Η αξία της γενικής παιδείας

Τα κρίσιμα χρόνια του Λυκείου ο έφηβος ωριμάζει ηλικιακά, σωρεύει γνώσεις, διαμορφώνει δεξιότητες και ενδιαφέροντα. Τότε και μόνο τότε, το αγαθό της γενικής παιδείας μπορεί να γίνει ο ώριμος καρπός μιας μακράς μαθητείας, άσκησης και προσωπικής αντίληψης ανεξάρτητα από τη μελλοντική επαγγελματική επιλογή.

Γιώργος Μπουγελέκας

Επομένως, οι σχεδιασμοί για ένα Λύκειο με μικρό αριθμό μαθημάτων στις δύο τελευταίες τάξεις του, υψηλή εξειδίκευση και περιορισμένου μορφωτικού εύρους επιλογές των μαθητών περιορίζουν σημαντικά τη διδασκαλία μαθημάτων γενικής παιδείας.

Κατά τον Άγγελο Ελεφάντη, η γενική παιδεία «[…] Είναι το κοινό ταμείο του πολιτισμού μας από το οποίο ο οιοσδήποτε πρέπει να έχει τη δυνατότητα να εκταμιεύει τα αγαθά της αποθησαυρισμένης ευαισθησίας και της συσσωρευμένης γνώσης». (Α. Ελεφάντης, Αυγή, 13.10.2006).

Αυτήν τη γενική παιδεία το Λύκειο οφείλει να σεβαστεί και να καλλιεργήσει ως την κύρια αποστολή του, γιατί ποτέ ξανά, συντεταγμένα και μεθοδικά, δεν θα δοθεί η δυνατότητα στον άνθρωπο να κατακτήσει αυτό το αγαθό.

«[…] Σκοπός της Μέσης Εκπαίδευσης δεν είναι να διαμορφώσει φυσικούς, βιολόγους, μαθηματικούς, γλωσσολόγους, ιστορικούς, μουσικούς, λογοτέχνες κ.λπ. Σκοπός της είναι οι απόφοιτοι του λυκείου να εγκολπωθούν στοιχεία της αποθησαυρισμένης γνώσης και ευαισθησίας ώστε οι μαθητές να κατανοούν το σώμα τους, να επικοινωνούν με τις τέχνες, να γνωρίζουν την ιστορία της χώρας τους και του κόσμου, να αντιληφθούν και να κάνουν κτήμα τους βασικές έννοιες μαθηματικών, φυσικής, χημείας, να τους ανοίγεται με δυο λόγια ο κόσμος της κοινωνικής, της φυσικής και της καλλιτεχνικής πραγματικότητας.» (Α. Ελεφάντης, Αυγή, 13.10.2006).

Στον σύγχρονο κόσμο, στον οποίο η οικονομία υπαγορεύει ακόμη και την εκπαιδευτική πολιτική κάθε κρατικής υπόστασης ώστε να εξυπηρετούνται με άνεση οι ανάγκες του μονοπωλιακού κεφαλαίου, η Αριστερά, διαμορφώνοντας κοινωνικές, πολιτικές και διεθνείς συμμαχίες, οφείλει να αντιτάξει το δικό της εκπαιδευτικό όραμα, δηλαδή ένα σχολείο της γενικής παιδείας, ως εργαλείο κοινωνικής και ατομικής απελευθέρωσης.

Η πρόταση της Αριστεράς για μια δημοκρατική μεταρρύθμιση στην Παιδεία δεν γράφεται σε λευκό χαρτί. Έχουν προηγηθεί συλλογικές επεξεργασίες πολλών δεκαετιών από διανοουμένους και εκπαιδευτικούς του συγκεκριμένου πολιτικού χώρου, οι οποίες οραματίζονται μια δημόσια, δωρεάν, δημοκρατική, μαζική εκπαίδευση, ποιοτικά αναβαθμισμένη.

