Δεν μπορείς να είσαι «δάσκαλος» αν δεν το αγαπάς

Κείμενο: Ντίνα Νομικού

Την Γιούλη τη «γνώρισα» σε μια ιδιαίτερη προσευχή ενός επαρχιακού δημοτικού σχολείου. Ένα κινητικό παιχνίδι με όλο το σώμα παρόν ξύπνησε τα αίματα των νυσταγμένων παιδιών που είχαν μόλις καταφθάσει με ταξί, ΙΧ και βανάκια από 7 χωριά. Αμέσως μετά σιωπή, καθένας με τον εαυτό του να προσευχηθεί ( ή και να μην) όπως εκείνος νομίζει για να αρχίσει η σχολική μέρα, κι έπειτα το πατροπαράδοτο «δι ‘ευχών» γιατί όπως καλά ξέρουμε οι αλλαγές θέλουν τον χρόνο τους ιδιαίτερα σε μια κλειστή επαρχιακή κοινωνία…

Την κατάλαβα από το πλατύ χαμόγελο και τα πάντα περίεργα να μάθουν μάτια… Την ένιωσα κοντά μου γιατί είναι από κείνους τους δασκάλους, που σαν δασκάλα και εγώ, λες λίγα και γίνεται ουσιαστική κουβέντα κι όπως πολλοί ψάχνει κι εκείνη τον τρόπο που θα κάνει το σχολείο φωλιά ευτυχίας και γνώσης ουσιαστικής. Έχει ορμή, είναι ονειροπόλα. Συνταγή καλή κατά την ταπεινή μου γνώμη. Η Γιούλη είναι ένα αισιόδοξο και ρομαντικό άτομο που αγαπάει και ασχολείται πολύ με τη δουλειά της προσπαθώντας να βρει το «μαγικό φίλτρο» που θα κάνει το παιδί και τον δάσκαλο να αγαπήσουν το σχολείο! Δεν μπορεί να ζήσει χωρίς ταξίδια και χορό!

Από την δική μου εμπειρία δεν μπορείς να είσαι «δάσκαλος» αν δεν το αγαπάς. Τι είναι δάσκαλος για σένα και γιατί νομίζεις υπάρχουν δάσκαλοι που δεν το αγαπούν ή τουλάχιστον δεν το δείχνουν;

Ο δάσκαλος είναι ένα στήριγμα στην πορεία της μάθησης και ανακάλυψης του εαυτού. Είναι αυτός που προχωράει δίπλα στο παιδί και όσο μεγαλύτερο γίνεται αυτό από εμπειρίες απομακρύνεται χωρίς το παιδί να το καταλάβει. Θα ήθελα πάρα πολύ μια μέρα να το καταφέρω αυτό, το θεωρώ πολύ δύσκολο. Συνήθως εμείς οι δάσκαλοι προχωράμε μπροστά κι έτσι δεν αφήνουμε τα παιδιά να μας ξεπεράσουν γιατί φοβόμαστε πως έτσι χάνουμε το παιχνίδι. Δεν θα έπρεπε να πρόκειται για σχέση επιβολής-υποταγής, αλλά το εκπαιδευτικό σύστημα όπως είναι διαμορφωμένο και η παγιωμένη εικόνα του δασκάλου που επικρατεί δεν βοηθάνε στο να αλλάξει αυτό. Υπάρχουν κάποια πράγματα, όπως ο φόβος, ο ανταγωνισμός, η ύλη, η γραφειοκρατία, που σε αποσπούν από αυτό που θα έπρεπε να επενδύσεις περισσότερο: η σχέση με τα παιδιά. Γι’ αυτό ίσως κάποιοι δάσκαλοι δεν δείχνουν την αγάπη τους για αυτό που κάνουν.

Διδάσκεις σε ένα επαρχιακό σχολείο, πως επηρεάζει αυτό την εκπαιδευτική διαδικασία;

Συγκρίνοντας το με ένα σχολείο πόλης, μπορώ να πω πως όλα είναι πιο απλά! Οι γονείς που συναναστρέφομαι και συνεργάζομαι είναι πιο απλοί άνθρωποι- λιγότερο αγχωμένοι, το σχολείο μικρό οπότε και πιο εύκολα διαχειρίσιμο, λίγοι συνάδελφοι, άρα η συνεργασία πιο εύκολη (εδώ βέβαια βοηθάει και η τύχη!), λιγότερα παιδιά ανά τάξη άρα περισσότερος χρόνος να δεθείς με κάθε παιδί, καθαρός αέρας και πράσινο… Νιώθεις πως υπάρχει περισσότερος χώρος και χρόνος να εκφραστείς. Βέβαια ένα μείον είναι πως τα παιδιά έχουν περιορισμένα ερεθίσματα, αλλά ο δάσκαλος σε συνδυασμό με την τεχνολογία μπορούν να το λύσουν αυτό σε ένα βαθμό!

