Ένας γονιός μπροστά στην κάλπη

Κάθε 4 χρόνια (κάποιες φορές και λιγότερα) εμφανίζονται κάλπες στις σχολικές τάξεις. Έννοιες ασύνδετες, οι εκλογές και ο φυσικός χώρος των μαθητών, των παιδιών, για λίγες μέρες συνδέονται. Είναι όμως πραγματικά τόσο ασύνδετες; Συνδέεται η εκπαίδευση και η κοινωνική ζωή των παιδιών μας με την πολιτική και τις εκλογές;

Κωνσταντίνος Χριστόπουλος
Πρόεδρος Ένωσης Γονέων Δήμου Πεντέλης

Μια σύντομη ανασκόπηση στα τελευταία χρόνια, μάλλον συνηγορεί στο αντίθετο. Σε μια χώρα μάλιστα όπου η φράση «πρώτα απ’ όλα το παιδί», συμπυκνώνει προτεραιότητες και νοοτροπίες, κάποιες φορές ίσως και υπερβολικές, πολλών οικογενειών, σίγουρα ένας/μία γονέας ενόψει των εκλογών, θα λάβει σοβαρά υπόψη τόσο τις προσδοκίες και εξαγγελίες, όσο κυρίως τις εμπειρίες και επιπτώσεις των πολιτικών που εφαρμόστηκαν σε σχέση με το παιδί του.

Στην εκπαίδευση τα τελευταία 4 χρόνια, εφαρμόστηκαν πολιτικές που είχαν αρνητικές επιπτώσεις σε κάθε βαθμίδα, οι οποίες επιδεινώθηκαν και με την Πανδημία. Αυξάνοντας αρχικά τον μέγιστο αριθμό μαθητών ανά τμήμα (στα Δημοτικά) και με την τηλεκπαίδευση εν συνεχεία που εφαρμόστηκε, υπήρχαν αρνητικές επιπτώσεις τόσο σε επίπεδο γνωστικό αλλά κυρίως σε επίπεδο κοινωνικοποίησης, με συνέπεια τα τελευταία δύο χρόνια να έχουμε πολλά φαινόμενα παιδικής και εφηβικής βίας. Οι ψυχολόγοι, οι κοινωνικοί λειτουργοί αλλά και οι δράσεις πρόληψης συνεχίζουν να λείπουν από τα σχολεία μας.

Παράλληλα, αυξήθηκε η εξάρτηση των μαθητών από τις οθόνες (η σχολική κοινότητα έκανε προσπάθειες όλα τα προηγούμενα χρόνια να τους απομακρύνει από τις οθόνες) και το σύστημα τηλεκπαίδευσης αποδείχτηκε διάτρητο, καθώς προσωπικά δεδομένα μαθητών και γονέων περιήλθαν στην κατοχή ιδιωτικής εταιρίας χωρίς έλεγχο. Η απόφαση κόλαφος 50/2021 της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) απέδειξε ότι το Υπουργείο Παιδείας δεν είχε λάβει καμία μέριμνα για την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων των χρηστών ενώ θα μπορούσε να ενισχύσει το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο (ΠΣΔ sch.gr), που είναι το αντίστοιχο δίκτυο του Υπουργείου Παιδείας.

Η διεύρυνση του αριθμού των πρότυπων και πειραματικών σχολείων προκαλεί την κατηγοριοποίηση των σχολείων, με βραχυπρόθεσμη συνέπεια να υποβαθμίζονται όλα τα σχολεία, καθώς χάνεται η κοινωνική επαφή των μαθητών με συνομηλίκους που έχουν άλλα ενδιαφέροντα και άλλα ταλέντα, πέρα από τα στενά ακαδημαϊκά που χρησιμοποιούνται για την επιλογή των μαθητών. Μακροπρόθεσμα δε, αυτό μπορεί να αποτελέσει πολύ επικίνδυνη επιλογή για το κοινωνικό οικοδόμημα, δημιουργώντας διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στους μαθητές, χωρίς μάλιστα να υπάρχει καμία επιστημονική βάση για αυτό.

Σε αυτήν την λογική κινείται και η αξιολόγηση των σχολείων και των εκπαιδευτικών. Παύει δηλαδή η σχολική μονάδα να είναι χώρος κοινωνικοποίησης και γίνεται τόπος διαχωρισμού. Όπου εφαρμόστηκε, αύξησε τον ανταγωνισμό ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς και έβαλε σε δεύτερη μοίρα το παιδαγωγικό τους έργο. Για χάρη της υποτιθέμενης βελτίωσης ορισμένων εκπαιδευτικών, το σύνολο αυτών μετατρέπονται από λειτουργοί σε ανταγωνιστές καριερίστες.

