Στους ΟΤΑ, τους τομείς του κράτους πρόνοιας, των οργανισμών κοινής ωφέλειας, της εκπαίδευσης, καταγράφονται οι κυριότερες περιπτώσεις κακοδιοίκησης, σύμφωνα με την έκθεση του Σ για το 2018.

Η ΕΚΘΕΣΗ παραδόθηκε , στον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων, Νίκο Βούτση, από τον επικεφαλής της Ανεξάρτητης Αρχής, κ. Ανδρέα Ποττάκη. «Η συγκεκριμένη Έκθεση αφορά το 2018 το οποίο ήταν μια χρονιά- ορόσημο και για τη χώρα -για την κοινωνία, για την οικονομία, για τη διοίκησή της- αλλά και για την Ανεξάρτητη Αρχή.

Πιο αναλυτικά, το μεγαλύτερο ποσοστό των αναφορών κατά τη διερεύνηση των οποίων ανιχνεύθηκε κακοδιαχείριση συγκεντρώνεται στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (32%) και ιδιαίτερα για μια ακόμη φορά σε εκείνα που σχετίζονται άμεσα με την κοινωνική ασφάλιση και πρόνοια. Συγκεκριμένα, ο ΕΦΚΑ, ο ΕΤΕΑΕΠ και ο ΕΟΠΥΥ συγκεντρώνουν σχεδόν το 62% των αναφορών κατά τη διερεύνηση. Αυξητική επίσης τάση καταγράφεται στο θεματικό πεδίο της φορολογίας και αυτό αποτυπώνεται στις βάσιμες αναφορές που αφορούν την ΑΑΔΕ. Επίσης, τα προβλήματα που διαπιστώνονται στους φορείς κοινής ωφέλειας όπως η ΔΕΗ, η ΕΥΔΑΠ εμφανίζουν και αυτά μια διαχρονική σταθερότητα βάσιμων αναφορών.

Παράλληλα, στα Υπουργεία συγκεντρώνεται το 24% περίπου των περιπτώσεων κακοδιοίκησης. Συγκεκριμένα, το Υπουργείο Εσωτερικών, συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο αριθμό αναφορών στις οποίες διαπιστώθηκε κάποιας μορφής κακοδιοίκηση, δεδομένης της αρμοδιότητάς του στο χώρο τον ΟΤΑ. Ακολοθούν τα υπουργεία Παιδείας, Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Περιβάλλοντος και Μεταναστευτικής Πολιτικής.

Ακόμα στη Τοπική Αυτοδιοίκηση συγκεντρώνεται το 22% περίπου των περιπτώσεων κακοδιοίκησης. Η πλειονότητα των περιπτώσεων αφορά τον πρώτο βαθμό αυτοδιοίκησης (87%). Εξάλλου σύμφωνα με τη σχετική έκθεση εκεί έχει μεταφερθεί το μεγαλύτερο μέρος των ζητημάτων της καθημερινότητας των πολιτών και έτσι διαχειρίζονται ένα μεγάλο μέρος των θεματικών κατηγορών όπως τα σχετικά τέλη, οι παρεμβάσεις πολεοδομικού χαρακτήρα σε κοινόχρηστους χώρους, κλπ.

Τα στοιχεία της έκθεσης

Η φετινή 20ή ετήσια έκθεση παρουσιάζει ειδικό ενδιαφέρον λόγω τόσο των στατιστικών στοιχείων που παρουσιάζει όσο και της σταθερής παραμονής στις πρώτες θέσεις κακοδιοίκησης σημαντικών φορέων της διοίκησης.

Ο αριθμός των αναφορών πολιτών (πολλές από τις οποίες αφορούσαν μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες) έφθασε στις 15.644 και πλησίασε τον αριθμό ρεκόρ της εικοσαετίας (16.339 αναφορές υπεβλήθησαν το 2014).

