Εκπαιδευτικός: Ένας ηθοποιός που τον θέλουν για παλιάτσο

Γέλα παλιάτσο,
μετάτρεψε τη στενοχώρια και τα δάκρυά σου σε αστεία,
τον πόνο και τους λυγμούς σου σε χαμόγελο, ο κόσμος πληρώνει για να τον κάνεις να γελάσει
(Απόσπασμα από την όπερα «Οι Παλιάτσοι» (I Pagliacci) του Ruggero Leoncavallo)

Πιο δύσκολο να παίζεις τον εαυτό σου από το να παίζεις κάποιον άλλον

Δημήτρης Τσιριγώτης

Το τρίτο κουδούνι κτύπησε. Η παράσταση αρχίζει. Βγαίνεις. Το κοινό είναι απαιτητικό. Δεν θέλει να είναι εκεί. Εξάλλου αφού δεν πλήρωσε για να μπει δεν έχει κίνητρο να δώσει προσοχή. Σε είδε και χτες και προχτές, μπορεί να έχει αρχίσει να σε βαριέται. Άσε που με τόσα άλλα θεάματα που παρακολουθεί καθημερινά είναι πολύ δύσκολο να του τραβήξεις το βλέμμα. Εντάξει δεν θα σε γιουχάρει αν δεν τα πας καλά αλλά θα το δεις στα μάτια του και αυτό είναι χειρότερο.

Δεν έχεις λόγια για να μάθεις, συγκεκριμένο χαρακτήρα για να υποδυθείς. Θα πρέπει να παίξεις τον εαυτό σου στην καλύτερή του εκδοχή και αυτό είναι πιο δύσκολο από το να παίξεις κάποιον άλλο. Ό,τι και να παρουσιάσεις στους θεατές αυτό που θα εισπράξουν τελικά είναι εσένα τον ίδιο. Κατά μία έννοια εσύ ο ίδιος πρέπει να γίνεις το θέαμα και το μάθημα. Χειροκρότημα στο τέλος μην περιμένεις, η ροή του χρόνου που πέρασε χωρίς να το καταλάβεις είναι μία ένδειξη ότι τα έδωσες όλα.

Αλλά εδώ υπάρχει μία μεγαλύτερη απαίτηση από ότι για τον ηθοποιό του θεάτρου: στο τέλος της παράστασης οι θεατές πρέπει να είναι ικανοί να ανέβουν στη σκηνή και να παίξουν οι ίδιοι το έργο. Πρέπει να έχουν γίνει καλύτεροι σε σχέση με πριν. Πρέπει να τους έχεις κάνει να πιστεύουν πως μπορούν. Και όλα αυτά με μία παράσταση.

Αλλά μη στέκεσαι ούτε στιγμή, έχεις άλλες 3-4 παραστάσεις για σήμερα στις διπλανές αίθουσες.

Όταν δεν σε αφήνουν να αφεθείς στο παίξιμό σου

Σκέφτεσαι πως όταν πρωτοξεκίνησες ήσουν διατεθειμένος να τσαλακώσεις την εικόνα σου, να γίνεις θεατρίνος, παραμυθάς και να πάρεις το ρίσκο της έκθεσης. Ήταν το όνειρό σου βλέπεις. Έκανες πρόβες στον καθρέφτη. Ήξερες όμως ότι το πιο βασικό για να σε πιστέψει το κοινό είναι το δικό σου άφημα. Αλλά να που τελικά δεν σε αφήνουν να αφεθείς. Δεν σε αφήνουν να τους παίξεις την αληθινή ζωή αλλά μία άλλη κατευθυνόμενη από εγκυκλίους, οδηγίες και διατάγματα που βγαίνουν από ανήλιαγα ντουλάπια. Και το είδωλό σου στον καθρέφτη, όλο και περισσότερο, δεν θυμίζει εσένα. Θυμίζει εκείνον τον θλιμμένο παλιάτσο που είχες δει κάποτε σε εκείνη την όπερα και που σε έκανε να κλαις χωρίς να ξέρεις το γιατί.

