τρόπο που δίνονται τα κοινωνικά επιδόματα, μεταξύ αυτών και το επίδομα ανεργίας, θα είναι στην προμετωπίδα της παρέμβασης του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ το μεθεπόμενο Σαββατοκύριακο. Ήδη, οι πρώτες συσκέψεις στο Μέγαρο Μαξίμου και με το οικονομικό επιτελείο έχουν ξεκινήσει, με τους κυβερνητικούς επιτελείς να είναι συγκρατημένοι ως προς το εύρος των παροχών. Από την άλλη, ο κ. Μητσοτάκης αναμένεται να εστιάσει σε μεταρρυθμίσεις με απτό κοινωνικό αποτύπωμα.

Προς τούτο, θα γίνουν αυτή την εβδομάδα αρκετές συσκέψεις στο Μέγαρο Μαξίμου, προκειμένου να οριστικοποιηθεί το πλάνο της ΔΕΘ.

Παράλληλα, ο κ. Μητσοτάκης θα βρίσκεται την Τρίτη στη Θεσσαλονίκη, όπου μαζί με τον Άκη Σκέρτσο θα παρουσιάσουν στο Μέγαρο Μουσικής την Εθνική Στρατηγική για την Περιφερειακή Ανάπτυξη, καθώς και την ψηφιακή πλατφόρμα για τα περιφερειακά σχέδια ανάπτυξης. Εν συνεχεία θα ακολουθήσουν επαφές με τους παραγωγικούς φορείς της Βορείου Ελλάδος, ενώ νωρίτερα ο κ. Μητσοτάκης θα συναντήσεις τους «γαλάζιους» βουλευτές των δύο περιφερειών της συμπρωτεύουσας.

Σε αυτόν τον σχεδιασμό για μεταρρυθμίσεις με απτό κοινωνικό αποτύπωμα εντάσσεται και ο εκ βάθρων ανασχεδιασμός του επιδόματος ανεργίας που παρουσιάζει αποκλειστικά το «ΘΕΜΑ της Κυριακής». Ο πυρήνας της κυβερνητικής σκέψης είναι το επίδομα να μην λειτουργεί ως αντικίνητρο εργασίας, ιδίως σε μια περίοδο που η μείωση της ανεργίας είναι αισθητή και για πρώτη φορά μετά από χρόνια τους καλοκαιρινούς μήνες περιορίστηκε σε μονοψήφιες τιμές. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Στατιστικής Αρχής τον Ιούνιο η ανεργία μειώθηκε στο 9,6% από 17,5% που ήταν τον αντίστοιχο μήνα του 2019. Ο αριθμός των απασχολούμενων την ίδια περίοδο αυξήθηκε κατά 405.000 άτομα φτάνοντας στα 4.293.000 άτομα από 3.898.000 το 2019. Για την κυβέρνηση, αυτή η εξέλιξη είναι αποτέλεσμα της οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζει, με μείωση φόρων και προσέλκυση επενδύσεων, με αποτέλεσμα από το 2019 και εντεύθεν να έχουν δημιουργηθεί πάνω από 400.000 θέσεις εργασίας. Και ενώ οι αριθμοί της αγοράς εργασίας αρχίζουν να επανέρχονται στα προ κρίσης επίπεδα και πλέον από το άγχος της ανεύρεσης θέσης εργασίας το ζητούμενο είναι η ανεύρεση εργαζόμενων για τις επιχειρήσεις, η κρατική δαπάνη για τα επιδόματα βαίνει αυξανόμενη. Με άλλα λόγια, οι άνεργοι μειώνονται, αλλά το ύψος των επιδομάτων έχει πολλαπλασιαστεί.

Εξορθολογισμός

Τα στοιχεία της ΔΥΠΑ που έχει στη διάθεσή του το «ΘΕΜΑ» είναι αποκαλυπτικά. Ενώ το ποσοστό της ανεργίας μειώνεται και εκτιμάται ότι το 2024 θα διαμορφωθεί στο 10,6%, εντούτοις το ύψος της δαπάνης του προϋπολογισμού, με δεδομένη και την αύξηση του κατώτατου μισθού (το επίδομα ανεργίας συνδέεται οργανικά με αυτόν), ανέρχεται στο 1,76 δις ευρώ. Το ποσό για το 2024 είναι σημαντικά αυξημένο σε σχέση με το 1,59 δις που δόθηκε το 2023, με τελικό ποσοστό ανεργίας 11,6%.

