Ανακοινώνεται νέο Ευρωπαϊκό πλαίσιο για την ενέργεια και το κλίμα

Οι νέες φιλοδοξίες της Ευρώπης και το  επικαιροποιημένο νομοθετικό πλαίσιο για την ενέργεια και το κλίμα για το 2030, θα ανακοινωθεί επίσημα το καλοκαίριμ ενώ τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου ολοκληρωμένου πακέτου πολιτικής «Fit for 55», παρουσίασε ο κ. Ραφαέλε Μάουρο Πετριτσιόνε, επικεφαλής της Διεύθυνσης για την Κλιματική Δράση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, στο πλαίσιο του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών.

«Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι το πρωταρχικό μέσο για την προώθηση αυτής της πράσινης και χωρίς αποκλεισμούς ανάκαμψης». Αναφέρθηκε στους κλιματικούς στόχους, το Ταμείο Ανάκαμψης και το NextGenerationEU, επισημαίνοντας ότι «τα μέτρα τόνωσης της ανάκαμψης ήδη αρχίζουν κι αποκτούν ορμή».

«ΕΕ και οι ΗΠΑ μπορούν να οδηγήσουν τον κόσμο σε μια πράσινη, κυκλική, ανταγωνιστική και χωρίς αποκλεισμούς οικονομία», ανέφερε ο κ Πετριτσιόνε ενώ ειδικά για τη Μεσόγειο, το «hot spot» της κλιματικής αλλαγής της Ευρώπης, τόνισε ότι «μέσω της συνεργασίας όλων των κρατών, μπορούμε να μετατρέψουμε τις κλιματικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις σε μεγάλες ευκαιρίες για αειφόρο ανάπτυξη, ευημερία και ανθεκτικότητα».

Ακολουθεί η συνέντευξη που έδωσε ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Κλιματικής Δράσης της ΕΕ, Ραφαέλε Μάουρο Πετριτσιόνε, στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στον δημοσιογράφο Ηλία Παλιαλέξη.

1. Πιστεύετε ότι η πανδημία της νόσου CoVid-19 καθυστέρησε την κλιματική δράση ή την επιτάχυνε; Με ποιους τρόπους; Πιστεύετε ότι υπάρχει ακόμη αρκετός χρόνος για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού;

Είναι πολύ νωρίς για να ξέρουμε . Ναι, βραχυπρόθεσμα, υπήρξε σημαντική μείωση των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου το 2020 λόγω των μέτρων περιορισμού της CoVid-19. Στην ΕΕ, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την καύση ορυκτών καυσίμων μειώθηκαν κατά 10% σε σύγκριση με το 2019 . Ωστόσο, αυτή η βουτιά των εκπομπών είναι μια ανωμαλία, που έχει άμεση σχέση με την πανδημία και θα επιστρέψουμε κάποια στιγμή στην ομαλότητα. Αναλαμβάνουμε τώρα δράση για να διασφαλίσουμε ότι δεν θα επιστρέψουμε σε προηγούμενα επίπεδα εκπομπών.

Το πώς η πανδημία θα επηρεάσει τη δυναμική της δράσης για το κλίμα σε όλο τον κόσμο μένει να το δούμε . Οι Ευρωπαίοι φαίνονται αποφασισμένοι να αντλήσουν διδάγματα από την πανδημία και να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία για να επιταχύνουν μια πράσινη μετάβαση για το κλίμα. Υπάρχει μια ευρεία αίσθηση ότι η πανδημία έχει δείξει την ευθραυστότητα και την έλλειψη ανθεκτικότητας στα «σοκ» της κοινωνίας μας. Η ανοικοδόμηση πρέπει να είναι καλύτερη από μια επιστροφή στα γνωστά. Η ανάκαμψή μας πρέπει να κάνει την κοινωνία και την οικονομία μας πιο βιώσιμες . Η μεγάλη πλειονότητα στην Ευρώπη συμφωνεί ότι δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στην κλιματική αλλαγή να διαβρώσει τον τρόπο ζωής μας και ότι πρέπει τώρα να εκμεταλλευτούμε τις ευκαιρίες αναβάθμισης των φιλοδοξιών μας .

