Τους πήρε σχεδόν δεκαπέντε μήνες, αλλά τελικά τα κατάφεραν: Το -ήδη διαβόητο- νομοσχέδιο “Ρυθμίσεις για την έρευνα και άλλες διατάξεις” είναι το αριστούργημα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, η κορωνίδα του έργου της, το αντιπροσωπευτικότερο δείγμα της ποιότητας, της ταυτότητας και του περιεχομένου της.

Πρώτα απ’ όλα, γράφτηκε λάθος.
Το πήραν πίσω και το ξανα-υπέβαλαν την επομένη, έχοντας αφαιρέσει και μια φωτογραφική διάταξη για ρύθμιση ανοιχτής υπόθεσης υπουργού της στην πορεία. Μετά τις “διορθώσεις”, παραμένει ένας αχταρμάς ασύνδετων πραγμάτων, από την κατάργηση των ποινικών διώξεων σε καταληψίες ή εισβολείς σε σχολεία μέχρι τη φωτογραφική διάταξη για να διοριστεί σε πανεπιστήμιο η σύζυγος του πρωθυπουργού. Ακόμα και ονομαστικές μεταγραφές φοιτητών ΑΕΙ έχει μέσα. Είναι ένα αριστούργημα, ένα μνημείο κακής νομοθέτησης, μια λίστα ρουσφετιών και ιδεοληψιών χωρίς καμία κοστολόγηση, στρατηγική ή λογική, ένα έπος βγαλμένο από τα υγρά όνειρα της πιο βαθιάς πασοκίλας.
Ωστόσο, θα ήθελα να στρέψω την προσοχή σας στο σημείο που εγώ βρήκα περισσότερο ενδεικτικό του χαρακτήρα και της ιδιοσυγκρασίας της κυβέρνησης. Βρίσκεται στο άρθρο 35, και αφορά στα νηπιαγωγεία της χώρας. Το νομοσχέδιο, μεταξύ άλλων, όπως πιθανώς ακούσατε, διπλασιάζει τον ελάχιστο αριθμό νηπίων ανά νηπιαγωγό που μπορεί να φιλοξενεί ένα νηπιαγωγείο από 7 σε 14. Οι αντιδράσεις, βεβαίως, ήταν ακαριαίες, καθώς πολλοί θεώρησαν ότι το μέτρο θα οδηγήσει σε συγχωνεύσεις νηπιαγωγείων, ότι η πρόσβαση σε νηπιαγωγεία θα γίνει δυσκολότερη για πολλά παιδιά και ότι η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης θα χειροτερέψει. Σε μια αλλόκοτη απάντηση, προσπαθώντας να διαψεύσει το επερχόμενο κλείσιμο νηπιαγωγείων, το υπουργείο δήλωσε πως “μόνο 87 από τα 5224 νηπιαγωγεία της χώρας διαθέτουν λιγότερα από 12 παιδιά”, παρ’ όλο που το όριο παιδιών για να λειτουργεί ένα μονοθέσιο νηπιαγωγείο γίνεται πλέον 14 και όχι 12. Κανείς δεν κατάλαβε πώς τους ήρθε το “12”. Μπορεί από το τραγούδι. Αλλά τέλος πάντων, κατά τη γνώμη μου αυτές οι ενστάσεις, είτε έχουν βάση είτε όχι, δεν είναι το σημαντικότερο πρόβλημα αυτού του άρθρου. Το αν ο αριθμός των παιδιών σε κάθε τάξη νηπιαγωγείου είναι 7, 10 ή 14 (ή 20) δεν έχει πολύ μεγάλη σημασία. Αν και υπάρχουν μελέτες που υποστηρίζουν πως οι μικρότερες τάξεις είναι καλύτερες για τους μαθητές υπό προϋποθέσεις, δεν υπάρχει “ιδανικός” ή “σωστός” αριθμός μαθητών ανά νηπιαγωγό. Στη Φινλανδία, ας πούμε, που θεωρείται πρότυπο (και) στην προσχολική αγωγή, ο μέσος αριθμός μαθητών ανά νηπιαγωγό σε κάθε νηπιαγωγείο είναι -μαντέψτε- 14.
Δεν είναι αυτό το πρόβλημα.
Το πρόβλημα βρίσκεται στην αιτιολογία του μέτρου που μπορεί κάποιος να διαβάσει στην αξιολογική έκθεση που συνοδεύει το νομοσχέδιο, και η οποία είναι αποκαλυπτική: “Η ορθολογική κατανομή του εκπαιδευτικού προσωπικού και η εξοικονόμηση δαπανών”. Γι’ αυτό μεγάλωσε το όριο των παιδιών ανά νηπιαγωγό. Για το κόστος.
Εδώ είναι το πρόβλημα.
Είναι πρόβλημα επειδή από όλα τα κόστη που έχει ένα κράτος, από την εθνική άμυνα μέχρι το μισθό του Νίκου Καρανίκα, κι από τις πτήσεις του Πάνου Καμμένου με το Φάντομ μέχρι τις συντάξεις 50χρονων μαμάδων ανηλίκων, η προσχολική αγωγή είναι πιθανότατα το τελευταίο στο οποίο θα πρέπει να καταφύγει για “εξοικονόμηση δαπανών”. Κι αυτό γιατί στο θέμα της προσχολικής αγωγής, αντίθετα με τις περισσότερες άλλες δαπάνες, υπάρχει πολύ καλή -και πολύ επίκαιρη και πολυσυζητημένη- βιβλιογραφία που αποδεικνύει τη σημασία της και τον πολλαπλασιαστικό της χαρακτήρα. Άντε να αποδείξεις ότι ο μισθός του Νίκου Καρανίκα έχει (ή δεν έχει) πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα για την οικονομία της χώρας. Δεν μπορείς, γιατί ο Καρανίκας κινείται στο χώρο των ιδεών, ίπταται υπεράνω των αριθμών. Ενώ την οικονομική και κοινωνική επίπτωση της προσχολικής αγωγής μπορείς να τη μετρήσεις με αρκετή ακρίβεια.
