Airbnb: Τουριστική γκετοποίηση σε ολόκληρες περιοχές της Αθήνας

Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις επεκτείνονται ραγδαία σε όλο το κέντρο της Αθήνας, αλλά και σε περιοχές τις οποίες μέχρι πριν από λίγο καιρό κάποιος δεν θα μπορούσε ούτε να φανταστεί.

Οι επενδυτές του Airbnb, με κίνητρο την άμεση είσπραξη χρημάτων, έχουν φτάσει στο σημείο να αγοράζουν ολόκληρες πολυκατοικίες σε γειτονιές που μέχρι πρότινος ήταν απαγορευτικές για τοποθετήσεις, καθώς η αγορά τις θεωρούσε ιδιαίτερα υποβαθμισμένες, όπως η Κυψέλη, η Πλατεία Βάθη και ο Σταθμός Λαρίσης.

Αποτέλεσμα της εξέλιξης αυτής είναι ολόκληρες γειτονιές να μετατρέπονται αποκλειστικά σε περιοχές βραχυχρόνιων μισθώσεων, όπως αποκαλύπτει πρόσφατη έρευνα της Grant Thornton.

Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί η περιοχή του Ζαππείου, όπου μόλις το 8% των ακινήτων που διατίθεται προς ενοικίαση απευθύνεται σε ενδιαφερόμενους για μακροχρόνια ενοικίαση και το υπόλοιπο ποσοστό – ρεκόρ του… 92% διατίθεται στην αγορά των Αirbnb. Αυτό, σύμφωνα με την έρευνα, δημιουργεί διάφορα κοινωνικά προβλήματα στις τοπικές κοινωνίες όπως τουριστική γκετοποίηση των περιοχών, εκτοπισμό των μόνιμων κατοίκων και απαγορευτικές τιμές για όσους θέλουν να νοικιάσουν μακροπρόθεσμα ένα διαμέρισμα.

Η δυναμική που υπάρχει δε στην αγορά ακινήτων είναι τέτοια ώστε ο δρόμος ανοίγει για μια νέου τύπου εκμετάλλευση ακινήτων για βραχυχρόνιες μισθώσεις που αφορούν επιχειρηματική στέγη και γραφεία.

Η έρευνα της Grant Thornton

Πρόσφατα το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος παρουσίασε τα ευρήματα της μελέτης για τον κοινωνικό αντίκτυπο της οικονομίας του διαμοιρασμού. Ειδικότερα, η έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την Grand Thornton, όπως σημειώνεται και παραπάνω, κατέδειξε πως η μεγάλη στροφή αρκετών ιδιοκτητών προς τη βραχυχρόνια μίσθωση, δηλαδή τις ενοικιάσεις τύπου Airbnb, έχει οδηγήσει σχεδόν στην «εξαφάνιση» των σπιτιών που προορίζονται για την τυπική μακροχρόνια ενοικίαση.

Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, το μέγεθος της οικονομίας των βραχυχρόνιων μισθώσεων τύπου Airbnb και των συναφών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα υπολογίζεται στο 10% της ετήσιας τουριστικής δαπάνης. Στη μελέτη εκτιμάται ότι τα μεγέθη της οικονομίας του διαμοιρασμού καταγράφουν ετήσια ποσοστιαία αύξηση 25%, με τα συνολικά έσοδα για το 2018 να υπολογίζονται άνω του 1,9 δισ. ευρώ.

Επίσης παρατηρείται το φαινόμενο του εκτοπισμού ακινήτων από τις μακροχρόνιες μισθώσεις στις βραχυχρόνιες, προκαλώντας ανισορροπία στην ανάπτυξη του τουριστικού και του υπόλοιπου οικιστικού περιβάλλοντος με ταυτόχρονη γεωμετρική αύξηση των ενοικίων.

Στην Αθήνα συγκεκριμένα, ένα ακίνητο στην οικονομία του διαμοιρασμού στερεί δύο ακίνητα από τις μακροχρόνιες μισθώσεις, ενώ προκαλείται αύξηση 9,3% στις τιμές των ενοικίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο διάστημα που διενεργήθηκε η έρευνα (Νοέμβριος 2018 – Ιανουάριος 2019), με δείγμα 36.000 ακινήτων, στα Χανιά διατίθεντο για βραχυχρόνια μίσθωση 4.500 ακίνητα και μόλις 200 για μακροχρόνια.

Στο οικονομικό σκέλος η μείωση των δημοσίων εσόδων την τριετία 2016-2018 εκτιμάται στα 300 εκατ. ευρώ και οι απώλειες σε θέσεις εργασίας εντοπίζονται σε 36.560, καθώς στην οικονομία του διαμοιρασμού παρατηρείται το φαινόμενο της αθέατης εργασίας. Την ίδια στιγμή παρατηρούνται αρνητικές επιδράσεις σε επίπεδο κοινωνικής συνοχής, με αλλοίωση του αστικού περιβάλλοντος.

Η έρευνα κάνει λόγο για τουριστικά γκέτο, αύξηση δικαστικών διαμαχών και ζητημάτων δημοσίας ασφάλειας. Στην παρέμβασή του ο πρόεδρος του ΞΕΕ Αλέξανδρος Βασιλικός σημειώνει ότι από το 2012 έχουν επισημανθεί οι αρνητικές επιδράσεις της βραχυχρόνιας μίσθωσης και ζητούμενο είναι όχι τι χάνουν οι ξενοδόχοι, αλλά τι χάνει η κοινωνία όσο η βραχυχρόνια λειτουργία παραμένει χωρίς ρύθμιση και έλεγχο εφαρμογής των υφιστάμενων ρυθμίσεων.

Airbnb και στα γραφεία

Η βραχυχρόνια μίσθωση γραφείων δεν είναι άγνωστη στην ευρωπαϊκή αγορά, με πιο εύρωστες αγορές εκείνες στο Λονδίνο, το Παρίσι και το Βερολίνο. Στην Ελλάδα τη δυναμική στις βραχυχρόνιες μισθώσεις επαγγελματικών χώρων συνόδευσαν ή προκάλεσαν οι ανάγκες στο σύγχρονο επιχειρείν όπως αυτό διαμορφώθηκε τα χρόνια της κρίσης.

Η ζήτηση κυρίως διαμορφώνεται από νεοφυείς επιχειρήσεις, ελεύθερους επαγγελματίες, μικρές εταιρείες ή επαγγελματίες που χρειάζονται στέγη για ευέλικτο εργασιακό περιβάλλον. Ισχυροί παίκτες είναι και πολυεθνικές που ενδιαφέρονται για μίσθωση μεμονωμένων χώρων όπως αίθουσες συμβουλίων, εκδηλώσεων. Σύμφωνα με δημοσιευμένα στοιχεία σήμερα στην Ελλάδα λειτουργούν περίπου 20 κτήρια γραφείων που προσφέρουν μίσθωση πλήρως λειτουργικών σύγχρονων γραφείων ανά άτομο, ανά ημέρα ή ανά ώρα.

Η «παγίδα» της ΑΑΔΕ

Την ίδια ώρα η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) σφίγγει τον κλοιό στους ιδιοκτήτες ακινήτων βραχυχρόνιας μίσθωσης. Έχει δώσει προθεσμία έως τις 28 Φεβρουαρίου στους ιδιοκτήτες ακινήτων βραχυχρόνιας μίσθωσης τύπου Airbnb προκειμένου να οριστικοποιήσουν τα στοιχεία για τα ακίνητα και τις μισθώσεις του 2018 στο ηλεκτρονικό μητρώο της ΑΑΔΕ.

Όσοι έχουν διαπιστώσει λάθη και παραλείψεις στην αρχική τους δήλωση μπορούν να τα διορθώσουν έως την παραπάνω ημερομηνία, καθώς τα τελικά στοιχεία που αφορούν τα εισοδήματα που εισέπραξαν το 2018 θα αποτυπωθούν στις φετινές δηλώσεις και θα φορολογηθούν με τους συντελεστές που προβλέπει η νομοθεσία (15% έως 45%). Σχετικά η ΑΑΔΕ παρέθεσε οδηγό με ερωτήσεις – απαντήσεις αναφορικά με το θέμα.

Επίσης σε όλες τις περιπτώσεις διόρθωσης μίας δήλωσης βραχυχρόνιας διαμονής θα πρέπει να υποβάλλεται τροποποιητική δήλωση και να διορθωθεί το όποιο λάθος της αρχικής πληκτρολογώντας στο αντίστοιχο πεδίο τη σωστή τιμή.