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι το πρωταρχικό μέσο για την προώθηση αυτής της πράσινης και χωρίς αποκλεισμούς ανάκαμψης . Στην πραγματικότητα, η ανάγκη για μια καλύτερη ανάκαμψη από την οικονομική κρίση έχει ενισχύσει την αποφασιστικότητά μας να ακολουθήσουμε μια πράσινη μετάβαση και να ανταποκριθούμε στη φιλοδοξία μας για την κλιματική αλλαγή. Το σχέδιο ανάκαμψης της ΕΕ επιδιώκει να προσελκύσει τις απαραίτητες επενδύσεις για να αναζωογονήσει την οικονομία και να επιτύχει την ουδετερότητα του κλίματος έως τα μέσα του αιώνα. Γι ‘αυτό διαθέτουμε τουλάχιστον το 30% του επόμενου προϋπολογισμού της ΕΕ (2021-27) και το 1,8 τρισεκατομμύριο ευρώ που δαπανούμε για την ανάκαμψη μετά την COVID, μέσω του Next Generation EU, για τη στήριξη των κλιματικών στόχων. Και καμία επένδυση που χρηματοδοτείται από την ΕΕ δεν πρέπει να είναι εις βάρος οιουδήποτε από τους στόχους μας για το κλίμα ή το περιβάλλον.

Δεκατρείς χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, έχουν υποβάλει τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητάς τους, τα οποία θα περιλαμβάνουν αυτό το ισχυρό πράσινο στοιχείο. Τα σχέδια καθορίζουν τις μεταρρυθμίσεις και τα σχέδια δημοσίων επενδύσεων που κάθε κράτος μέλος σκοπεύει να εφαρμόσει με την υποστήριξη του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, το γνωστό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), το οποίο θα παρέχει έως 672,5 δισεκατομμύρια ευρώ για τη στήριξη επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων προκειμένου να βοηθήσει τις χώρες να ανακάμψουν από την πανδημία .

Κοιτώντας πέρα από την Ευρώπη, πολλές από τις χώρες που ήδη λαμβάνουν μέτρα για να βοηθήσουν την ανάκαμψή τους προσπαθούν να διασφαλίσουν ότι οι δαπάνες τους είναι πιο πράσινες . Ωστόσο , τα αποτελέσματα μέχρι στιγμής υπολείπονται των αναγκών. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΟΟΣΑ, οι πράσινες δαπάνες ανάκαμψης αντιπροσωπεύουν περίπου το 17% των συνολικών δαπανών ανάκαμψης που έχουν προγραμματιστεί από μεγάλες οικονομίες μέχρι τώρα . Τα καλά νέα είναι ότι δεν είναι πολύ αργά – τα μέτρα τόνωσης της ανάκαμψης αρχίζουν κι αποκτούν ορμή.

2. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία θα μπορούσε να είναι ένα όπλο για την αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος, είναι όμως και ένα επαρκές εργαλείο για την τόνωση της ανάπτυξης στην ΕΕ; Πώς μπορούν να επιτευχθούν αυτοί οι δύο κυρίαρχοι στόχοι; Πώς διασφαλίζει η Επιτροπή ότι η οικονομική ανάπτυξη θα είναι δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς, ώστε κανένας να μη μείνει πίσω;

Πρέπει να ξεφύγουμε από την ιδέα ότι είναι αδύνατο η οικονομία να αναπτύσσεται και να ‘πρασινίζει’ ταυτόχρονα. Μπορούμε να μειώσουμε τις επιβλαβείς εκπομπές και παράλληλα να διατηρήσουμε μια υγιή οικονομία. Στην πραγματικότητα, έχουμε ήδη ένα αποδεδειγμένο ιστορικό ότι το κάνουμε . Από το 1990, η Ευρώπη σημείωσε ανάπτυξη 62% στην οικονομία της, μειώνοντας παράλληλα τις καθαρές εκπομπές κατά ένα τέταρτο.

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία καθορίζει πώς μπορούμε να συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε τις οικονομίες μας και να στηρίζουμε τους ανθρώπους, μειώνοντας παράλληλα τις ζημιές που προκαλούμε στην ατμόσφαιρα και στο κλίμα. Με περισσότερες επενδύσεις σε πράσινες υποδομές και τεχνολογίες έρχονται νέες πράσινες θέσεις εργασίας και ανάπτυξη. Ο αριθμός των πράσινων θέσεων εργασίας έχει ήδη αυξηθεί κατά περισσότερο από 50% από το 2000 και, με πολιτική βούληση και οικονομική υποστήριξη, αυτό θα αυξηθεί μόνο τις επόμενες δεκαετίες.