Αν θέλει ένας δάσκαλος μπορεί;

Είμαι ρομαντική, οπότε πιστεύω ότι αν θέλει μπορεί! Ο δάσκαλος δεν είναι μόνος του. Έχει μαζί του τα παιδιά, τους γονείς, τους συναδέλφους του. Όλοι μαζί είναι υπεύθυνοι για τη σχέση που θα χτίσουν μεταξύ τους. Και αυτή η σχέση μπορεί να απογειώσει την εκπαιδευτική διαδικασία.

Τι νομίζεις ή έχεις δει ότι κάνει τα παιδιά ευτυχισμένα σε ένα σχολείο;

Από τη μεριά του ο δάσκαλος για να εξασφαλίσει την ευτυχία των παιδιών χρειάζεται να προσπαθεί να τα καταλάβει, να μπαίνει στη θέση τους, να τα μεταχειρίζεται σαν ίσο προς ίσο, να δείχνει την αγάπη του, πως είναι εκεί. Το σχολείο θα έπρεπε να είναι ένα περιβάλλον το οποίο να δίνει τον χώρο και τον χρόνο σε κάθε παιδί να βρει την κλίση του και να την εξασκήσει. Να μπορεί το σχολείο να ικανοποιήσει όσο πιο πολλές ανάγκες μπορεί: την ανάγκη του να παίξει, να χορέψει, να μαγειρέψει, να ζωγραφίσει, να δημιουργήσει, να φροντίσει, να πειραματιστεί, να νιώσει μέλος μιας ομάδας, να εκφραστεί όπως επιθυμεί.

Μίλησε μας για την «συνέλευση» σαν διαδικασία. Είναι κατά την γνώμη σου εφαρμόσιμη σε μεγαλύτερες σχολικές μονάδες;

Στο συμβούλιο του σχολείου μαζεύονται σε έναν χώρο όλα τα παιδιά του Δημοτικού, του Νηπιαγωγείου και οι δάσκαλοι και το συντονίζουν κάποια παιδιά της έκτης που αλλάζουν κάθε μήνα εκ περιτροπής. Στο συμβούλιο τίθενται τα θέματα από τα παιδιά και λύνονται από τα παιδιά. Συνήθως θα μιλήσουν για τους τσακωμούς στο διάλειμμα, για τον τρόπο που γίνεται το μάθημα ή για το πώς ήταν η συμπεριφορά τους μες την εβδομάδα. Επίσης γίνονται και ψηφοφορίες για να παρθούν αποφάσεις. Οι δάσκαλοι έχουν ίση ψήφο και μεταχείριση όπως κάθε παιδί, για να μιλήσουν χρειάζεται να σηκώνουν το χέρι και σπάνια χρειάζεται να μιλήσουν. Μόνο στην αρχή χρειαζόταν λίγη καθοδήγηση από μέρους μας μέχρι τα παιδιά να συνηθίσουν τη διαδικασία. Το συμβούλιο δίνει περισσότερο ένα μάθημα σε μας τους μεγάλους: πως με έναν «μαγικό» τρόπο τα παιδιά μπορούν να δώσουν το ένα στο άλλο αυτό που δεν μπορείς εσύ! Επίσης στο συμβούλιο «ξεγυμνώνεσαι», δεν μπορείς να κρυφτείς ούτε να υποκριθείς. Γι αυτό και όσα ψήγματα εκφοβισμού μπορεί να υπάρχουν, εκεί εξαλείφονται. Μια φορά είχαμε μια επίσκεψη από άλλο σχολείο οπότε αναγκαστικά στο συμβούλιο συμμετείχαν 80-90 άτομα. Παρ’ όλο που οι επισκέπτες δεν ήταν συνηθισμένοι, δεν δημιουργήθηκαν προβλήματα. Φαντάζομαι πως αν τα παιδιά έχουν καλό παράδειγμα από τη συνεννόηση μεταξύ των δασκάλων γίνεται να εφαρμοστεί σε λίγο μεγαλύτερες σχολικές μονάδες.

Έχεις ένα όνειρο για όλο αυτό;

Το τελευταίο διάστημα προσπαθώ να συνδυάσω παιδαγωγικές μεθόδους ώστε να βρω την πιο αποτελεσματική που οδηγεί στην ολοκληρωμένη μάθηση και ευτυχία των παιδιών. Ελπίζω κάποια στιγμή να φτάσω κοντά στην απάντηση! Ακόμα, φαντάζομαι ένα σχολείο πολύ κοντά στην κοινωνία και το αντίστροφο, μια κοινωνία που θα μπορούσε να έχει το σχολείο ως κέντρο πολιτισμού.

