– Ο μεγάλος αριθμός κενών θέσεων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο θέμα προς συζήτηση – μετά την άνοδο και την πτώση των – στις φετινές Πανελλαδικές.

Σύμφωνα με το Πρώτο Θέμα, αν και το πρόβλημα εστιάζεται κυρίως σε τμήματα και σχολές της περιφέρειας, με τη συντριπτική πλειοψηφία των σχολών της Αθήνας να μένει στο «απυρόβλητο» από πλευράς άδειων εδράνων, το γεγονός ότι ακόμη και το «τεράστιο» ΑΠΘ καταγράφει κενά, εγείρει ανησυχία.

Ύστερα από την ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής στις Πανελλήνιες 2024, οι κενές θέσεις στο ΑΠΘ καταγράφονται ως εξής: Στις ξενόγλωσσες φιλολογίες, 13 θέσεις κενές από τις 72 διαθέσιμες στη Γαλλική, 38 κενές σε σύνολο 99 στη Γερμανική και 11 από τις 63 θέσεις στην Ιταλική. Στο τμήμα Θεολογίας, επιτυχόντες είναι 44 σε σύνολο 135 διαθέσιμων θέσεων εισακτέων, στο Θεολογίας-Μουσουλμανικών Σπουδών εισάγεται ένας ενώ οι θέσεις είναι 45 και στο Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού, εισάγονται 21 άτομα όταν οι διαθέσιμες θέσεις είναι 135. Στο Μαθηματικό, επιτυχόντες είναι 47 σε σύνολο 112 και στο Φυσικό, 54 σε σύνολο 136 διαθέσιμων θέσεων.

Η «ακτινογραφία» των κενών θέσεων στα ΑΕΙ

Οι Στρατιωτικές Σχολές, τα τμήματα Φυσικής αλλά και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων δέχονται το μεγαλύτερο πλήγμα σε ό,τι αφορά στις κενές θέσεις.

Συγκεκριμένα, στις Στρατιωτικές Σχολές, αν και ο αριθμός των εισακτέων ήταν φέτος αυξημένος κατά 404 θέσεις, η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής λειτούργησε σαν ‘κόφτης. Στη Σχολή Ευελπίδων – Όπλα θα μείνουν κενές 230 θέσεις, αφού προβλέπονταν 307 θέσεις αλλά εισάγονται 77 φοιτητές. Να σημειωθεί, ότι η βάση εισαγωγής είναι 12.230 μόρια με τον πρώτο επιτυχόντα να εισάγεται με 17.010 μόρια. Κενές θα παραμείνουν, επίσης, 148 θέσεις στην Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών (ΣΜΥ)- Όπλα, 60 θέσεις στη ΣΜΥΑ-Κατεύθυνση Τεχνολογικής Υποστήριξης, 14 στην Ικάρων-Ιπτάμενοι και 8 στην Αξιωματικών Νοσηλευτικής. Οι συγκεκριμένες θέσεις θα παραμείνουν κενές ελλείψει επιλαχόντων.

Αξιοσημείωτα τα κενά και στα 7 τμήματα Φυσικής πανελλαδικά – στο ΕΚΠΑ θα μείνουν κενές 64 θέσεις από τις 157 διαθέσιμες, στο Ηράκλειο, 92 από τις 118 θέσεις. Στο Αριστοτέλειο, οι επιτυχόντες φέτος είναι 54 σε σύνολο 146 θέσεων. Στα Ιωάννινα, καλύπτονται οι 86 από τις 219 θέσεις, αφήνοντας κενές 133. Στην Καβάλα (ΔΠΘ), μόλις οι 28 οι φετινοί επιτυχόντες και 61 θέσεις κενές. Στη Λαμία, κενές είναι σχεδόν οι μισές διαθέσιμες θέσεις – 43 οι επιτυχόντες σε σύνολο 90 θέσεων. Τέλος, στην Πάτρα, 124 θέσεις θα μείνουν κενές σε σύνολο 193 διαθέσιμων.

Ο ανώτατος συντελεστής ΕΒΕ του 1,20 θέτει εκτός πολλούς υποψηφίους, με αποτέλεσμα να μένουν κενές 79 θέσεις στο τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών της Πάτρας, 58 στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών στην Ξάνθη, 54 στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών στα Χανιά. Στο Μαθηματικό Σάμου φέτος καλύπτονται μόλις 14 από τις 135 θέσεις. Με εξαίρεση το τμήμα της Αθήνας, 538 κενές θέσεις καταγράφονται σε όλα τα τμήματα Ιστορικού Αρχαιολογικού ενώ αρκετές είναι οι κενές και στα τμήματα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής σε Ηράκλειο, Καβάλα, Κοζάνη, Πρέβεζα. Συνολικά 488 θα είναι οι κενές θέσεις σε όλα τα τμήματα Μαθηματικών, με εξαίρεση της Πάτρας και της Λαμίας. Αλλά και σε όλα τα τμήματα Νοσηλευτικής, με εξαίρεση τη Θεσσαλονίκη, το Ηράκλειο και τα Ιωάννινα, καταγράφονται κενές θέσεις.