«Οι συνθήκες στην αγορά εργασίας έχουν μεταβληθεί και το επίδομα πρέπει να εφαρμόζεται ως ένας μηχανισμός γρήγορης επανένταξης των ανέργων στην παραγωγική δράση για να καλύπτονται και οι πραγματικές ανάγκες όλων των κλάδων για εργαζόμενους», λέει αρμόδια κυβερνητική πηγή στο «ΘΕΜΑ», εξηγώντας τη φιλοσοφία της παρέμβασης που θα ανακοινωθεί από τον κ. Μητσοτάκη. Επί της ουσίας, αυτό που σχεδιάζει η κυβέρνηση είναι να αυστηροποιηθούν τα κριτήρια για την ένταξη ενός εργαζομένου στην «ομπρέλα προστασίας», το επίδομα να είναι ανταποδοτικό και δίκαιο, με βάση τον εργασιακό βίο του εργαζομένου, αλλά παράλληλα και να λειτουργεί ως κίνητρο για την όσο το δυνατόν πιο γρήγορη επιστροφή στην αγορά εργασίας.

«Σύνθετο» και εμπροσθοβαρές επίδομα

Σύμφωνα με τον κυβερνητικό σχεδιασμό που θα παρουσιάσει λεπτομερέστερα ο πρωθυπουργός, το επίδομα θα έχει ένα σταθερό τμήμα, ένα μεταβλητό που θα διαμορφώνεται για κάθε δικαιούχο με βάση τα χρόνια εργασίας και τις αποδοχές του ενώ θα περιλαμβάνει και πρόσθετα ποσά (επιδόματα Πάσχα, Χριστουγέννων, τέκνων, μονογονεϊκής οικογένειας κλπ). Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι το επίδομα δεν θα είναι οριζόντιο και ενιαίο π.χ. άλλο ποσό θα εισπράττει ένας νέος εργαζόμενος και άλλο ποσό θα εισπράττει ένας εργαζόμενος με 20 χρόνια εργασιακού βίου και εισφορών.

Ως προς τη νέα δομή του επιδόματος, το σταθερό τμήμα του επιδόματος ανεργίας θα έχει εμπροσθοβαρή χαρακτήρα και θα ξεκινάει ψηλά για να αντιμετωπιστεί το σοκ της μετάβασης στην ανεργία ενώ ανά τρίμηνο θα μειώνεται, ώστε η μείωση να αποτελεί κίνητρο εύρεσης εργασίας. Σε ο,τι αφορά το μεταβλητό μέρος θα έχει ανταποδοτικότητα, δηλαδή όσο περισσότερο εισφέρει ένας εργαζόμενος στο σύστημα, τόσο μεγαλύτερο ποσό θα δικαιούται. Βεβαίως, υπάρχουν ακόμα αρκετές λεπτομέρειες που μένει να κλειδώσουν, όπως: το συνολικό και το ανώτατο ύψος του ποσού, ποιοι θα το λαμβάνουν για 12 μήνες ή για μικρότερο διάστημα με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, ποιος θα είναι ο χρόνος εργασίας που θα απαιτείται για τη λήψη του επιδόματος και ποια η αναλογία χρόνου εργασίας για κάθε μήνα χορήγησής του.

Επιπρόσθετα, η κυβέρνηση θα «διορθώσει» τις προϋποθέσεις ένταξης στην περίμετρο του επιδόματος ανεργίας που τροποποιήθηκε την περίοδο του κορονοϊού, το 2020. Έτσι, από τους 5 μήνες που θα πρέπει κάποιος να έχει δουλέψει προηγουμένως, θα επιστρέψουμε στο προηγούμενο καθεστώς, με minimum περίοδο εργασίας 10-12 μηνών. Αυτή η παρέμβαση εκτιμάται ότι θα κλείσει αρκετά «παράθυρα», με εργαζόμενους που εργάζονται για κάποιους μήνες και στη συνέχεια «μετακινούνται» στο επίδομα ανεργίας, ενώ παράλληλα κάνουν ευκαιριακές δουλειές, πολλές φορές με «μαύρες» αμοιβές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η βιομηχανία του τουρισμού, όπου βεβαίως υπάρχουν και ειδικές προβλέψεις για το εποχικό επίδομα ανεργίας. Θεωρείται, πάντως, κρίσιμο η όλη φιλοσοφία του επιδόματος να εξορθολογιστεί, προκειμένου και ο τουριστικός κλάδος να αποκτήσει πιο μακροπρόθεσμα χαρακτηριστικά και η σεζόν να παραταθεί εμπράκτως, αντί η επίσημη λήξης της να ισοδυναμεί με μετακίνηση εργαζόμενων στη δεξαμενή του επιδόματος ανεργίας.

