Ακίνητα: Το παράδοξο της ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα

Οι Έλληνες κατέχουν σε μεγάλο ποσοστό ακίνητα, αλλά σπάνια τα αξιοποιούν για εισόδημα. Αν και η ιδιοκτησία παραμένει βαθιά ριζωμένη στην ελληνική κοινωνία ως στοιχείο ασφάλειας και κοινωνικού κύρους, έρχεται σε αντίθεση με την αδυναμία πολλών να καλύψουν βασικές ανάγκες ή να αξιοποιήσουν επενδυτικά την περιουσία τους. Αυτό το παράδοξο φωτίζει η νέα πανελλαδική έρευνα της Focus Bari, την οποία παρουσιάζει το ipaidia.gr και η οποία παρουσιάστηκε στο 2ο Real Estate Market Round Table στις 10 Απριλίου 2025 στο Ίδρυμα Ευγενίδου. Τη διοργάνωση ανέλαβε η RM International σε συνεργασία με τον Σύλλογο Μεσιτών Αστικών Συμβάσεων Αθηνών – Αττικής και υπό την αιγίδα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Μεσιτών Αστικών Συμβάσεων (Π.Ο.Σ.Μ.Α.Σ),  Τα στοιχεία αποκαλύπτουν ένα σύνθετο τοπίο όπου η ακίνητη περιουσία για τους περισσότερους Έλληνες αποτελεί ταυτόχρονα όνειρο, ανάχωμα και ανεκμετάλλευτο εργαλείο.

Ακίνητα – Το κοινωνικό και οικονομικό προφίλ των πολιτών

Η έρευνα την οποία έλαβε και στοιχεία της οποίας παρουσιάζει το ipaidia.gr πραγματοποιήθηκε μεταξύ 14 και 18 Μαρτίου 2025 σε 1.000 άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω, καλύπτοντας όλη την Ελλάδα. Οι γυναίκες και οι άνδρες εκπροσωπούνται σχεδόν ισότιμα, ενώ η ηλικιακή κατανομή δείχνει πως η μεσαία ηλικιακή ομάδα 35-54 ετών κυριαρχεί (48%). Το 22% είναι 18-34 ετών και το 30% ανήκει στην κατηγορία 55-64.

Σημαντική είναι και η μορφωτική εικόνα: 6 στους 10 έχουν ανώτερη ή ανώτατη εκπαίδευση, με μεγαλύτερη συγκέντρωση υψηλής μόρφωσης στην Αττική (76%). Η κοινωνική διαστρωμάτωση διαφοροποιείται ανά γεωγραφική περιοχή, με την Αθήνα να εμφανίζει υψηλότερη συγκέντρωση στις ανώτερες κοινωνικές τάξεις A/B (32%), σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ελλάδα, όπου κυριαρχούν οι κατηγορίες C2 και D/E.

Στο επίπεδο οικογενειακής κατάστασης, το 57% είναι έγγαμοι, ενώ η μέση οικογενειακή μονάδα περιλαμβάνει τρεις ενήλικες. Παράλληλα, η πλειοψηφία των νοικοκυριών δεν περιλαμβάνει ανήλικα παιδιά (63%), ενώ τα παιδιά σχολικής ηλικίας (δημοτικό) κυριαρχούν ανάμεσα σε όσους έχουν ανήλικους στο σπίτι.

Διαβάστε ακόμη Όσα πρέπει να γνωρίζετε για μεταβιβάσεις, γονικές παροχές και δωρεές ακινήτων

Οικονομική αβεβαιότητα σε συνθήκες ιδιοκτησίας ακινήτων

Η εικόνα της οικονομικής ασφάλειας είναι θολή: μόνο 14% δηλώνει ότι τα έσοδά του επαρκούν και περισσεύουν, ενώ το 51% τα βγάζει πέρα ίσα-ίσα και το 35% δεν καλύπτει τις ανάγκες του. Παράλληλα, το 54% εργάζεται σε πλήρη απασχόληση, με τη μερική εργασία, τη συνταξιοδότηση και την ανεργία να μοιράζονται το υπόλοιπο.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η συσχέτιση της ιδιοκτησίας με τα εισοδήματα: το 78% των ατόμων με εισόδημα άνω των 30.000 ευρώ έχει ακίνητο, ενώ στο εισοδηματικό εύρος έως 20.000 ευρώ, το ποσοστό πέφτει στο 67%.

Κατέχουν πολλά ακίνητα που αποδίδουν λίγα

Παρότι το 68% του πληθυσμού έχει ακίνητη περιουσία, μόνο 32% αποκομίζει εισόδημα από αυτήν, με τη μακροχρόνια μίσθωση να είναι η κύρια μορφή αξιοποίησης. Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις περιορίζονται στο 5%, παρά την τουριστική ανάπτυξη, ενώ εμπορική ή αγροτική εκμετάλλευση εμφανίζεται σε ακόμη μικρότερα ποσοστά.

