Δύο αιώνες μετά… εκπαιδευτικοί και επιστρέφουν στο πρώτο Σχολείο Αλληλοδιδακτικής στην Κρήτη στην Ιερά Μονή Αγίου Πνεύματος Κισσού στο Σπήλι Ρεθύμνου για να τιμήσουν όλους όσους προσέφεραν στην Εκπαίδευση στα πέτρινα χρόνια της Τουρκοκρατίας και της Επανάστασης στην Κρήτη.

Εκπαιδευτικοί από όλη την Κρήτη συναντήθηκαν με εκπαιδευτικούς και μαθητές του Σπηλίου και συμμετείχαν από κοινού στην Διήμερη Εκπαιδευτική Δράση με θέμα «Η συμβολή της Εκκλησίας στην Εκπαίδευση στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και της Επανάστασης» που οργανώθηκε από το ΠΕ.Κ.ΕΣ. Κρήτης (https://pekes.pdekritis.gr/). Η Συντονίστρια Εκπαίδευσης για την Αειφορία Αμαλία Φιλιππάκη είχε τον κεντρικό συντονισμό της δράσης, που οργανώθηκε σε συνεργασία με την Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Ρεθύμνου και την Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων της Διεύθυνσης κ. Κερασία Πετρογιάννη και τον Δήμο Αγίου Βασιλείου.

Στο δράση αυτή συμμετείχε εκ απεύθυνε χαιρετισμό εκ μέρους του Περιφερειακού Διευθυντή Εκπαίδευσης κ. Εμμανουήλ Καρτσωνάκη, η Οργανωτική Συντονίστρια του ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Κρήτης κ. Ειρήνη Βιδάκη. Εκ μέρους της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Ρεθύμνου, χαιρετισμό απεύθυνε ο Διευθυντής κ. Ιωάννης Γαζανός. Ομιλία εκφώνησε εκ μέρους του ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Κρήτης η Σ.Ε.Ε. ΠΕ02 κ. Στεργιανή Ζανέκα. Συμμετείχαν επίσης οι Σ.Ε.Ε. Λιάνα Καλοκύρη, Σωτηρία Μαρτίνου και Μαρία Μπαδιαριτάκη.

Η δράση την πρώτη ημέρα υλοποιήθηκε στην Ιερά Μονή Αγίου Πνεύματος Κισσού στο Σπήλι η οποία συνέβαλε στην Παιδεία των υπόδουλων Κρητικών την περίοδο της Τουρκοκρατίας και της Επανάστασης και αργότερα λειτούργησε ως το πρώτο Σχολείο Αλληλοδιδακτικής στην Κρήτη. Ηγούμενος στη Μονή είναι η πατέρας Βαρθολομαίος – Ευάγγελος Ξερουδάκης, που φιλοξένησε τη δράση με την υποστήριξη του Πολιτιστικού Συλλόγου Κισσού. Στη δράση συμμετείχαν μαθητές από το Γυμνάσιο και Λύκειο Σπηλίου με επικεφαλής τις Διευθύντριες Δέσποινα Τσικιντίκου και Ξανθή Ροδοπούλου αντίστοιχα. Η δράση ολοκληρώθηκε την πρώτη ημέρα στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αγίου Βασιλείου όπου τους εκπαιδευτικούς από όλη την Κρήτη υποδέχθηκε εκ μέρους τους Δημάρχου Ιωάννη Ταταράκη, ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού κ. Ιωάννης – Νεκτάριος Χαραλαμπάκης. Την 2η ημέρα υλοποιήθηκε μια Πορεία Τιμής σε ιστορική διαδρομή διερχόμενη από τόπους μνήμης της Επανάστασης των Οπλαρχηγών της Κρήτης κατά των Τούρκων και τόπους συνδεδεμένους ιστορικά με την εκπαίδευση στην Κρήτη, με θέμα:

Περιήγηση στην περιοχή όπου άρχισαν οι επαναστατικές κινητοποιήσεις στην Κρήτη. Ξεκινώντας από τη Ιερά Μονή Πρέβελης, ακούμε τους επαναστάτες να συνομιλούν, καλά κρυμμένοι. Μία διαδρομή με ιστορικά στοιχεία γύρω από την επανάσταση του 1821 καθ’ όλη την διάρκειά της και γύρω από την εκπαίδευση εκείνης της περιόδου”

Οδηγός σε αυτήν την πορεία ήταν ο κ. Αντώνιος Τσουρδαλάκης (Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου και Υπεύθυνος του Τμήματος Παιδείας του Δήμου Αγ. Βασιλείου).

Ένας από τους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν έγραψε:

«Γνωρίσαμε από κοντά ένα μικρό μέρος από την ιστορία του τόπου μας Ενός πολύπαθου τόπου που όπως τραγούδησε η λαϊκή μούσα:

Τα κρητικά τα χώματα όπου και να τα σκάψεις, αίμα παλικαριών θα βρεις κόκαλα θα ξεθάψεις –  Ήρθαμε  κοντά στις ρίζες μας, θυμίζοντας μας από που καταγόμαστε και επιφορτίζοντας με την ευθύνη να διαφυλάξουμε, να διαδώσουμε και να συνεχίσουμε την παράδοση που μας κληροδότησαν οι πρόγονοι μας. Λαός χωρίς παράδοση παιδί χωρίς μητέρα. δέντρο χωρίς τις ρίζες του δε ζει ούτε μια μέρα, όπως μας λέει και ο παραδοσιακός σύλλογος Ν. Χανίων Τα Σφακιά- Μας έφερε σε ένα πανέμορφο τόπο με φιλόξενους ανθρώπους, γνωρίζοντας μας με τον τόπο αυτό  και υπενθυμίζοντας μας την Κρητική φιλοξενία. Έγινε πράξη η Κρητική μαντινάδα Την Κρήτη την αγάπησα από την εμορφιά της απ τη φιλοξενία της και από τη λεβεντιά της»