Μάλιστα, με βάση την εργατική νομοθεσία αυτή τη στιγμή, τη στιγμή που ένας εργαζόμενος απασχοληθεί δύο συνεχείς σεζόν σε επιχειρήσεις εποχικής λειτουργίας αποκτά πρόσβαση στο εποχικό επίδομα εφόσον έχει συμπληρώσει 100 μέρες εργασίας το τελευταίο 12μηνο. Δηλαδή αρκούν 4 μήνες εργασίας για τη λήψη του επιδόματος. Από την άλλη ένας κοινός άνεργος για να λάβει επίδομα θα πρέπει να έχει συμπληρώσει τουλάχιστον 125 μέρες εργασίας το τελευταίο 14μηνο, χωρίς μάλιστα να λαμβάνονται υπόψη τα ημερομίσθια του τελευταίου διμήνου.

Με συνταγή ΟΟΣΑ

Η παρέμβαση που δρομολογεί η κυβέρνηση υλοποιείται και με βάση τις συστάσεις του ΟΟΣΑ, ο οποίος αξιολόγησε τον τρόπο λειτουργίας του ελληνικού κράτους πρόνοιας, με το επίδομα ανεργίας να είναι βασικό του τμήμα. Συγκρίνοντας τον ελληνικό τρόπο απονομής του επιδόματος με άλλων ευρωπαϊκών χωρών και ο ΟΟΣΑ καταλήγει στο ότι πρέπει να γίνουν αναπροσαρμογές, ώστε το επίδομα να είναι πιο ανταποδοτικό και προσανατολισμένο στο να λειτουργεί ως κίνητρο για την επιστροφή στην αγορά εργασίας. Η ανταποδοτικότητα έχει να κάνει, εν προκειμένω, με την καλύτερη συσχέτιση μισθού και ασφαλιστικού βίου με το επίδομα, σε περίπτωση που κάποιος βρεθεί εκτός δουλειάς. Και ενώ το ποσό του επιδόματος ανεργίας δεν αλλάζει επί της αρχής, εκτιμάται ότι «παλαιότεροι» στην αγορά εργασίας άνεργοι θα βρεθούν με ποσό μεγαλύτερο από αυτό του κατώτατου μισθού. Ειδικά το πρώτο τρίμηνο της περιόδου ανεργίας, το ποσό που θα έχουν λαμβάνειν θα είναι ακόμα υψηλότερο και θα βαίνει μειούμενο εντός του δωδεκαμήνου που το δικαιούται κάποιος.

Κυβερνητικά στελέχη επισημαίνουν επίσης ότι συμπληρωματικό κίνητρο που έχει ήδη θεσπιστεί με τον 4921/2022 αποτελεί η επιδότηση εργασίας, δηλαδή η συνέχιση της χορήγησης του 50% του επιδόματος ανεργίας ακόμα και σε όσους αναζητούντες βρίσκουν εργασία κατά την περίοδο καταβολής του κανονικού (πλήρους) επιδόματος ανεργίας, έως και τη λήξη της προθεσμίας καταβολής.

Συνολική παρέμβαση στα επιδόματα

Το επίδομα ανεργίας, βεβαίως, δεν θα είναι το μόνο επίδομα, το οποίο θα περιληφθεί στην ατζέντα ανακοινώσεων του πρωθυπουργού το μεθεπόμενο Σάββατο από το Βελλίδειο. Ανακοινώσεις θα υπάρξουν και για όλα τα υπόλοιπα προνοιακά και κοινωνικά επιδόματα, με τον στόχο να είναι η πιο στοχευμένη απονομή τους, γι’ αυτούς που τα έχουν περισσότερο ανάγκη. Υπό αυτή την έννοια, θα υπάρξουν διορθώσεις στην περίμετρο των δικαιούχων, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις π.χ. στο επίδομα τέκνων θα υπάρξει και ονομαστική αύξηση του ποσού.

Βεβαίως, υπάρχουν και παραδείγματα επιδομάτων που είναι «σημαία» για την κυβέρνηση, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τα επιδόματα μητρότητας, τα οποία πέραν των δημοσίων και ιδιωτικών υπαλλήλων λαμβάνουν ελεύθερες επαγγελματίες και αγρότισσες, με ποσά που, συμπεριλαμβανομένου του επιδόματος γέννησης, πλησιάζουν ή ανά περίπτωση υπερβαίνουν τα 10.000 ευρώ. Αυτά τα επιδόματα, όπως διευκρινίζουν κυβερνητικές πηγές, δεν αλλάζουν στο παραμικρό, αντιθέτως στόχος της κυβέρνησης είναι η διαρκής ενίσχυσή τους.

ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