Το φως της ελευθερίας ζέσταινε τις καρδιές των σκλαβωμένων Ελλήνων. Αγώνες και θυσίες, ζωές ανθρώπων και κακουχίες προσφορά στη μεγάλη του Γένους ιστορία. Όποιος ήξερε να διαβάζει και να γράφει μπορούσε να διδάσκει. Του παρέχουν και κάποια στοιχειώδη. «Να τω δίδωνται τ’ αναγκαία και ζώον δια μετάβασιν από χωρίου εις χωρίον».

Του Νίκου Τσούλια

Βιβλία για διδασκαλία δεν υπάρχουν. Στέλνονται μετρημένα σε μια ή δυο δεκάδες από το εξωτερικό, διάφορα βιβλία – κυρίως αλφαβητάρια, φιλοσοφικά και ιστορικά – μεταφρασμένα από Έλληνες της διασποράς και τυπωμένα σε τυπογραφεία της Ευρώπης. Να πέσουν οι πρώτοι σπόροι.

Ακόμα και στο πιο τραχύ έδαφος θα βρουν λίγο χώμα και λίγο νερό για να δώσουν πνοή και συνέχεια στο μορφωτικό, ιερό έργο της παιδείας. Τέσσερα κείμενα αρχείου παρουσιάζονται, δύο αφορούν τους διδασκάλους και δύο τα βιβλία από την πολύ σπουδαία Έκδοση της Βουλής των Ελλήνων.

Ένα πνευματικό «έργο – στολίδι» για την πορεία του λαού μας και του Έθνους μας. Και μια «ιδέα – ερώτηση – προτροπή». Γιατί να πνιγόμαστε στις τόσες και τόσες ανούσιες πληροφορίες του διαδικτύου και των ανάλαφρων αναγνωσμάτων και να μην φωτιζόμαστε και να μην στοχαζόμαστε από τις αναλαμπές της ιστορίας μας;

“σε διορίζει διδάσκαλον

Υπουργείο Εσωτερικών, Ναύπλιο «20;»10. 1824 προς Άνθ. Μαζαράκη
Αρ. 27
Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος
Το Υπουργείο των Εσωτερικών
προς τον πανασιώτατον κύριον Άνθιμον Μαζαράκην.

Το Υπουργείον γνωρίζον το υποκείμενόν σου άξιον του διδασκαλικού
επαγγέλματος σε διορίζει διδάσκαλον της εις την επαρχίαν Μοθώνης και
Νεοκάστρου συσταινόμενης Σχολής.
Κρίνει περιττόν να σε δώση λεπτομερείς οδηγίας, καθότι είναι πεπεισμένον,
ότι γνωρίζεις κάλλιστα τα του επαγγέλματος τούτου – ό,τι δεν κρίνει αναγκαίον

να σε υπομνήση είναι τούτο: ότι από την εκπαίδευσιν της νεολαίας κρέμαται η
μέλλουσα ευδαιμονία όλου του έθνους.
Η εις τα μαθήματα επίδοσις της νεολαίας, και η εις τα χρηστά ήθη πρόοδος
αυτής θέλει σε δείξει άξιον της υπολήψεως, την οποία το Υπουργείον έχει δια
το υποκείμενόν σου.

Εν Ναυπλίω την «20» Οκτωβρίου 1824:
Εις την απουσίαν του Υπουργού των Εσωτερικών
ο Γεν. Γραμματεύς
Γ. Γλαράκης

…

«Προς το απελθείν ευαγγελικός ιεροκήρυξ και διδάσκαλος»
Μινίστρος θρησκείας, Κόρινθος 12.3.1822 προς Μινίστρο Εσωτερικών.
Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος
Ο Μινίστρος της θρησκείας
προς τον Εξοχότατο Μινίστρο των Εσωτερικών
και π: Μινίστρον του Πολέμου

Ο σοφολογιώτατος διδάσκαλος Ιωάσαφ Σπηλαιώτης έκλινε τον αυχένα εις την διαταγήν της Υπερτάτης Διοικήσεως προς το απελθείν εις την Α: Χ: Ελλάδα ευαγγελικός ιεροκήρυξ και διδάσκαλος. Απαιτείται ουν εκ του Μινιστερίου σας συστατικόν προς άπαντας τους κατά πόλεις και χωρία στρατηγούς δια το ανενόχλητον της σοφολογιότητός του, δια να τω δίδωνται τ’ αναγκαία και ζώον δια μετάβασιν από χωρίου εις χωρίον.

Τη ιβ Μαρτίου αωκβ, εν Κορίνθω
Ο Μινίστρος της Θρησκείας
Ανδρούσης Ιωσήφ

…

«στέλνει δι’ εμού από Παρήσια τα ακόλουθα βιβλία»
Διαμαντής Μανιάρης, Κόρινθος 23.2.1822 προς Βουλευτικό
Υπερτάτη Βουλή!

Κάπποιος Ιωάννης Μακρή Αμπελακιώτης στέλνει δι’ εμού από Παρήσια τα
ακόλουθα βιβλία – οίον
Πέντε Σώματα – περιγραφή των Εννομένων Επαρχιών.
ένα όμοιον – Πολιτικά του Αριστοτέλους.
ένα όμοιον – Συμβολαί τρειών Επισκόπων
ένα όμοιον – Μάρκου Αυρηλίου
ένα όμοιον – Παρατηρήσεις εις την παρούσαν κατάστασιν της Τουρκίας.
ένα όμοιον – Περιγραφή της Ισπανίας Συντάγματα.
ένα όμοιον – Υπόμνημα εις το Πνεύμα των Νόμων του Μοντεσκιού.
ένα όμοιον – Περί ανατομικής Ελευθερίας.
Και παρακαλείν την υπερτάτην Βουλήν δια να τα δεχθή, και η αρεστόν να
μεταχειρησθή προς κοινήν ωφέλειαν του Έθνους.
Εν Κορίνθω τη 23 Φευρουαρίου 1822.
Διαμαντής Μανιάρης

…

«αφιερώθησαν και παρ’ εμού τα εξής βιβλία»

Κώδικας της Σχολής Στεμνίτσης, σ. 77

Κατά το 1824: έτος αφιερώθησαν και παρ’ εμού Γεωργίου Διδασκάλου τα εξής
βιβλία.
Η Τρίτομος εκκλησιαστική Ιστορία.
Το τρίτομον σύστημα των μαθηματικών του Θεοτόκη.
Η εισαγωγή εις την φ(ιλοσο)φίαν του Ευγενίου μονότομος.
Λεξικόν Βλάχου.
Το Δωδεκάτομον σύστημα της Νεωτέρας Εγκυκλοπαιδείας Στεφάνου
Κομμητά, δια την οποίαν έλαβον εξήντα γρόσια το ήμισυ της τιμής των.

…
Βιβλιογραφία:

Η εκπαίδευση κατά την Ελληνική Επανάσταση 1821-1827
(τεκμηρωτικά κείμενα), Τόμος Α΄ (1821-1825)
Έρευνα – Παρουσίαση: Δαυίδ Αντωνίου
Βουλή των Ελλήνων, Αθήνα: 2002