Αλλά και στη Νοσηλευτική του Αιγάλεω, στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, πάλι σημειώνονται κενά, αφού καλύπτονται οι 71 από τις 113 θέσεις. Όσο για τη Νοσηλευτική στο Διδυμότειχο, από τις 113 διαθέσιμες θέσεις, εισακτέοι είναι μόλις 6. Ούτε ένας εισακτέος φέτος στο νεοσύστατο τμήμα Ιερατικών Σπουδών Αθήνας ενώ στο Αειφορικής Γεωργίας, που ιδρύθηκε πέρσι και δεν είχε κανένα εισακτέο, φέτος εισάγονται δύο άτομα!

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, στο οποίο η έναρξη της ακαδημαϊκής χρονιάς 2024-25 συνοδεύεται από περίπου 900 λιγότερους φοιτητές.

Το τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, αν και θεωρείται πολύ υψηλού επιπέδου και ήταν ως τώρα πλήρες, η αυξημένη ΕΒΕ φέτος έχει σαν συνέπεια να εισάγονται 10 φοιτητές έναντι 137 πέρσι. Κάτι ανάλογο πρόκειται να συμβεί στο Τμήμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής αφού θα καλυφθούν οι 23 από τις 191 διαθέσιμες θέσεις. Σημαντικές απώλειες καταγράφει και το Μαθηματικό, με την εισαγωγή 55 φοιτητών.

Πιο αναλυτικά, οι απώλειες εισακτέων στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων καταγράφονται ως εξής:

Τμήμα Γεωπονίας: από τις 120 θέσεις καλύφθηκαν οι 54.

Τμήμα Ιστορίας- Αρχαιολογίας: από τις 198 θέσεις καλύπτονται οι 107

Τμήμα Λογιστικής: από τις 160 καλύπτονται οι 60.

Μαθηματικό: από τις 225 θέσεις καλύφθηκαν οι 55.

Τμήμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής: από τις 191 θέσεις καλύφθηκαν οι 23.

Τμήμα Μουσικών Σπουδών: από τις 137 θέσεις καλύπτονται οι 10.

Τμήμα Φυσικής: από τις 199 θέσεις καλύπτονται οι 86.

Ο Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης προτείνει τη λύση των συγχωνεύσεων τμημάτων καθώς και της διεθνοποίησης, προκειμένου να ξεπεραστεί το πρόβλημα των κενών θέσεων. Προαναγγέλλει, μάλιστα, μιλώντας στο protothema.gr την έναρξη αγγλόφωνου προπτυχιακού προγράμματος στη Νομική ΑΠΘ από το 2025.

«Ακόμη και το ΑΠΘ, ένα πανεπιστήμιο τεράστιο, οργανωμένο, που εδρεύει σε μία κατεξοχήν φοιτητούπολη, πέρσι είχε κενές θέσεις σε 12 τμήματα από τα 41 συνολικά. Φέτος, συνεχίζεται η ίδια κατάσταση», επισημαίνει ο Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), καθηγητής Παναγιώτης Γκλαβίνης.

«’Πρωταθλητές’ σε συμπτώματα απαξίωσης, αποδεικνύονται τα τρία τμήματα της Θεολογικής, όπως και τα τμήματα της Φιλοσοφικής, μία τάση που μοιάζει να παγιώνεται στο ΑΠΘ», αρχίζει να λέει ο Καθηγητής Γκλαβίνης, για να προσθέσει πως μπορεί η ΕΒΕ να δημιουργεί δυσκολίες σε αρκετές περιπτώσεις αλλά το πρόβλημα είναι βαθύτερο και σφαιρικότερο: «Καταρχάς, υπάρχουν τμήματα χωρίς ‘ελκυστικότητα’ όσον αφορά στην απορροφησιμότητα από την αγορά εργασίας, με αποτέλεσμα τα παιδιά να μην τα επιλέγουν.

Επίσης, θεωρώ πως σημαντικό μερίδιο ευθύνης φέρει το μεγάλο κύμα μετανάστευσης το 2010, όταν περίπου μισό εκατομμύριο Έλληνες έφυγαν από τη χώρα λόγω οικονομικής κρίσης. Απόρροια της φυγής, είναι αναπόφευκτα η υπογεννητικότητα, την οποία αναμένουμε να επιδεινωθεί 18 χρόνια μετά, δηλαδή από το 2028 κι έπειτα – λιγότερα παιδιά άρα και λιγότεροι υποψήφιοι. Στα προαναφερθέντα, ήρθε να οξύνει την κατάσταση η κατάργηση της ανώτερης τεχνολογικής εκπαίδευσης, μέσω της πανεπιστημιοποίησης των ΤΕΙ επί Γαβρόγλου.

Αυτή η εξέλιξη σήμανε τον πολλαπλασιασμό της προσφοράς σε ένα περιβάλλον μειωμένης ζήτησης. Δεδομένων των προαναφερθέντων, η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής, στην πραγματικότητα, ήρθε να αποκαλύψει το πρόβλημα και όχι να το δημιουργήσει».

Όσο για το ρόλο, που θα παίξει η ίδρυση των μη κρατικών πανεπιστημίων από το 2025, ο Κοσμήτορας της Νομικής, αν και δηλώνει ‘αναφανδόν υπέρ’, θεωρεί ότι «ως νέοι ‘παίκτες’, θα ανοίξουν τον ανταγωνισμό. Με την προϋπόθεση ότι το δημόσιο πανεπιστήμιο προχωρήσει παράλληλα προς την αναδιοργάνωσή του, τα ξένα πανεπιστήμια θα λειτουργήσουν ως καταλύτης, αναδιανέμοντας την ακαδημαϊκή τράπουλα».

Όπως προσθέτει, «τα ξένα πανεπιστήμια θα έχουν αναμφισβήτητα ένα περιβάλλον καλύτερο, δεν θα γίνονται καταλήψεις, θα απορροφήσουν καθηγητές του δημοσίου. Όταν θα γίνουν δύο Νομικές στη Θεσσαλονίκη, πώς θα τους ανταγωνιστούμε; Έχουμε καθαρό κτίριο ή συνεχίζουμε τις καταλήψεις; Έχουμε αρκετές αίθουσες να κάνουμε μάθημα; Κάνουμε φροντιστήρια; Προσφέρουμε εξατομικευμένη εκπαίδευση ή εξαντλούμαστε στα μαζικά αμφιθέατρα; Κάποια στιγμή, πρέπει να τελειώσουν αυτά και να μπορέσουμε να προσελκύσουμε φοιτητές κι από το εξωτερικό. Προς το παρόν, με τις καταλήψεις, μας παίρνουν τηλέφωνο από το πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης – φοιτητές, του οποίου βρίσκονται σε μας για Εράσμους – και μας ρωτούν ‘Γιατί κάνετε μαθήματα online; Έχετε κορονοϊό;’».

Τί προτείνει ο καθηγητής Γκλαβίνης για να αντιμετωπιστούν οι κενές θέσεις στα πανεπιστήμια;

«Εκσυγχρονισμό δια της αναβάθμισης των προγραμμάτων, της συγχωνεύσεως τμημάτων και της διεθνοποίησης», συνοψίζει τις προτάσεις του, για να εξηγήσει: «Σε μας, στο ΑΠΘ, θα μπορούσαν να συγχωνευθούν οι Θεολογικές Σχολές ή οι ξενόγλωσσες φιλολογίες, να συγκροτήσουν ένα νέο Τμήμα Ξένων Γλωσσών αλλά κανείς δεν επιθυμεί κάτι τέτοιο – παρά τα κενά στις θέσεις. ‘Κλειδί’ για την αλλαγή της κατάστασης είναι, οπωσδήποτε, η διεθνοποίηση: αν δεν έχεις φοιτητές, φέρνεις φοιτητές. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα, το success story της Ιατρικής Θεσσαλονίκης, με το ξενόγλωσσο προπτυχιακό πρόγραμμα. Υψηλό επίπεδο και ανταγωνιστικά δίδακτρα – 12.000 ευρώ ετησίως, που της προσφέρουν οικονομική αυτοδυναμία. Φέτος, έδωσαν 1.600 υποψήφιοι για 60 θέσεις! Αυτό ξεκινάμε να κάνουμε και στη Νομική: προετοιμάζουμε ένα αγγλόφωνο προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών, υψηλού επιπέδου, με ελκυστικά δίδακτρα, που θα κυμαίνονται γύρω στις 5.000-6.000 ευρώ. Για να οικοδομηθεί με βιώσιμο τρόπο ένα τέτοιο πρόγραμμα, θα μας αρκούσαν 40 φοιτητές, επειδή παράλληλα έχουμε κάθε χρόνο τους 180 Ερασμιακούς φοιτητές. Το στοίχημα είναι μεγάλο».

Όσο για το πανεπιστήμιο συνολικά, σε ό,τι αφορά το υπαρκτό πρόβλημα των κενών θέσεων, ο Καθηγητής Γκλαβίνης έχει μιλήσει στη Σύγκλητο ανοιχτά για το πρόβλημα, θεωρώντας ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί στην έκτασή του. «Δυστυχώς, το ίδιο το πανεπιστήμιο αρνείται την πραγματικότητα», παραδέχεται ο ίδιος. «Όσα ζούμε σήμερα, πρόκειται να επιδεινωθούν. Και τα πανεπιστήμια κωφεύουν. Εννοούν να πορεύονται σαν να μην έχει αλλάξει τίποτε», καταλήγει.