Ο κύριος όγκος των (βάσιμων) αναφορών το 2018 αφορούν σε ζητήματα κοινωνικής ασφάλισης, ενώ ακολουθούν στις πρώτες θέσεις ζητήματα χωροθέτησης και αδειοδότησης, φορολογίας, μεταφορών, εισόδου και παραμονής αλλοδαπών, κοινωνικής πρόνοιας και διακρίσεων λόγω φύλου.

Οι παραπάνω τομείς βρίσκονται, τα τελευταία πέντε χρόνια, σταθερά στις πρώτες θέσεις των προβλημάτων κακοδιοίκησης που αντιμετωπίζουν οι πολίτες. Είναι χαρακτηριστικό ότι επί του συνόλου των βάσιμων αναφορών που αρχειοθετήθηκαν το 2018 διαπιστώθηκε πρόβλημα κακοδιοίκησης στο 58% των περιπτώσεων ποσοστό που επίσης παρουσιάζει ανησυχητική διαχρονική σταθερότητα τα τελευταία χρόνια.

Η ανάλυση των ιδιαίτερων θεματικών κατηγοριών για την περίοδο 2015-2018 οδηγεί στη διαπίστωση ότι οι κυριότερες περιπτώσεις κακοδιοίκησης καταγράφονται στους τομείς του κράτους πρόνοιας, των οργανισμών κοινής ωφέλειας, της εκπαίδευσης (όλων των βαθμίδων), των υπηρεσιών που παρέχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση και του οικιστικού και φυσικού περιβάλλοντος.

Επίσης καταγράφεται σημαντικός αριθμός αναφορών που εστιάζει στα ανθρώπινα δικαιώματα και στα προβλήματα του προσφυγικού ζητήματος (οι δύο αυτές κατηγορίες αντιπροσωπεύουν το 13% περίπου των αναφορών).

Φορείς κακοδιοίκησης

Διαχωρίζοντας τις υπηρεσίες και τους φορείς (μέσω των αναφορών πολιτών στην Αρχή) διαπιστώνονται προβλήματα κακοδιοίκησης σε:

α) Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και λοιπούς φορείς που εποπτεύονται από την Κεντρική Κυβέρνηση

β) Υπουργεία

γ) Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ και Β΄ Βαθμού

δ) Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου και ευρύτερος δημόσιος τομέας.

Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ)

Το μεγαλύτερο ποσοστό των αναφορών κατά τη διερεύνηση των οποίων ανιχνεύθηκε κακοδιοίκηση συγκεντρώνεται στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (32%), και ιδιαίτερα για μία ακόμη φορά σε εκείνα που σχετίζονται άμεσα με την κοινωνική ασφάλιση και πρόνοια, την κυρίαρχη, τα τελευταία χρόνια, θεματική κατηγορία αναφορών προς την Αρχή. Συγκεκριμένα, ο ΕΦΚΑ, το ΕΤΕΑΕΠ και ο ΕΟΠΥΥ συγκεντρώνουν σχεδόν το 62% των αναφορών κατά τη διερεύνηση των οποίων διαπιστώθηκε κακοδιοίκηση. Αυξητική τάση επίσης εμφανίζουν τα φαινόμενα κακοδιοίκησης που διαπιστώθηκαν στο θεματικό πεδίο της φορολογίας, όπως προαναφέρθηκε, και αυτό αποτυπώνεται στις βάσιμες αναφορές που αφορούν την ΑΑΔΕ (11%). Τέλος, τα προβλήματα που διαπιστώνονται στους φορείς κοινής ωφέλειας (ΔΕΗ-ΔΕΔΔΗΕ, ΕΥΔΑΠ, ΕΛΤΑ) εμφανίζουν και αυτά μια διαχρονική σταθερότητα βάσιμων αναφορών.