Είναι αυτονόητο ότι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία πρέπει να είναι δίκαιη για όλους τους εμπλεκόμενους, ή απλά δεν θα λειτουργήσει. Η ισχύς της Ευρώπης έγκειται στην ποικιλομορφία της, και αυτό σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι, οι τομείς, οι περιφέρειες και τα κράτη μέλη, όλοι θα πρέπει να ακολουθήσουν τη δική τους πορεία προς την ουδετερότητα του κλίματος.

Για να αντισταθμίσει τις διαφορές στην εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα που υπάρχουν μεταξύ των περιφερειών της Ευρώπης , ο διευρυμένος Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης θα κινητοποιήσει τουλάχιστον 60 δισεκ. ευρώ δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων για την υποστήριξη των περιφερειών με τον πιο δύσβατο δρόμο μπροστά τους, την άμβλυνση μερικών από τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής μετάβασης.

Η Ελλάδα, για παράδειγμα, παράγει σχετικά υψηλές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου – 9,2 τόνους κατά κεφαλήν κάθε χρόνο, σε σύγκριση με 8,8 τόνους κατά κεφαλήν σε επίπεδο ΕΕ. Η Ελλάδα αναλαμβάνει την ευθύνη για τις εκπομπές της και έχει λάβει την πολύ φιλόδοξη απόφαση να κλείσει όλους τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με άνθρακα μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας. Συνεργαζόμαστε με την ελληνική κυβέρνηση για τη διευκόλυνση αυτής της μετάβασης από την εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα. Προβλέπεται επένδυση από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης για τη Δυτική Μακεδονία, τη Μεγαλόπολη και τα νησιά του Αιγαίου για τη μείωση της χρήσης λιγνίτη, καύσης μαζούτ και ντίζελ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτά τα κεφάλαια, για παράδειγμα, θα υποστηρίξουν την επανεκπαίδευση των εργαζομένων, θα βοηθήσουν τις ΜΜΕ να δημιουργήσουν νέες οικονομικές ευκαιρίες και θα προωθήσουν τη διαφοροποίηση της οικονομικής δραστηριότητας, για να επενδύσουν στο μέλλον.

3. Πιστεύετε ότι οι ευρωπαϊκοί στόχοι που έχουν τεθεί για την ενεργειακή εξοικονόμηση, τις εκπομπές CO 2 και την πράσινη ενέργεια είναι αρκετοί για να παραμείνει η ΕΕ παγκόσμιος ηγέτης στην κλιματική δράση; Τι επιπλέον μπορεί να γίνει;

Η ΕΕ έχει αναγνωριστεί ένα ως ηγέτης στη δράση για το κλίμα. Με τον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα, που συμφωνήθηκε πρόσφατα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, αυξάνουμε ακόμη περισσότερο τη φιλοδοξία μας. Εννοούμε πολύ σοβαρά τη δέσμευσή μας για ουδετερότητα του κλίματος. Αυτός δεν είναι ένας εύκολος στόχος, αλλά μια επίσημη υπόσχεση που κατοχυρώνουμε στον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα.

Η πρότασή μας για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 είναι σύμφωνη με την επιστήμη της κλιματικής αλλαγής και τις οδούς που επιτυγχάνουν τον στόχο για μείωση της ανόδου της θερμοκρασίας κατά 1,5 ° C βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού.

Η ειδική έκθεση 1,5 ° C της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ολόκληρος ο κόσμος θα πρέπει να επιτύχει καθαρές μηδενικές εκπομπές CO2 έως το 2050. Η ΕΕ σκοπεύει να προχωρήσει περισσότερο, επιτυγχάνοντας κλιματική ουδετερότητα σε όλα τα ρυθμιζόμενα αέρια του θερμοκηπίου μέχρι τότε , και ήδη αρνητικό CO 2 έως το 2050. Επομένως, ευθυγραμμίζεται επίσης με τον στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού να περιορίσει την άνοδο της θερμοκρασίας κάτω από τους 2ºC, με στόχο τους 1,5 ° C.

Η ΕΕ δεν μπορεί απλώς να αυξήσει τον στόχο της ως ένδειξη πολιτικής φιλοδοξίας. Πρέπει επίσης να διασφαλίσει ότι όλη η σχετική νομοθεσία και οι πολιτικές της ΕΕ είναι εφικτές και μπορεί να προσφέρει δράση σύμφωνα με τους στόχους μας για το κλίμα.