Το μέσο ετήσιο εισόδημα από ακίνητα είναι 9.772 ευρώ, και αυξάνεται όσο αυξάνεται και το συνολικό εισόδημα του νοικοκυριού. Ιδιοκτήτες με εισόδημα πάνω από 30.000 ευρώ δηλώνουν μέσο έσοδο από ακίνητα 11.934 ευρώ, έναντι 8.440 ευρώ στην κατηγορία των έως 20.000 ευρώ.

Διαβάστε επίσης Τι κάνουμε με τα ανείσπρακτα ενοίκια

Η επίδραση της ανακαίνισης και το κόστος συντήρησης του ακινήτου

Το 44% των ιδιοκτητών έχει πραγματοποιήσει τουλάχιστον μία ανακαίνιση την τελευταία πενταετία, κυρίως σε μπάνια (29%), κουφώματα/μονώσεις (20%), κουζίνες (18%) και ενεργειακές παρεμβάσεις (10%). Το μέσο κόστος ανακαίνισης φτάνει τα 10.075 ευρώ, ενώ όσοι προχώρησαν σε τέτοιες παρεμβάσεις, απολαμβάνουν σημαντικά υψηλότερο ετήσιο έσοδο από τα ακίνητά τους.

Επιπλέον, ο μέσος αριθμός τετραγωνικών κατοικίας είναι 89,8 τ.μ., και τα περισσότερα ακίνητα είναι χτισμένα τις δεκαετίες του ’70, ’80 και 2000. Σημαντικό είναι και το ποσοστό όσων έχουν ενεργό στεγαστικό δάνειο (29%), με μέση δόση 488 ευρώ μηνιαίως.

Το στεγαστικό κόστος και τις κρατικές παρεμβάσεις

Η κοινωνική πίεση είναι καθολική: 84% θεωρούν ότι τα ενοίκια είναι υπερβολικά, ενώ το 71% ανησυχεί για τη γενικότερη οικονομική ανασφάλεια. Παράλληλα, οι πολίτες βλέπουν θετικά παρεμβάσεις της Πολιτείας: το 72% στηρίζει την ιδέα φορολογικών κινήτρων για μίσθωση ανενεργών ακινήτων, ενώ το 64% είναι υπέρ της επιδότησης ενοικίου.

Ωστόσο, οι απόψεις διίστανται σχετικά με τον χαρακτήρα της επένδυσης: μόνο 35% θεωρεί ότι το ακίνητο αποτελεί ασφαλή επένδυση, ενώ το 42% το κατατάσσει ως μέσης επικινδυνότητας. Η βραχυχρόνια μίσθωση προσελκύει κυρίως λόγω του τουρισμού, αλλά το 42% την απορρίπτει ως ασταθή.

Ένα ιδιαίτερο στοιχείο που ενισχύει το «παράδοξο» είναι ο συναισθηματικός δεσμός με την ιδιοκτησία. Ακόμα κι αν η αξία ενός ακινήτου αυξανόταν πάνω από 20% τα επόμενα χρόνια, μόνο το 15% θα το πουλούσε με στόχο την απόδοση. Οι περισσότεροι απαντούν πως δεν θα αποχωρίζονταν την περιουσία τους λόγω συναισθηματικής αξίας ή οικογενειακής ιστορίας.

Πρόθεση αγοράς ακινήτου: συγκρατημένη και επιφυλακτική

Η πρόθεση των Ελλήνων να προχωρήσουν στην αγορά ακινήτου τα επόμενα χρόνια εμφανίζεται ιδιαιτέρως περιορισμένη, ακόμη και σε μια αγορά όπου η ιδιοκτησία είναι ήδη διαδεδομένη. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, μόλις 19% των πολιτών δηλώνουν ότι σκέφτονται να αγοράσουν ακίνητο την επόμενη διετία, με το 9% να ενδιαφέρεται για ιδιοκατοίκηση και το 8% για επενδυτική αξιοποίηση. Ένα επιπλέον 14% εμφανίζεται αναποφάσιστο, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία (69%) δεν σκέφτεται καθόλου μια τέτοια κίνηση στο άμεσο μέλλον.

Το χαμηλό αυτό ποσοστό αντικατοπτρίζει μια γενικότερη στάση επιφυλακτικότητας απέναντι στην αγορά ακινήτων, που παραμένει ακριβή και δύσκολα προσβάσιμη, ιδιαίτερα για όσους δεν έχουν ήδη περιουσία ή ανήκουν σε χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα. Παρά την παραδοσιακή αξία που αποδίδεται στην ιδιοκτησία, η συγκράτηση κυριαρχεί, καθώς ελάχιστοι πολίτες φαίνεται να θεωρούν τη συγκεκριμένη περίοδο κατάλληλη για τέτοιες κινήσεις. Ακόμα και όσοι εμφανίζονται θετικοί προς την αγορά, δεν αποτελούν κυρίαρχη τάση, αλλά μάλλον εξαίρεση σε ένα περιβάλλον γενικευμένης αναμονής.

Δείτε επίσης Πώς να βρεις την αντικειμενική αξία του ακινήτου σου με ένα κλικ