Ο Τζέιμς Χέκμαν, ο διάσημος νομπελίστας οικονομολόγος του Πανεπιστημίου του Σικάγου, τα τελευταία χρόνια έχει δημοσιεύσει μια σειρά από μελέτες και άρθρα που τεκμηριώνουν πως η χρηματοδότηση της προσχολικής εκπαίδευσης των νηπίων, και μάλιστα ειδικά των φτωχώτερων οικογενειών, είναι μια από τις καλύτερες επενδύσεις που μπορεί να κάνει ένα κράτος.
Το ότι η προσχολική αγωγή παίζει δυσανάλογα μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη των παιδιών, βεβαίως, είναι γνωστό από παλιά. Έχουν γίνει κάποιες σημαντικές πολυετείς μελέτες που έχουν αποδείξει πως παιδιά που έχουν ακολουθήσει προγράμματα προσχολικής αγωγής αναπτύσσουν πολύ περισσότερο τις μη-γνωστικές δεξιότητές τους και καταλήγουν πιο πλούσια, πιο υγιή, πιο μορφωμένα και πιο ισορροπημένα ως ενήλικες από παιδιά που πήγαν κατευθείαν στο δημοτικό. Η διαφορά είναι πιο μεγάλη στα φτωχότερα στρώματα, αλλά το φαινόμενο είναι καθολικό.
Ο Χέκμαν έκανε επιπλέον το εξής: Κάθισε και υπολόγισε τι σημαίνει αυτή η διαφορά σε χρήματα. Πόσα κερδίζει το κράτος αν επενδύσει στην προσχολική αγωγή των πολιτών του, από την ελάττωση της εγκληματικότητας, τα φορολογικά έσοδα, την εξοικονόμηση δαπανών από το σύστημα υγείας, και όλους τους άλλους παράγοντες που αποδεδειγμένα επηρεάζονται θετικά. Βρήκε, λοιπόν, πως κάθε δολάριο που επενδύει το κράτος σε προσχολική εκπαίδευση των νηπίων φτάνει να αξίζει κάπου ανάμεσα σε 60 και 300 δολάρια (ανάλογα το νήπιο) όταν το νήπιο φτάσει στην ηλικία των 65 ετών. Με άλλα λόγια, το να δίνει λεφτά ένα κράτος στην προσχολική εκπαίδευση είναι σα να παίρνει τα λεφτά των φορολογούμενων και να τα επενδύει με ετήσιο επιτόκιο 7-10%.
Είναι τόσο φανταχτερό και εντυπωσιακό το εύρημα που εδώ και μερικά χρόνια έχει κινητοποιήσει πολιτικούς κάθε ιδεολογικής απόχρωσης σε όλο τον κόσμο να επενδύσουν μεγαλύτερα ποσά στην προσχολική αγωγή. Ακόμα και ρεπουμπλικάνοι κυβερνήτες δεξιών πολιτειών των ΗΠΑ που έχουν αλλεργία σε κάθε κρατική παρέμβαση, επενδύουν εκατομμύρια σε δωρεάν δημόσια νηπιαγωγεία και παιδικούς σταθμούς, όχι επειδή τους έπιασε ο πόνος για τα φτωχά παιδάκια, αλλά επειδή καταλαβαίνουν τι σημαίνει 10% ετήσια απόδοση.
Αυτά, βεβαίως, είναι πάρα πολύ γνωστά σε όποιον ασχολείται με τα θέματα της εκπαίδευσης.
Κι αυτό είναι το πιο ανησυχητικό από όλα κατά τη γνώμη μου.
Με το άρθρο 35 του γενικότερα τρεις-λαλούν-και-δυο-χορεύουν νομοσχεδίου, η κυβέρνησή μας αποδεικνύει ότι δεν έχει ιδέα γι’ αυτά τα πράγματα, ή δεν την ενδιαφέρουν, και γι’ αυτό επιλέγει να κάνει “εξοικονόμηση δαπανών” στην καλύτερη επένδυση που μπορεί να κάνει μια κυβέρνηση. Είναι σα να είναι Δεκέμβριος του 2006, να έχεις μετοχές της Apple, να έχεις έρθει με χρονομηχανή από το 2013, και να τις πουλάς για “εξοικονόμηση δαπανών”. Η ίδια κυβέρνηση που δεν θέλει να “εξοικονομήσει δαπάνες” από τις συντάξεις, μέσα σε ένα νομοσχέδιο το οποίο χλευάζει το ίδιο το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους επειδή οι διατάξεις του δεν είναι επαρκώς κοστολογημένες, θέλει να εξοικονομήσει δαπάνες από την προσχολική αγωγή.
Κι αυτή η χαρακτηριστική έκφανση υποκρισίας πασπαλισμένης με ασχετοσύνη είναι, κατά τη γνώμη μου, το πιο αντιπροσωπευτικό απόσπασμα του ως τώρα πιο αντιπροσωπευτικού νομοθετήματος αυτής της υπέροχης, ανεπανάληπτης κυβέρνησης.
Διαβάστε
Το αριστουργηματικό νομοσχέδιο

ΘΟΔΩΡΗΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