Το κύριο ζήτημα είναι σαφώς πώς μπορεί να διασφαλιστεί η οικονομία της ΕΕ παίρνει τον σωστό δρόμο το συντομότερο δυνατό για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050. Η Επιτροπή αξιολόγησε διάφορες οδούς για 55% μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είναι εφικτές και υπεύθυνες με αποτέλεσμα άνευ προηγουμένου κλίμακα και ρυθμό προγραμματισμένης μετάβασης στην ουδετερότητα του κλίματος. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο βρισκόμαστε σε διαδικασία επανεξέτασης της ισχύουσας νομοθεσίας που σχετίζεται με τη μείωση των εκπομπών.

Αυτό το καλοκαίρι , θα παρουσιάσουμε ένα ολοκληρωμένο πακέτο πολιτικής, το «Fit for 55», που μεταφράζει τις νέες φιλοδοξίες της ΕΕ σε ένα επικαιροποιημένο νομοθετικό πλαίσιο για το κλίμα και την ενέργεια της ΕΕ για το 2030.

Με το πακέτο Fit-for-55 σκοπεύουμε στην:

·Ενίσχυση και επέκταση του ρόλου της τιμολόγησης του άνθρακα με την επανεξέταση του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ ·

·Αξιολόγηση της ανάγκης υψηλότερων εθνικών στόχων βάσει του κανονισμού για την κατανομή των προσπαθειών ·

·Αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και την παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, επανεξετάζοντας και τα δύο νομοθετικά κείμενα∙

·Προώθηση της αύξησης των καταβοθρών άνθρακα από τον τομέα της χρήσης γης βάσει του αναθεωρημένου κανονισμού LULUCF ·

·Υποστήριξη της βιώσιμης κινητικότητας και των μεταφορών, ιδίως με την αναθεώρηση των προτύπων εκπομπών CO2 για αυτοκίνητα και φορτηγά, και την οδηγία για την υποδομή εναλλακτικών καυσίμων.

·Αποτροπή της διαρροής άνθρακα, προωθώντας παράλληλα το κλιματικές φιλοδοξίες σε τρίτες χώρες με έναν μηχανισμό προσαρμογής συνόρων άνθρακα συμβατό με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

4. Η κυβέρνηση Μπάιντεν φαίνεται να λαμβάνει γενναίες αποφάσεις για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Πώς θα μπορούσε η ΕΕ να συνεργαστεί με τις ΗΠΑ στο «πεδίο της μάχης» και πώς μπορούν να πείσουν και άλλους μεγάλους ρυπαίνοντες όπως η Κίνα ή η Ρωσία να θέσουν υψηλότερους στόχους και να επιταχύνουν τις ενέργειές τους;

Η κλιματική αλλαγή και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος είναι οι καθοριστικές προκλήσεις της εποχής μας. Απαιτούν συστημική αλλαγή στις οικονομίες μας και παγκόσμια συνεργασία σε ολόκληρο τον Ατλαντικό και τον κόσμο.

Η ΕΕ έχει καλωσορίσει θερμά τη δέσμευση του Προέδρου Μπάιντεν να προσχωρήσει εκ νέου στη συμφωνία του Παρισιού και να θέσει μια φιλόδοξη επικαιροποιημένη συνεισφορά στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού. Μια κοινή υπερατλαντική δέσμευση σε ένα δρόμο για καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050 καθιστά την κλιματική ουδετερότητα ένα νέο παγκόσμιο σημείο αναφοράς κατά την περίοδο έως την COP26.

Η ΕΕ και οι ΗΠΑ έχουν κοινό όραμα για τη δράση για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένου ενός κοινού στόχου για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Σε αυτό το πλαίσιο, προσβλέπουμε στην παρουσίαση από τις ΗΠΑ της στρατηγικής τους προς αυτόν τον στόχο και στην εφαρμογή μέτρων πολιτικής για την επίτευξη του νέου στόχου τους για εκπομπές το 2030.

Πιστεύουμε ότι οι ΗΠΑ θα επιδιώξουν το πιο φιλόδοξο άκρο του στόχου που έχουν ανακοινώσει για ένα εύρος μείωσης εκπομπών 50-52%. Σε τελική ανάλυση, οι πρόσθετες μειώσεις εκπομπών αντιπροσωπεύουν το επίπεδο εκπομπών ορισμένων χωρών της ΕΕ.