Καταργήθηκαν από το 2021 τα καλλιτεχνικά μαθήματα στα Λύκεια. Παρότι η καλλιτεχνική εκπαίδευση είναι ευρωπαϊκή υποχρέωση και είναι γνωστό ότι χωρίς καλλιτεχνική παιδεία ο άνθρωπος δε διαφέρει από τα υπόλοιπα ζώα, εντούτοις, πάρθηκε η απόφαση να καταργηθεί από τα Λύκεια της χώρας. Μάλιστα, με απόφαση του το Συμβούλιο της Επικρατείας θεώρησε τη συγκεκριμένη επιλογή αντισυνταγματική και ζήτησε από το Υπουργείο Παιδείας να την διορθώσει, χωρίς όμως αποτέλεσμα μετά από σχεδόν 2 χρόνια.

Το ίδιο ισχύει και για τα μαθήματα κοινωνιολογικού και οικονομικού περιεχομένου. Η αντίληψη που θέλει την κοινωνιολογία να έχει ιδεολογικό πρόσημο, μόνο αντιδημοκρατική μπορεί να θεωρηθεί, καθώς η κοινωνιολογία αποτελεί αυτοτελή επιστήμη, η οποία διδάσκεται σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Στην Ελλάδα ειδικότερα, η μόνη περίοδος που δεν διδασκόταν ήταν η επταετία της δικτατορίας.

Στο Λύκειο από το 2022 εφαρμόστηκε η Τράπεζα Θεμάτων ως μέσο υποχρεωτικής και τυχαίας εξέτασης των μαθητών. Αυτό επέφερε αύξηση της πίεσης προς τους μαθητές, με αποτέλεσμα να αυξηθούν και οι δαπάνες στα νοικοκυριά για φροντιστήρια, ιδιαίτερα μαθήματα κλπ. Άλλωστε, πολλά παιδιά πλέον ξεκινούν τα φροντιστήρια (κέντρα μελέτης) από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού.

Η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (Ε.Β.Ε.) μείωσε τον αριθμό των εισακτέων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με τεχνητό τρόπο σε ποσοστό περισσότερο από 20%. Εδώ θα πρέπει να διευκρινιστεί ποιος είναι ο ρόλος των πανελλαδικών εξετάσεων. Αρχικά δημιουργήθηκαν ως θεσμός για να αντιμετωπιστεί η ρουσφετολογική μέχρι τότε ένταξη των μαθητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Δεν είναι μια εξέταση που πιστοποιεί την δυνατότητα ενός μαθητή να συνεχίσει στο πανεπιστήμιο, αλλά ένας διαγωνισμός που κατατάσσει τους συμμετέχοντες ανάλογα με τον βαθμό τους και τους τοποθετεί σε μία σχολή ανάλογα με τις προτιμήσεις τους. Την δυνατότητα συνέχισης σπουδών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση την δίνει το απολυτήριο, και όχι οι πανελλαδικές. Με το απολυτήριο μπορούν οι απόφοιτοι να σπουδάσουν σε πανεπιστήμιο του εξωτερικού, ακόμα και αν δεν έχουν πετύχει στις πανελλαδικές. Αν ένας μαθητής γράψει κάτω από την βάση στις πανελλαδικές δε σημαίνει ότι δεν είναι ικανός να φοιτήσει στο πανεπιστήμιο. Άλλωστε πολλοί μαθητές που λόγω της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, δεν περνάνε σε δημόσια πανεπιστήμια, πάνε στα ιδιωτικά κολλέγια, εξηγώντας έτσι την αύξηση των φοιτητών τους και τον τριπλασιασμό των κερδών τους που πρόσφατα ανακοινώθηκε.

Ακόμα και το θέμα της ασφάλειας των μαθητών και φοιτητών, αντιμετωπίστηκε τα τελευταία χρόνια ως ένα ζήτημα αστυνόμευσης και καταστολής και όχι πρόληψης και διασφάλισης. Ενώ έγιναν εκατοντάδες προσλήψεις αστυνομικών για την πανεπιστημιακή αστυνομία, αντί να ενισχυθούν οι φύλακες και οι επιστάτες, από την άλλη, τα λεωφορεία των σχολικών εκδρομών κυκλοφορούν με ελάχιστους ελέγχους και είναι πολύ πρόσφατα τα ατυχήματα με τραυματισμούς μαθητών.

Η επιδίωξη λοιπόν, της υποτιθέμενης «αριστείας» και της «ανταγωνιστικότητας», καθιστούν το σχολείο ένα διαρκές εξεταστικό κέντρο και την γνώση μια τυποποιημένη μετρήσιμη δεξιότητα, μια κατάρτιση «μιας χρήσης», θυσιάζοντας οποιαδήποτε έννοια ολόπλευρης ανάπτυξης και ουσιαστικής καλλιέργειας των παιδιών.

Και αυτό δεν είναι συγκυρία, είναι επιλογή. Είναι πολιτική επιλογή. Σαν κι αυτή που θα κάνουμε όλοι, γονείς ή μη, την Κυριακή 21 Μαΐου.

Όπως είπε πριν πολλά χρόνια ο Αβραάμ Λίνκολν: «Η ψήφος είναι πιο δυνατή από τη σφαίρα. Με τη σφαίρα μπορεί να σκοτώσεις τον εχθρό σου. Με την ψήφο μπορεί να σκοτώσεις το μέλλον των παιδιών σου…»