Υπουργεία

Στα Υπουργεία συγκεντρώνεται το 24% περίπου των περιπτώσεων κακοδιοίκησης που διαπιστώθηκαν στις αναφορές των οποίων η διερεύνηση ολοκληρώθηκε το 2018. Συγκεκριμένα, το Υπουργείο Εσωτερικών συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο αριθμό αναφορών στις οποίες διαπιστώθηκε κάποιας μορφής κακοδιοίκηση, δεδομένης της αρμοδιότητάς του στον χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ακολουθούν τα Υπουργεία Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Οικονομικών, Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Μεταναστευτικής Πολιτικής.

Τοπική Αυτοδιοίκηση

Στην Τοπική Αυτοδιοίκηση συγκεντρώνεται το 22% περίπου των περιπτώσεων κακοδιοίκησης που διαπιστώθηκαν κατά τη διερεύνηση από την Αρχή των αναφορών οι οποίες αρχειοθετήθηκαν το 2018. Η πλειονότητα των περιπτώσεων κακοδιοίκησης αφορά τον Α΄ Βαθμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης (87% των βάσιμων αναφορών). Στους δήμους, άλλωστε, έχει μεταφερθεί πλέον το μεγαλύτερο μέρος των ζητημάτων της καθημερινότητας των πολιτών και έτσι διαχειρίζονται ένα μεγάλο μέρος των θεματικών κατηγοριών όπως τα σχετικά τέλη, οι παρεμβάσεις πολεοδομικού χαρακτήρα σε κοινόχρηστους χώρους κ.λπ., θέματα τα οποία η Αρχή έχει αναδείξει στην πρόσφατη Ειδική της Έκθεση «Έσοδα Δήμων και Κράτος Δικαίου».

Στην 20ή ετήσια έκθεση περιλαμβάνεται επίσης ένας ιδιαίτερου ενδιαφέροντος κεντρικός φάκελος με θέμα την ξεχωριστή δράση του Συνηγόρου του Πολίτη ως τον κατ εξοχή φορέα προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου (στο πλαίσιο διεθνών δεσμεύσεων της χώρας) και τέλος, στο πλαίσιο της λογοδοσίας που αποτελεί τον πυρήνα της (κάθε) ετήσιας έκθεσης απαριθμούνται όλες οι δράσεις, οι έλεγχοι και οι αυτοψίες της Ανεξάρτητης Αρχής καθώς και η διεθνής παρουσία στο ευρωπαϊκό και ευρύτερο περιβάλλον των φορέων διαμεσολάβησης.

Από την εισαγωγή του Συνηγόρου του Πολίτη Ανδρέα Ποττάκη στην 20η ετήσια έκθεση:

«Οι σύγχρονες προκλήσεις στο κράτος, την κοινωνία, την οικονομία, τα δικαιώματα του ανθρώπου αποτελούν προκλήσεις και για τον ίδιο τον θεσμό του Συνηγόρου του Πολίτη. Προκειμένου να παραμένει επίκαιρος και χρήσιμος, να είναι σύγχρονος, ουσιαστικός και αποτελεσματικός και να παρακολουθεί τις αλλαγές που συντελούνται στο κράτος, τη διοίκηση, την κοινωνία, την οικονομία, την καθημερινότητα. Και για να μπορεί να ανταποκριθεί στις σύγχρονες προκλήσεις, ο θεσμός οφείλει να αναζητά νέα θεσμικά εργαλεία, να αποζητά ισχυρή νομιμοποίηση, να διασφαλίζει τη λειτουργική του πληρότητα, να θωρακίζει ακόμη περισσότερο την ανεξαρτησία του.

Για τον Συνήγορο του Πολίτη, το 2018 σηματοδότησε την ολοκλήρωση 20 χρόνων λειτουργίας της Ανεξάρτητης Αρχής. Ενός θεσμού που γεννήθηκε σε χώρες με δημόσια διοίκηση υψηλών προδιαγραφών, με παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας, και όχι το αντίθετο. Σε χώρες με μακρά παράδοση λογοδοσίας και διαφάνειας στη δημόσια ζωή. Ενός θεσμού που εισήχθη στο θεσμικό αρχιτεκτόνημα της ελληνικής πολιτείας με αξιοσημείωτη καθυστέρηση σε σχέση με τα τότε υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ.