Η ΕΕ συνεργάζεται με μεγάλες οικονομίες, όπως η Κίνα και η Ρωσία, σε διάφορα φόρουμ για θέματα σχετικά με το κλίμα . Μαζί με τους εταίρους μας, η ΕΕ και οι ΗΠΑ μπορούν να οδηγήσουν τον κόσμο σε μια πράσινη, κυκλική, ανταγωνιστική και χωρίς αποκλεισμούς οικονομία. Αυτό θα απαιτήσει επενδύσεις, καινοτομία και τα σωστά τιμολογιακά σήματα. Η διατλαντική συνεργασία μπορεί να είναι καθοριστική για την προώθηση του πράσινου εμπορίου, τη βιώσιμη χρηματοδότηση και την ανάπτυξη και υλοποίηση πράσινων τεχνολογιών.

5. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η λεκάνη της Μεσογείου χαρακτηρίζεται ως ένα «Hot Spot» της κλιματικής αλλαγής και θα υποστεί σοβαρές συνέπειες τα επόμενα χρόνια. Διαθέτει η ΕΕ ένα συγκεκριμένο σχέδιο για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών και κοινωνικοοικονομικών προκλήσεων στην περιοχή;

Πράγματι, η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι ήδη μαζί μας και οι επιπτώσεις της γίνονται αισθητές σε κάθε μέρος της Ευρώπης. Πολλές από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής – υψηλότερες θερμοκρασίες, ξηρασίες, πυρκαγιές, πιο ακραίες καιρικές συνθήκες – δεν θα σταματήσουν κατά τις επόμενες δεκαετίες , ακόμη και αν μπορούσαμε να μειώσουμε όλες τις εκπομπές μας από τη μια μέρα στην άλλη.

Τον Φεβρουάριο, δημοσιεύσαμε μια νέα Στρατηγική Προσαρμογής της ΕΕ για να βοηθήσουμε να γίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση όχι μόνο κλιματικά ουδέτερη, αλλά και μια κοινωνία ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή έως το 2050. Η στρατηγική εννοεί σοβαρά την ευθύνη μας να δράσουμε τώρα για να προσαρμοστούμε στις αναπόφευκτες κλιματικές αλλαγές, για να βελτιώσουμε την ανθεκτικότητά μας και να σώσουμε ζωές και μέσα επιβίωσης. Η στρατηγική προβλέπει ακόμη μεγαλύτερη συνεργασία με τα κράτη μέλη για την προσαρμογή. Αυτό θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό στη Μεσόγειο, όπου οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αναμένεται να είναι ιδιαίτερα σοβαρές.

Η υψηλή έκθεση της Μεσογείου στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και η αυξανόμενη αλληλεξάρτηση σε ολόκληρη την περιοχή υπογραμμίζουν την ανάγκη ενίσχυσης της κοινής ανθεκτικότητας και απαιτούν άμεση κινητοποίηση εμπειρογνωμοσύνης και οικονομικών μέσων για την από κοινού αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης. Οι χώρες εταίροι μας σε όλη τη Μεσόγειο είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν μαζί μας σε αυτόν τον τομέα και θέτουμε αυτήν την προτεραιότητα στον πυρήνα του πολιτικού διαλόγου μας. Η νέα «Ατζέντα για τη Μεσόγειο» που παρουσίασε η ΕΕ νωρίτερα αυτό το έτος αναγνωρίζει τη δράση για το κλίμα και την πράσινη μετάβαση ως πυλώνες της ανανεωμένης δέσμευσής μας στην περιοχή. Όλοι έχουμε σαφές κοινό συμφέρον να αναλάβουμε δράση τώρα. Οι εταίροι μας σε ολόκληρη τη Μεσόγειο έχουν σημαντικές δυνατότητες για τον μετριασμό των παραγόντων της κλιματικής αλλαγής, μεταξύ άλλων μέσω της ταχείας μετάβασης σε οικονομίες χαμηλών εκπομπών. Μαζί, μπορούμε να μετατρέψουμε τις κλιματικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις σε μεγάλες ευκαιρίες για αειφόρο ανάπτυξη, ευημερία και ανθεκτικότητα.