Μήνας Οκτώβρης, ακόλουθος του σχολικού Σεπτέμβρη, της καθολικής υπόμνησης της σχέσης μας με τη θεσμική εκπαίδευση, με τον κόσμο των Γραμμάτων. Το διάβασμα – μετά την καλοκαιρινή επιμέρους χαλαρή διαφοροποίησή του – έχει πάρει όλο και πιο δημιουργικές πνοές. Η μελέτη δοκιμίων και η αποδελτίωσή τους παραπέμπει σε διάβασμα πλήρους κατανόησης και μάθησης παρά σε διάβασμα απλής ανάγνωσης.

Του Νίκου Τσούλια

     Υπάρχει ένα μυστικό στο διάβασμα. Πρέπει να έχει έναν ολιστικό χαρακτήρα κάθε φορά. Να έχει ως πεδίο αναφοράς τόσο τη λογοτεχνία όσο και τα δοκίμια κάθε μορφής, επιστημονικά, φιλοσοφικά, πολιτικά.

     Και έτσι αυτή την εποχή επελέγησαν βιβλία, που τα «έχω βάλει για τα καλά στο μάτι», που θα τα ρουφήξω σε μια λογική «έντονου διαλόγου» με το συγγραφέα.
     Και από τη στιγμή που είμαι λάτρης του διαβάσματος, αποτελεί την πιο σταθερή και συστηματική καθημερινή λειτουργία μου, τι πιο καλή επιλογή από ένα βιβλίο για το βιβλίο, για την ιστορία του και την μοναδικά ξεχωριστή προσφορά του στον πολιτισμό του ανθρώπου και    στην καλλιέργεια του πνεύματος;
     Ο «Πάπυρος» λοιπόν στο προσκήνιο, ένα οδοιπορικό της διαρκούς αγωνίας του ανθρώπου για να δώσει ώθηση στη γνώση και στη μάθηση, να ενισχύσει τη μνήμη και να χαρίσει ένα εργαλείο που ναι μεν είναι υλικό αλλά η ουσία του είναι απόλυτη πνευματική. Από τους πρώτους καιρούς που κάποιοι πρωτόγονοι άνοιξαν ένα μονοπάτι για να το ακολουθήσουν ατέλειωτοι δρόμοι και λεωφόροι και ξέφωτα και κορυφές, από τότε που τα χονδροειδή σχήματα των βραχογραφιών αποτύπωσαν κάποια μηνύματα για τους συνεργάτες και τους συντρόφους, ένα μακρύ ταξίδι ξεκίνησε…

     Η γραφή ήλθε για να δώσει νέα ώθηση στον εκπολιτισμό και στον εξανθρωπισμό. Κάθε υλικό, που είναι πρόσφορο ανάλογα με την τεχνική ανάπτυξη των κοινωνιών, τίθεται σε προνομιακή χρήση. Η πέτρα, ο πηλός, ο πάπυρος, το δέρμα, το χαρτί και τώρα το φως – ναι το φως είναι το «μελάνι και το χαρτί» των υπολογιστών και του ψηφιόκοσμου – θα πλέκουν το νήμα του διαβάσματος. Κάθε νέο υλικό και μια επανάσταση, ένας εκδημοκρατισμός της γνώσης, μια πηγή της ακόρεστης δίψας για μάθηση. Και όταν εμφανίζεται η τυπογραφία, τα πάντα αλλάζουν. Τώρα δεν χρειάζονται οι αντιγραφείς και πολλά ίδια βιβλία θα γεμίσουν τα σπίτια…

     Αλλά το δοκίμιο θέλει το ζευγάρι του, το σύντροφό του, που θα δώσει τροφή στο συναίσθημα, ένα μυθιστόρημα προβληματισμού και στοχασμού, αγωγής της ψυχής και αξιακού φορτίου. «Οι απόψεις ενός κλόουν» στο προσκήνιο, παλιότερο βιβλίο, αλλά αν δεν έχει διαβαστεί, γιατί να μη γίνει τώρα η συνάντησή μας;

     Να δούμε τα στερεότυπα της αυστηρής οικογένειας, τον έρωτα που χάνει ο ήρωάς μας, τη φτώχεια και την απελπισία του, τον ερχομό του δραματικού μέλλοντός του, που ο ίδιος το προβλέπει. «Τραβήχτηκα από τον καθρέφτη. Το είδωλο που έβλεπα εκεί μέσα μου άρεσε πολύ, ούτε στιγμή δεν μου πέρασε απ’ το νου πως έβλεπα τον εαυτό μου. Το είδωλο δεν ήταν πια κλόουν. Ήταν ένας νεκρός που έκανε τον πεθαμένο».
     Από το ένα βιβλίο στο άλλο, κάθε ημέρα και όταν το ένα τελειώσει, κάποιο ανάλογό του έχει ήδη πάρει τη σειρά. Τα δύο επόμενα – δοκίμιο και λογοτεχνία – έχουν προκριθεί. Ποτέ μονομέρεια στο διάβασμα, η λογική και το συναίσθημα πάνε πάντα παρέα, ανεξάρτητα το ποιο θα έχει τον πρώτο λόγο για κάθε ζήτημα της ζωής…