Είσαι εκπαιδευτικός. Λένε ότι η δουλειά σου μοιάζει με εκείνη του θεατρικού ηθοποιού. Δίκιο έχουν. Φανταστείτε όμως έναν ηθοποιό να πρέπει να κάθεται στην είσοδο για να κόψει τα εισιτήρια, να κάνει τον ταξιθέτη, να ασχολείται με τη σκηνοθεσία, τα φώτα, τον ήχο, τα κουστούμια και τα σκηνικά, να απαντάει στα τηλέφωνα για πληροφορίες και στο τρίτο κουδούνι με την ψυχή στο στόμα να ανεβαίνει και να τα δίνει όλα στην παράσταση. Και κάθε φορά να βάζει μερικούς θεατές να ξαναπαίζουν το ίδιο έργο για να δει αν το παρακολούθησαν προσεχτικά. Και αλλοίμονό του αν κάποιος από τους θεατές στεναχωρηθεί ή χτυπήσει στο φουαγιέ ή μαλώσει- ο ηθοποιός θα φταίει. Τελικά αυτό που νιώθεις είναι ότι δεν σε αφήνουν να αφεθείς στο παίξιμό σου αλλά ότι θέλουν να ξοδεύεσαι με άλλων δουλειές. Και πως το δικό σου ξόδεμα σημαίνει λιγότερο δικό τους έξοδο. Εγκρίνεσαι ως ένα πρόγραμμα «εξοικονομώ», συγχαρητήρια!!

Και να έχεις και τις τηλεοράσεις να λένε πόσο ανεπαρκής ηθοποιός είσαι χωρίς να σε έχουν δει ούτε μία φορά. Και να το ακούνε οι γονείς των θεατών αυτό και μετά να φωνάζουν ότι τσάμπα πληρώνουν εισιτήριο. Και να διαχέεται αυτό σε μία ολόκληρη κοινωνία που να θεωρεί ότι γενικά το θέατρο δεν πάει καλά στη χώρα μας δείχνοντας με το δάχτυλο εσένα ως αποκλειστικά υπεύθυνο. Και να κρατάνε χρονόμετρο για να μετρήσουν τη δουλειά σου ενώ θα έπρεπε να κρατάνε δυναμόμετρο γερό να αντέχει το συναισθηματικό φορτίο που ανταλλάσσεις με τόσους ανθρώπους κάθε μέρα.
Και να έχεις και το θεατρώνη (ιδιοκτήτη του θεάτρου) να θέλει να μετατρέψει το θέατρο σε σινεμά και να το γεμίζει με όλο και περισσότερες οθόνες. Να κομπάζει για το πόσα χρήματα έχει ρίξει στο κτίριο και εσύ να κοιτάς αποσβολωμένος με το ένα μάτι το καινούργιο σκηνικό και με το άλλο τα τρύπια σου παπούτσια. Και να ξέρεις πως αν προβείς στο απονενοημένο διάβημα να διαμαρτυρηθείς ή να ζητήσεις κάτι καλύτερο για σένα θα σου δείξει την πόρτα.

Και μέσα σε όλα αυτά να έχεις και τους ειδικούς να σου λένε ότι ως ηθοποιός πρέπει σε κάθε σου παράσταση να παίζεις διαφοροποιημένα. Δηλαδή τόσους ρόλους όσοι είναι και οι θεατές. Ταυτόχρονα.

Και μια μέρα να έρθουν και οι κριτικοί για να αξιολογήσουν την παράστασή σου αφού πρώτα θα σου έχουν δώσει δικό τους σενάριο που θα τους το παρουσιάσεις σαν δικό σου. Να δώσεις μία παράσταση που θα αρέσει μόνο σε εκείνους. Και ίσως να είναι η μόνη φορά στις τόσες παραστάσεις, που θα έχεις παίξει κάποιον άλλο πέρα από τον εαυτό σου.

Γέλα παλιάτσο λοιπόν

Και ενώ όταν πρωτοξεκίνησες ήσουν έτοιμος να υποδυθείς με υπερηφάνεια τους σημαντικούς ρόλους του ηθοποιού, να ποιήσεις ήθος, να πλάσεις χαρακτήρες και να επηρεάσεις που να πάρει η ευχή, τώρα συνειδητοποιείς ότι σε προορίζουν για παλιάτσο. Γέλα παλιάτσο λοιπόν. Μην προβληματίζεις τους θεατές, μην τους κάνεις να σκεφτούν, μην τους σκοτίζεις. Καν΄ τους μόνο να γελάσουν. Καν΄ τους να ξεχαστούν και να ξεχάσουν.