Η καθυστέρηση αυτή έναντι των λοιπών ευρωπαϊκών κρατών θα πρέπει να αναγνωριστεί ως σύμπτωμα της απροθυμίας του πολιτικού προσωπικού και του συστήματος διακυβέρνησης της χώρας να αποδεχθεί ένα νέο, εξωτερικό και ανεξάρτητο επίπεδο ελέγχου. Παράλληλο και συχνά συμπληρωματικό προς τον δικαστικό, τον διοικητικό και τον κοινοβουλευτικό έλεγχο.

Οι πολίτες, από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της Αρχής, στράφηκαν κατά εκατοντάδες χιλιάδες προς τον Συνήγορο του Πολίτη, προκειμένου να αναχαιτίσουν τις δυσμενείς επιπτώσεις στα δικαιώματά τους, στο βιοτικό τους επίπεδο, στη καθημερινότητά τους, αλλά και στους μελλοντικούς σχεδιασμούς για την προσωπική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή τους από τις δυσλειτουργίες ή και αυθαιρεσίες της διοίκησης.

Ήδη, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο πολίτες έχουν απευθυνθεί στον Συνήγορο του Πολίτη προστρέχοντας στις υπηρεσίες του. Ζητώντας τη διαμεσολάβησή του για την επίλυση ενός προβλήματός τους, την παρέμβασή του για την άρση μιας αδικίας, την ανάδειξη και αντιμετώπιση μιας συστημικής δυσλειτουργίας. Μόνο οι αυτοτελείς αναφορές που έχουν κατατεθεί στην Αρχή έχουν υπερβεί τις 250.000. Πολλές, μάλιστα, από αυτές δεν σχετίζονται με μεμονωμένα, ατομικά προβλήματα που επιζητούν επίλυση, αλλά με ζητήματα που αφορούν μεγάλες ομάδες πληθυσμού, κοινωνικές ενώσεις, επαγγελματικούς συλλόγους, οικονομικές δραστηριότητες. Για την προστασία δικαιωμάτων και ελευθεριών. Για το αστικό, φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, για την ατομική ιδιοκτησία, τον ενεργειακό πλούτο της χώρας, για την υγεία, τις προνοιακές παροχές, την εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες της, την εργασία, την παιδική αλλά και την τρίτη ηλικία».

Ο Πρόεδρος της Βουλής παραλαμβάνοντας την έκθεση υπογράμμισε:
«Καταδεικνύεται ότι στο σημερινό πλαίσιο, ενόψει και των Ευρωεκλογών, τα ζητήματα που αφορούν στη συνηγορία υπέρ των πολιτών παίρνουν μια πολύ ιδιαίτερη και πρωτεύουσα σημασία, καθώς και οι προκλήσεις και οι αναδιπλώσεις στο επίπεδο των δικαιωμάτων είναι ορατές μπροστά μας και εγγράφονται στην αντιπαράθεση σχετικά με τις εναλλακτικές για την ίδια την Ευρώπη, προφανώς και για τη χώρα μας, που αφορούν και τα θέματα Δημοκρατίας. Και τα δικαιώματα του πολίτη είναι συστατικό στοιχείο στην καρδιά της υπόθεσης της Δημοκρατίας.

Με αυτή την έννοια, η πρότυπη δουλειά που γίνεται από τον Συνήγορο του Πολίτη αποτελεί ένα πολύ μεγάλο εφόδιο και για τον κάθε πολίτη ξεχωριστά αλλά και για τις πολιτικές δυνάμεις και το Κοινοβούλιο στην προσπάθεια, ακριβώς, ισχυροποίησης και θωράκισης της Δημοκρατίας και των δικαιωμάτων».