Σύμφωνα με αυτές κύρια αποστολή του εκπαιδευτικού συστήματος είναι η πνευματική και σωματική καλλιέργεια, η ολόπλευρη μόρφωση, η κριτική σκέψη και η ενίσχυση της δημοκρατικής συνείδησης.

Για ένα αξιόπιστο

Με δεδομένο το γεγονός ότι είδε το φως της δημοσιότητας η πρόταση του ΙΕΠ για ένα απολυτήριο Λυκείου μετά από πανελλαδικές εξετάσεις σε ορισμένο αριθμό μαθημάτων της τρίτης τάξης είναι αναγκαίο να κατατεθούν και άλλες προτάσεις για το ίδιο ζήτημα. Μία από αυτές, θα μπορούσε να είναι και η εξής:

Κατά τη διάρκεια των γραπτών εξετάσεων της περιόδου Μαΐου-Ιουνίου ο καθηγητής που δίδαξε το μάθημα καταθέτει την ημέρα της γραπτής εξέτασης πέντε προτάσεις για κάθε ένα από τα τέσσερα ζητήματα, στα οποία οι μαθητές και οι μαθήτριες θα διαγωνιστούν.

Ακολουθεί κλήρωση ενώπιον του συλλόγου διδασκόντων.

Η διαδικασία αυτή θα αφορά όλα τα γραπτώς εξεταζόμενα μαθήματα και των τριών τάξεων του Λυκείου.

Οι κόλλες των μαθητών καλύπτονται και τα γραπτά διορθώνονται από εκπαιδευτικό που δίδαξε το μάθημα και υπηρετεί σε Λύκειο άλλου Δήμου της ίδιας Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Τη διαδικασία επιτήρησης στα Λύκεια αναλαμβάνουν εκπαιδευτικοί επίσης από Λύκεια άλλου Δήμου της ίδιας Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Μετά την έκδοση των αποτελεσμάτων στις γραπτές εξετάσεις του Ιουνίου ο προφορικός βαθμός ενδεχομένως να προσαρμόζεται, ώστε να έχει μια συγκεκριμένη μέγιστη διαφορά από τον γραπτό. Η διαδικασία αυτή μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο περαιτέρω ιδιαίτερης διερεύνησης.

Ο βαθμός προαγωγής από τη μία τάξη στην άλλη παραμένει εννέα και πέντε δέκατα (9,5).

Για την εφαρμογή του συγκεκριμένου τρόπου διεξαγωγής των γραπτών εξετάσεων δεν χρειάζεται να επέλθει καμία αλλαγή στα ωρολόγια προγράμματα, στα βιβλία και στην κανονικότητα του Λυκείου.

Το σύνολο των μαθημάτων θα εξακολουθήσει να διδάσκεται συνεχίζοντας να προσφέρει γενική παιδεία στους μαθητές και στις μαθήτριες.

Το μόνο που θα πρέπει να προχωρήσει και να ολοκληρωθεί με αποφασιστικότητα είναι ο εξορθολογισμός της ύλης από το ΙΕΠ. Είναι απαραίτητο να τεθεί ένα τέρμα στην πανεπιστημιοποίηση του Λυκείου.

Για τον Γενικό Βαθμό Απολυτηρίου Λυκείου θα συνυπολογίζονται κατά 20%, 30% και 50% οι βαθμοί προαγωγής της Α΄, της Β΄ και της Γ΄ Λυκείου αντίστοιχα.

Ο βαθμός αυτός θα είναι αποτέλεσμα ενός μεγάλου αριθμού μαθημάτων και θα οδηγεί εκ των πραγμάτων τους μαθητές και τις μαθήτριες στην οδό της γενικής παιδείας. Με τον υψηλό βαθμό αξιοπιστίας του αυτό το απολυτήριο θα μπορέσει να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια για ποικίλες διαδικασίες επιλογής αποφοίτων του Λυκείου.

*Ο Γιώργος Μπουγελέκας είναι εκπαιδευτικός, μέλος της Κ. Ε. του ΣΥΡΙΖΑ.