Τα μεγάλα εμπόδια ενός δασκάλου;

Κατά τη γνώμη μου είναι ο φόβος. Ο φόβος του νόμου, του σωστού, του λάθους, της κακής κριτικής, της αποτυχίας… Δεν εννοώ φυσικά να λειτουργούμε αυθαίρετα, απλά να λειτουργούμε βάση συνείδησης και όχι φόβου. Ένας δάσκαλος μπορεί να βρει στην πορεία του πολλά εμπόδια (κακές εγκαταστάσεις, μεγάλη ύλη, δυσκολίες στη συνεργασία κ.α.), όλα είναι μέσα στην πραγματικότητα, αλλά δεν θα τα ξεπεράσει ποτέ αν δεν πειραματιστεί, αν δεν τολμήσει, αν δεν δοκιμάσει. Και όταν φοβάσαι δεν δοκιμάζεις.

Μια πολύ δυνατή σχολική στιγμή;

Στο συμβούλιο του σχολείου κάποια στιγμή τέθηκε θέμα ρατσισμού εναντίον ενός παιδιού από άλλη χώρα. Το θέμα το έθεσε το ίδιο το παιδί που δεχόταν ρατσιστικά σχόλια για την καταγωγή του. Θαυμάσαμε όλοι το θάρρος που χρειάστηκε το παιδί για να μιλήσει για κάτι τέτοιο. Ουσιαστικά φάνηκε πως τα απογεύματα τα παιδιά συνηθίζουν να αναπαράγουν λόγια και σχόλια των γονέων, χωρίς απαραίτητα να τα καταλαβαίνουν ούτε να τα ενστερνίζονται, οπότε και η πλευρά που έκανε την επίθεση δεν είχε κάτι να πει, πόσω μάλλον όταν το πρώτο παιδί τους θύμισε πόσο υποστηρικτικός είχε φανεί σε διάφορες δύσκολες στιγμές τους. Μετά από κλάματα και εξομολογήσεις, όταν τελείωσε το συμβούλιο το παιδί βρέθηκε μέσα στις αγκαλιές των συμμαθητών του. Εμείς οι δάσκαλοι ήμασταν απλά άφωνοι παρατηρητές σε όλο αυτό (πού να αρθρώσεις λέξη μες στη συγκίνηση..!) Αυτές είναι οι πιο δυνατές στιγμές, όταν εσύ δεν χρειάζεται να επέμβεις για να συμβούν. Η δουλειά σου έχει γίνει ήδη.

Πες μου δυο λόγια που σου έρχονται στο νου όταν ακούς:

Σχολικό εγχειρίδιο: Μονόπλευρο. Είναι ένα από τα πολλά υλικά-εργαλεία-πηγές που χρειάζεται να υπάρχουν σε μια σχολική τάξη ώστε ο μαθητής να μαθαίνει ολόπλευρα.

Τάξη: Ο άσπρος παγωμένος χώρος με θρανία και καρέκλες μετατρέπεται σε περιβάλλον γεμάτος με ερεθίσματα που θυμίζει παιδικό δωμάτιο.

Γονιός: Η πιο απαιτητική δουλειά που υπάρχει. Γονιός και δάσκαλος να μαθαίνουν ο ένας από τον άλλον.

Μάθηση: Γίνεται μέσα από πειραματισμούς, είναι χαοτική και δεν έχει τέλος!

Παιδί: Το ζηλεύουμε οι μεγάλοι για την ανεμελιά του!

Σχολικός εκφοβισμός: Λύνεται όταν τα πράγματα λέγονται με το όνομά τους, στο συμβούλιο του σχολείου.

Το βιογραφικό της Γιούλης Μποσδελεκίδου: Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Φλώρινα. Ωστόσο τα χρόνια του λυκείου τα πέρασα στη Θεσσαλονίκη όπου αργότερα και σπούδασα, στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΑΠΘ. Μόλις αποφοίτησα εργάστηκα 2 χρόνια σαν αναπληρώτρια, τον πρώτο χρόνο στη Σάμο και τον δεύτερο στο νότιο Ρέθυμνο. Αμέσως μετά διορίστηκα και πήρα οργανική θέση στον Φουρφουρά Ρεθύμνου, όπου εργάζομαι τα τελευταία 5 χρόνια. Παράλληλα με την εργασία μου στο σχολείο παρακολουθώ όταν μπορώ επιμορφωτικά σεμινάρια που σχετίζονται κυρίως με τις τέχνες (κουκλοθέατρο, σωματική έκφραση, ζωγραφική).

talcmag.gr