Ο Πρόεδρος της Βουλής σημείωσε, επίσης, πως η φετινή έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη έχει πολύ μεγάλη σημασία, καθώς έρχεται μετά το πολύ επιτυχημένο διεθνές συνέδριο «Κράτος και Κοινωνία. Προκλήσεις για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες», που πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο στη Βουλή, με αφορμή τα 20 χρόνια από την ίδρυση της Ανεξάρτητης Αρχής, όπου κωδικοποιήθηκαν και αναδείχθηκαν τα συμπεράσματα της δουλειάς που γίνεται από τις αρμόδιες και αντίστοιχες Αρχές στην ΕΕ και ευρύτερα, με βάση τις προκλήσεις σε κλίμακα Ευρώπης.

«Το 2018 χρονιά-ορόσημο για τη χώρα, την κοινωνία, την οικονομία και τον Συνήγορο του Πολίτη»

Ο Συνήγορος του Πολίτη, Ανδρέας Ποττάκης, παραδίδοντας την έκθεση τόνισε:

«Η συγκεκριμένη Έκθεση αφορά το 2018 το οποίο ήταν μια χρονιά- ορόσημο και για τη χώρα -για την κοινωνία, για την οικονομία, για τη διοίκησή της- αλλά και για την Ανεξάρτητη Αρχή.

Για την κοινωνία, την οικονομία και τη διοίκηση της χώρας ήταν ορόσημο γιατί πρόκειται για μια χρονιά στη διάρκεια της οποίας ολοκληρώθηκαν τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής μετά από αρκετά χρόνια και πλέον πρέπει να θεωρήσουμε ότι μπαίνουμε σε μια νέα εποχή. Η εποχή αυτή θα πρέπει να χαρακτηριστεί από την ανασυγκρότηση της εθνικής οικονομίας σε βάσεις στέρεες, σε βάσεις βιώσιμης και ισόρροπης ανάπτυξης. Θα πρέπει να ανασυνταχθούν οι διοικητικές δομές του κράτους, οι οποίες είχαν υποστεί σημαντική συρρίκνωση τα τελευταία χρόνια και θα πρέπει να αμβλυνθούν και οι κοινωνικές αδικίες και ανισότητες που είχαν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια.

Σε ό,τι αφορά την Ανεξάρτητη Αρχή, ειδικά το 2018 δράσαμε, νομίζω, αποφασιστικά και με στοχευμένες παρεμβάσεις για να διασφαλίσουμε το εισόδημα των συμπολιτών μας και σε πολλές περιπτώσεις πετύχαμε και επανυπολογισμό κρατήσεων, φόρων, τελών και θωράκιση ακατάσχετων προνομιακών επιδομάτων και τη διασφάλιση της επιστροφής καταβληθέντων δημοτικών τελών και άλλων κρατήσεων.

Φυσικά, μεριμνήσαμε για την προστασία των δικαιωμάτων όλων όσων κατοικούν στη χώρα, δείχνοντας ιδιαίτερη ευαισθησία στους περισσότερο περιθωριοποιημένους κοινωνικά και οικονομικά (στους ανήλικους, στα παιδιά, στους πρόσφυγες, στους μετανάστες, στους αιτούντες άσυλο).

Η αλήθεια είναι ότι η μετάβαση στη λεγόμενη μεταμνημονιακή εποχή φέρνει μαζί της και νέες προκλήσεις. Από μόνη της η μετάβαση αυτή είναι μια νέα πρόκληση στην εποχή της νέας κανονικότητας.

Από την πλευρά μου θέλω να διαβεβαιώσω τον κύριο Πρόεδρο ότι η Ανεξάρτητη Αρχή θα επιμείνει με αποφασιστικότητα στη συνταγματική της αποστολή που είναι η διασφάλιση του κράτους δίκαιου, η προστασία των δικαιωμάτων όλων όσων κατοικούν στη χώρα και η μέριμνα για μια διοικητική λειτουργία η οποία αρμόζει σε ένα κράτος δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης».